درسهای عاشورا - حُسن معاشرت
احاديث
قَالَ الصَّادِقُ عليه السلام: يَا شِيعَةَ آلِ مُحَمَّدٍ، اعْلَمُوا أَنَّهُ لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يَمْلِكْ نَفْسَهُ عِنْدَ غَضَبِهِ، وَ مَنْ لَمْ يُحْسِنْ صُحْبَةَ مَنْ صَحِبَهُ، وَ مُخَالَقَةَ مَنْ خَالَقَهُ، وَ مُرَافَقَةَ مَنْ رَافَقَهُ، وَ مُجَاوَرَةَ مَنْ جَاوَرَهُ، وَ مُمَالَحَةَ مَنْ مَالَحَهُ.
قَالَ الصَّادِقُ عليه السلام فِي قَوْلِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ: «إِنّا نَراكَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ»، كَانَ يُوَسِّعُ الْمَجْلِسَ، وَ يَسْتَقْرِضُ لِلْمُحْتَاجِ، وَ يُعِينُ الضَّعِيفَ.
قَالَ البَاقِرُ عليه السلام: عَظِّمُوا أَصْحَابَكُمْ وَ وَقِّرُوهُمْ، وَ لَايَتَهَجَّمْ بَعْضُكُمْ عَلى بَعْضٍ، وَ لَاتَضَارُّوا، وَ لَاتَحَاسَدُوا، وَ إِيَّاكُمْ وَ الْبُخْلَ، كُونُوا عِبَادَ الله الْمُخْلَصِينَ.
عذرپذيري امام حسين عليه السلام
امام حسين عليه السلام در آداب اجتماعي و حسن معاشرت با دور و نزديك، بلند پايه و بي نظير بود. خصال آن حضرت، سرشار از عفو و گذشت است.
جمال الدين محمد زرندي حنفي مدني روايت كرده كه از حضرت زين العابدين از پدرش امام حسين عليه السلام نقل مي كند كه فرمود: «اگر مردي به من دشنام دهد در اين گوش (و به گوش راستش اشاره فرمود) و عذر بياورد در گوش ديگرم، عذر او را مي پذيرم؛ زيرا اميرالمؤمنين عليه السلام از جدم پيغمبر صلي الله عليه وآله براي من نقل فرمود:
لا يَرِدُ الْحَوْضَ مَنْ لَمْ يَقْبَلِ الْعُذْرَ مِنْ مُحِقٍّ اَوْ مُبْطلٍ
وارد حوض (كوثر) نميشود كسي كه عذر را نپذيرد؛ خواه عذرآور حق بگويد يا باطل.[1]
ادب نسبت به برادر
امام حسين عليه السلام با فرزندان، بانوان، خويشان و اهل بيت خود در نهايت ادب، محبت، رحمت، مهرباني، انس و مودت برخورد مي كرد.
ابن قتيبه روايت مي كند كه مردي خدمت امام حسن عليه السلام آمد، و از آن حضرت درخواست چيزي كرد.
حضرت فرمود: «سؤال، شايسته نيست مگر براي وام سنگين يا فقرِ خواركننده و يا ديه و تاواني كه ادا نكردن آن سبب رسوايي شود.»
عرض كرد: «نيامدم به خدمت شما مگر براي يكي از آنها.»
حضرت، فرمان داد تا صد دينار به او دادند.
سپس آن مرد خدمت امام حسين عليه السلام رفت و از آن حضرت نيز سؤال كرد، امام حسين عليه السلام هم همان سخن برادرش را به او فرمود و همان پاسخ را شنيد؛ سپس پرسيد: «برادرم به تو چقدر داد؟»
عرض كرد: «صد دينار.»
امام حسين عليه السلام نود ونه دينار به او عطا كرد؛ زيرا نخواست با برادرش برابري كرده باشد.[2]
جواب نيکي به بهتر
ياقوت مستعصمي از اَنَس روايت مي كند كه در خدمت امام حسين عليه السلام بودم؛ كنيزكي دسته گلي براي آن حضرت آورد. امام حسين عليه السلام فرمود:
اَنْتِ حُرَّةٌ لِوَجْهِ اللهِ تَعالى
تو براي خدا آزادي.
گفتم: «كنيزكي يك دسته گل برايت آورده و تو او را آزاد مي كني؟» فرمود: «اين چنين خدا به ما ادب آموخته است؛ زيرا مي فرمايد:
«وَ اِذا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّة فَحَيُّوا بِاَحْسَنَ مِنْها اَوْ رُدُّوها»[3]
هرگاه كسي شما را ستايش كند، شما نيز بايد در مقابل به ستايشي بهتر از آن، يا مانند آن، پاسخ دهيد. و نيكوتر از اين دسته گل، آزاد ساختن او بود.[4]
منبع: رسالت عاشورايي/ده درس و سخنراني ويژه مبلّغان/حضرت آيت الله العظمي صافي مدظله الوارف/چاپ اول: محرم الحرام۱۴۳۳/ پاييز۱۳۹۰
-----------------------
پی نوشت:
[1]. نظم درر السمطين؛ ص 209.
[2]. سمو المعني؛ ص 152.
[3]. نساء؛ 86.
[4]. سمو المعني؛ ص 159- ابوالشهداء؛ ص 72.
افزودن دیدگاه جدید