دفتر تبلیغات اسلامی از مجموعه های پیشرو در ترویج عفاف و حجاب

لطفا خودتان را معرفی کنید

مهدی بیاتی هستم. 12 سال است در حوزه سبک زندگی عفیفانه به مطالعه، پژوهش، آموزش و تبلیغ می پردازم. در کنار این ها با برخی ارگان ها همکاری داشته ام. از سال 87 مؤسسه حجاب ریحانة النبی را با همکاری برخی از دوستان تأسیس کردیم. دو سال در وزارت کشور به عنوان مدیر مرکز راهبردی عفاف و حیا و مشاور قائم مقام وزیر کشور در حوزه عفاف و حجاب فعالیت داشتم. بعد از آن با همکاری چند مجموعه بزرگ کشور جبهه ی فرهنگی عفاف و حجاب فعالین سراسر کشور را در تهران راه اندازی کردیم. 5 سال اخیر هم مسئول میز عفاف پژوهش صدا و سیما هستم و در حال تعریف سند «سبک زندگی عفیفانه» در صدا و سیما هستیم و نشست های متعددی با مجریان و تهیه کنندگان صدا و سیما جهت ایجاد فهم مشترک از زندگی عفیفانه و رعایت آن در تلویزیون داشتیم.

در شهر قم نیز اقدام به تاسیس مؤسسه ی فرهنگی پژوهشی طهورا با هدف پژوهش، آموزش و اعزام مبلغ تخصصی در حوزه عفاف و حجاب از بین طلاب و علاقه مندان نمودیم. خروجی مؤسسه طهورا 3 جلد درسنامه سبک زندگی عفیفانه و پاورپوینت های زیست عفیفانه می باشد که برای تبلیغ تخصصی طلاب آماده شده است. مبلغانی که توسط مؤسسه طهورا اعزام می شوند مقید هستند که بر اساس محتوای طراحی شده و نظام مند در خصوص ترویج زیست عفیفانه به ارائه آموزش و تبلیغ بپردازند.

در حال حاضر گروه تبلیغی طهورا در دفتر تبلیغات اسلامی تنها گروه تخصصی می باشد که در حوزه عفاف و حجاب  ثبت شده است. البته در اعزام های تخصصی در این حوزه مشکلاتی وجود دارد اما با وجود همه ی این مشکلات اعزام هایی از سوی دفتر تبلیغات اسلامی به نقاط مختلف کشور داشته ایم.

در چند ماه اخیر فعالیتی به نام «طرح مردمی پارسا» را در شهر قم به حال اجرا درآورده ایم که دفتر تبلیغات اسلامی یکی از حامیان جدی این طرح به حساب می آیند و شخص حجت الاسلام والمسلمین روستا آزاد معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حمایت های جدی را در حوزه مالی و اعتبار بخشی از این طرح در سطح استانی داشته اند.

چه توقعاتی از ارگان های حوزوی، دولتی و حتی مبلغان در حوزه عفاف و حجاب دارید؟

مخاطب اول بنده طلبه ها هستند. یکی از اشکالات جدی طلاب این است که طلبه ها تصمیم نمی گیرند در یک حوزه به تخصص برسند. گویا باید در همه ی حوزه های دینی اطلاعات داشته باشند، هر چند عمق آن کم باشد. این مسأله جایگاه حوزه علمیه را پایین آورده است. طلبه ها در همه ی دوره ها شرکت می کنند اما فرصت کار تخصصی بر روی یک موضوع را نمی گذارند و به همین خاطر عمق لازم در بین طلاب وجود ندارد.

حوزه عفاف و حجاب یکی از حوزه های مظلوم است که همه در مورد آن صحبت می کنند و متأسفانه گاهی این نظرات غیر کارشناسی و سطحی است. بسیاری از روایاتی که نقل می کنند بدون نگاه به تمام روایات اهل بیت است. مثلا وقتی ما در مورد حجاب روایت نقل می کنیم، آیا پشتیبان های حجاب را تقویت کرده ایم؟ مثلا به شخصی که در معاشرت با نامحرم دچار خطا است و این فضا را آزاد می گیرد، نمی توانیم بگوییم تو پوشش خودت را رعایت کن.

وقتی کسی مجموع مسأله ی عفاف را نگاه نمی کند، به این مشکل بر می خورد. با توجه به این که دفتر تبلیغات اسلامی می خواهد دوره های پودمانی تخصصی برگزار کند و گروه تبلیغ تخصصی دارد، بهتر است مبلغان وقت بگذارند و مسأله ی عفاف را جامع تر ببینند و مدلی را که خدا تشریع کرده تبلیغ کنیم و تبلیغ اثر بخشی داشته باشیم.

