تبلیغ بالینی از بهترین راه های تعمیق باورهای دینی

به گزارش خبرنگار بلاغ، تبلیغ بالینی از سنت های پسندیده و توصیه شده توسط پیامبر خدا(ص) و اهل‌بیت(ع) است. در این باره گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین جواد مهدوی یگانه "مسئول گروه تبلیغی سلامت معنوی" و حجت الاسلام والمسلمین مجتبی عفتی "مبدع طرح تبلیغ بالینی" صورت گرفت.

متن مصاحبه را در ذیل می خوانید:

لطفا خودتان را معرفی کنید:

جواد مهدوی یگانه هستم، مدیر گروه «سلامت معنوی». بیش از یک سال از تأسیس این گروه تخصصی می گذرد. قبل از تشکیل این گروه تبلیغی، در قالب مؤسسه فرهنگی «نسیم رضوان» فعالیت می کردیم که یک شعبه از آن، مربوط به امور تبلیغ بالینی بود. حجت الاسلام والمسلمین عفتی مبدع این طرح بودند و ایشان به خاطر مسئولیت هایی که داشتند امر تبلیغ بالینی را به بنده واگذار کردند و در سال 1396 گروه تبلیغی تخصصی تبلیغ بالینی را راه اندازی کردیم.

مجتبی عفتی هستم. از سال 1389 که بنده مدیر گروه تبلیغی «نسیم رضوان» بودم، تبلیغ بالینی را شروع کردیم. از همان سال با دوستان خوبی مانند حجت الاسلام والمسلمین مهدوی همراه شدیم و بر مبنای حدیث «طبیب دوّار بطبه» تصمیم گرفتیم ما به سراغ مردم برویم؛ از همین رو طرحی جهت حضور در میان مردم را کلید زدیم که در مکان هایی مانند مترو، ایستگاه راه آهن، فرودگاه و بیمارستان ها حضور یافتیم و میز پاسخگویی به سوالات را راه اندازی کردیم. اولین حضور ما در بیمارستان، در بیمارستان کودکان دکتر شیخ بود. بیمارستان از پیشنهاد ما مبنی بر ملاقات و هدیه دادن به بیماران، بسیار خوشحال شد و استقبال کرد و حتی اعتراض داشتند که چرا انقدر دیر اقدام کرده اید؟

این اتفاق، فتح بابی برای حضور گسترده ی ما در بیمارستان های مختلف بود تا جایی که حضور ما در بیمارستان ها تثبیت شد. این اتفاقات با فراز و نشیب های گوناگون ادامه یافت تا سال گذشته. 

نظر شما راجع به تبلیغ در مکان های عمومی مثل مترو، فرودگاه، ورزشگاه و... چیست؟

حجت الاسلام والمسلمین عفتی: ما هر مکانی را برای تبلیغ نمی پسندیم. معتقدم ما باید به سمت مخاطب حرکت کنیم اما نه در هر فضا و مکانی؛ ممکن است بعضی مکان ها شأن و جایگاه مبلغ حفظ نشود. باید قبل از ورود به آن مکان بستر سازی و کارشناسی شود و در گام اول به صورت آزمایشی اقدام صورت گیرد، اگر بازخورد مناسبی دریافت شد، در گام های بعدی به صورت جدی تر ورود کنند. ورود به یک فضای جدید بدون آسیب شناسی، آسیب زاست.

حجت الاسلام والمسلمین مهدوی یگانه: برنامه اصلی و ثابت مبلغان مسجد است، اما نباید به مسجد محدود شویم. باید علاوه بر محوریت مسجد، مبلغان در مراکز عمومی حضور داشته باشند. نگاه ما به بیمارستان نگاه ویژه ای است، زیرا ناراحتی و دلشکستگی بیمار، به ایجاد ارتباط بین فرد با خداوند کمک زیادی می کند. دغدغه ی ما در این ارتباطات، ایجاد تعمیق و تثبیت باورهای دینی است.

وقتی شما تبلیغ در مکان های عمومی را شروع کردید، با توجه به این که برای مردم اتفاق جدیدی بود؛ چه بازخوردهایی دریافت می کردید؟

بخشی از بازخوردها از سوی ارگان ها بود و بخش دیگر از سوی مردم. از آنجا که قوی ترین پشتوانه ی ما دفتر تبلیغات اسلامی بود، وقتی ما حکم دفتر تبلیغات اسلامی را به ارگان های مختلف نشان می دادیم، به خاطر اعتبار بالای این دفتر، با ما همکاری می کردند و بازخورد خوبی دریافت می کردیم. مردم هم با وجود این که از حضور روحانیون در چنین مکان هایی تعجب می کردند، اما بسیار خوشحال می شدند و از این طرح حمایت می کردند. اما از طرف افرادی که معتقد بودند روحانیت نباید در اجتماع حضور داشته باشد، بازخوردهای منفی دریافت می کردیم. این افراد روحانیت را گوشه نشین و جامعه گریز می پسندیدند، نه فعال و اجتماعی. وقتی ما می دیدیم که اشخاصی مخالف ما هستند، اما دفتر تبلیغات اسلامی تمام حمایت خود را معطوف به ما کرده است، مطمئن می شدیم مسیرمان درست است و با قدرت ادامه میدادیم.