مخاطب دیگر بنده مسئولان حوزوی هستند. باید برای تبلیغ تخصصی وقت و انرژی بیشتری بگذاریم. مشکل ما این است که درباره مسأله حجاب هر کسی بدون محدودیت می تواند هر اظهار نظری را داشته باشد. باید افراد را محدود کنیم که فقط در زمینه ی تخصص شان تکلم کنند. نکته ی دیگر فراهم نبودن بسترهاست. از ابتدای انقلاب مسأله ی حجاب و عفاف مسأله روز بوده است و هجم زیادی از شبهات از سوی دشمنان به این موضوع وارد می شود، اما هنوز حوزه علمیه مجموعه ای ویژه رصد، پژوهش و تبلیغ تخصصی در این حوزه ندارد.

هیچ وقت در حوزه علمیه به صورت جدی به این مسأله نگاه تخصصی نکرده ایم. دفتر تبلیغات اسلامی جزء مجموعه های پیشرو در این امر است و در چند ماه اخیر نیز کارگروه عفاف در قطب اخلاق، خانواده و سبک زندگی به مسئولیت دکتر مهدی عباسی در دفتر تبلیغات اسلامی راه اندازی شده است.

در خطاب به مسئولان غیر حوزوی نیز باید بگویم که نیازها و مطالباتی که مردم و جامعه دارند را شناسایی کنید، سپس از حوزه علمیه برای تولید محتوا و پژوهش های لازم مطالبه کنید. متأسفانه نقش کمی برای حوزه علمیه در منظومه اثرگذاری در عفاف و حجاب تعریف شده است.

دو همایش اخیری که راجع به عفاف و حجاب برگزار شد را چطور ارزیابی می کنید؟

این همایش ها چند هدف را دنبال می کرده است که بعضی از آن ها محقق شد و برخی محقق نشد. ما می خواستیم افرادی را که به دنبال کنش گری در حوزه عفاف و حجاب هستند را شناسایی کنیم و تحت آموزش قرار دهیم و طبق طرح و برنامه ای مشخص در سطح جامعه اثرگذاری داشته باشند.

ما دو همایش که در مجموع به 500 نفر می رسیدند برگزار کردیم و توانستیم تعدادی از افراد دغدغه مند در حوزه عفاف و حجاب را پیدا کنیم. از نیمه ماه مبارک رمضان تا الان هر روز عصرها و شب ها، برنامه های منظمی برای تذکر لسانی در مناطق آسیب دار شهر قم داشته ایم.

مدل کاری ما این گونه است که سه خانم با روشها و جملاتی که از قبل آموزش دیده اند با محبت و صلابت به افراد متخلف تذکر می دهند و پشت سر آن ها با فاصله حدود 20 متری آقایان، تحت عنوان حامی حرکت می کنند که اگر کسی قصد برخورد با خانم ها را داشت، به عنوان یک شخص ناشناس وارد شوند و موضوع را حل و فصل کنند.

اگر بخواهم یک خاطره در یکی از این جلسات تذکر لسانی برای شما بگویم، برخی از آقایان حامی تعریف می کردند که بعضی از خانم هایی که به آن ها تذکر داده می شد، بعد از شنیدن تذکر به هم می گفتند: اگر کس دیگری به من تذکر می داد حتما چیزی به او می گفتم. اما این خانم ها انقدر خوب به من تذکر دادند که به خودم جرأت ندادم با این خانم برخورد کنم.

در طرح پارسا تذکر مرد به مرد و تذکر خانم به خانم را داریم و یکی از مشکلات ما در حوزه امر به معروف و نهی از منکر این است که آمر، عاشق خطاکار نیست.

ما برای آموزش آمران طرح پارسا، حدود 50 ساعت آموزش در سه سطح مقدماتی، تکمیلی و تخصصی برگزار می کنیم.

به زودی سومین همایش را نیز برگزار خواهیم کرد و افراد دغدغه مند جدیدی را شناسایی می کنیم و آن ها را تحت آموزش قرار میدهیم.

همه ی ارگان ها و نهادهای مسئول در امر عفاف و حجاب در جامعه مانند چرخ دنده هایی هستند که هنوز به هم وصل نشده اند. اگر این اتصال صورت بگیرد، کار با قدرت و قوت ادامه پیدا می کند.

بنده معتقدم کار اگر مردمی و از سر اعتقاد باشد حتما جواب می دهد.

چند سال است به امر تبلیغ مشغولید؟

حدود 20 سال است مبلغ هستم و حدود 12 سال است که روی موضوع زیست عفیفانه و عفاف و حجاب به صورت تخصصی کار می کنم.

مکان و زمان خاصی برای تبلیغ دارید؟

در گذشته تبلیغ مان موسمی بود و در ماه هایی مانند محرم و ماه رمضان کار تبلیغی انجام میدادیم. اما الان در همه ی ایام سال کار تبلیغ انجام می دهیم. ما کرسی آزاد اندیشی برای اساتید و دانشجویان داریم همچنین کارگاه های نظام مند برای دانش آموزان داریم.

در تبلیغ هدف خاصی را دنبال می کنید؟

در تبلیغ سه گام داریم. اقناع اندیشه، تحریک احساس و تغییر رفتار. این سه گام می تواند مستقل از هم تعریف شود. مثلا کسی در تبلیغ فقط به شبهات دیگران پاسخ می دهد. حال اگر در کنار حل سوالات، کاری کنم که از فرد بی عفت از گناهش متنفر شود، یک قدم در تبلیغ پیشرفت کرده ام. در مرحله آخر بعد از حل سوال و ایجاد احساس موافق، باید توقع عمل مناسب را داشت.

معتقدم ما باید برای گام سوم تلاش کنیم اما مرحله اول هم گام مهمی است. یعنی اگر بتوانید کسی را از نظر ذهنی قانع کنید که عفت ورزی به نفع تو است و با بی عفتی ضرر می بینی شاید همین آگاهی، روزی او را از این وضعیت نجات دهد. خداوند به پیامبر خود می فرماید: «تو بشیر و نذیر هستی». اما برای رسیدن به مرحله ی عمل، مقدماتی نیاز داریم که اولین قدم، اقناع اندیشه است.  

نظر شما راجع به تبلیغ در مکان هایی مانند ورزشگاه ها، مترو و... چیست؟

مبلغ باید مثل طبیبی باشد که خود به دنبال بیمارش می رود. ما هم طبیبی داریم که یک جا می نشیند و به او مراجعه می کنند، گاهی هم بیمار آنقدر به بیماری خودش توجه ندارد که طبیب به سراغ او می رود. این امر سیره ی اهل بیت (ع) بوده است. فقط نکته ای که مهم است تخصصی بودن آن اقدام است. مثلا یک طلبه فقط مشاوره، یکی فقط پاسخگوی احکام و... باید به مردم تفهیم کنیم که این روحانی فقط در یک حیطه می تواند به سوالات شما پاسخ دهد، چون تخصص آن را کسب کرده است.

شاید بتوان این نکته را گفت که مهمترین اصل در اینجا این است که خود مبلغ، خود را موظف به کار تخصصی کند و آن تخصص را کسب کند و هم مردم این توقع را نداشته باشند که مبلغ بتواند به همه ی سوالات پاسخ دهد. هر کسی که در آن موقعیت قرار میگیرد، دانش و توانایی محدودی دارد و متناسب با تخصصش پاسخ می گوید.

نظر شما راجع به تبلیغ در فضای مجازی چیست؟

حضور مبلغان در فضای مجازی الزامی است اما با دو شرط: 1. تخصص 2. سیستم سلامت نفس خودش

اگر این دو شرط نباشد، فرصت، تبدیل به تهدید می شود و خود طلبه از مسیر منحرف می شود. و یا دیگران به اشتباه می افتند.

طلاب باید از چه زمانی وارد عرصه ی تبلیغ شوند؟

در سیستم حوزه علمیه، از سال های اولیه طلاب با احکام و شبهات اعتقادی آشنا می شوند. لذا در سال های اول به صورت اجمالی با کلیات  مسائل دینی آشنا می شود.

مخاطبانی در کشور وجود دارند که به مباحث اولیه دین هم دسترسی ندارد. این فرد در اوایل طلبگی هم می تواند در این مناطق محروم تبلیغ کند و با علم و مهارت های ارتباطی و کلامی که در آینده کسب می کنند تبلیغ تخصصی داشته باشند. برخی افراد تبلیغ را عقب می اندازند و مهارت های لازم را کسب نمی کنند. وقتی هم که به دانش کافی می رسند، دیگر آن انرژی اولیه را ندارند.

به دلیل بالا بودن انرژی و انگیزه طلاب در ابتدای مسیر و نیاز مردم به احکام اولیه، از ابتدای طلبگی می توان تبلیغ را شروع کرد. اما تبلیغ تخصصی چند سالی نیاز دارد تا فرد به پختگی برسد.

چه توصیه ای برای مبلغانی که تبلیغ را تازه شروع کرده اند دارید؟

به مبلغان تازه کار پیشنهاد می کنم یک حوزه را به صورت تخصصی انتخاب کنند و در آن زمینه عمیق شوند. در کنار آن اطلاعات عمومی شان را هم زیاد کنند.

اما هدف شما افزایش اطلاعات عمومی نیست، بلکه هدف رسیدن به یک تخصص مشخص است و برای قوی تر ظاهر شدن در آن تخصص، دانش عمومی خود را نیز افزایش می دهید.

این که در دوره های تخصصی متعدد شرکت کنیم، ما را به تخصص نمی رساند.