در بیمارستان ها چه فعالیت هایی انجام می دهید؟

ما سه محور اصلی برای تبلیغ بالینی داریم. اولین محور، عیادت از بیماران است. هر مبلغی در هر موسم تبلیغی که در یک فضای درمانی فعالیت می کند، موظف است برنامه عیادت را متناسب با برنامه های آن مرکز درمانی داشته باشد. در عیادت از بیماران هم، ما سه هدف را دنبال می کنیم. اولین هدف، القاء امید و آرامش به بیمار و همراهان بیمار است. هدف بعدی ما آموزش احکام مبتلا به برای بیماران و همراهان آنهاست. هدف سوم ما این است که در یک موسم تبلیغی حداقل سه بار از بیمار عیادت کنند و سعی کنند در ملاقات های دوم و سوم بر باورهای دینی فرد تمرکز کنند و حتی نگرش های غلط او یا همراه او را تغییر دهند.

محور دوم فعالیت ما، کارکنان بیمارستان ها هستند. فردی که در بیمارستان حدود 12 ساعت مشغول به فعالیت است، فرصت نمی کند سوالات خود را از کسی بپرسد. ما تلاش می کنیم در قالب گفتگوهای چهره به چهره یا کلاس های آموزشی این خلأ را برای کارکنان بیمارستان هم پر کنیم. کارکنان اهمیت ویژه ای دارند. زیرا بیمار به صورت کوتاه در آنجا هست، اما کارکنان سال ها در بیمارستان حضور دارند.

سومین محور فعالیت ما، استقرار میز گفتمان دینی در مکان های شلوغ بیمارستان است که افراد مختلف حاضر در بیمارستان می توانند به روحانی مستقر در آن مکان مراجعه کنند.

برای مبلغانی که قصد ورود به این عرصه تبلیغی را دارند چه توصیه ای دارید؟

حجت الاسلام والمسلمین عفتی: ما اولین دوره آموزشی تبلیغی بالینی را با کمک معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی شروع کرده ایم. از مبلغان خواهش میکنم بدون آموزش به هیچ وجه وارد این عرصه تبلیغی نشوند. بارها پیش آمده، مبلغانی که بدون آموزش در بیمارستان ها حضور یافتند، هم خودشان و هم دیگران آسیب دیده اند.

به مبلغان دیگر هم توصیه می کنم به هر عرصه ای که ورود می کنند، اولا محیط را شناسایی کنند، ثانیا شبهات مطرح در آن منطقه و محیط را بدانند و ثالثا قوانین حاکم بر آن محیط را بدانند و رعایت کنند. مثلا بیمارستان قوانینی دارد که ما به هیچ وجه در آن قوانین مداخله نمی کنیم. اگر هم مشکلی در آن محیط دیده می شود باید به مسئول مربوطه منتقل شود نه این که خود مبلغ شخصا مداخله کند.

حجت الاسلام والمسلمین مهدوی یگانه: در تبلیغ بالینی باید در ابتدا باور داشته باشیم که این کار، یک کار تخصصی است. در این کار اولین شرط علاقه است و شرط مهم بعدی، استعداد و توانایی حضور و شرکت در این نوع تبلیغ. باید مبلغان با آموزش های لازم وارد این عرصه شوند. در همین راستا، دو دوره آموزشی به همکاری مرکز آموزش های کاربردی معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم طراحی کرده ایم. دوره اول، دوره مقدماتی است که 44 ساعت زمان دوره است. دوره دوم، دوره تکمیلی تربیت مربی است که در این دوره 90 ساعت آموزش داریم. کسی که این دوره را بعلاوه کارورزی تبلیغ بالینی را گذرانده باشد، میتواند به عرصه تبلیغ بالینی ورود کند.

در عرصه پژوهش چه فعالیت هایی صورت گرفته است؟

اولین کار پژوهشی ما که با کمک دفتر تبلیغات اسلامی انجام شد، انتشار کتاب «تبلیغ بالینی» بود. کار بعدی که انجام شده، استفاده از ادعیه برای القاء آرامش به بیمار است. ما یک تیم تشکیل دادیم و دو ماه روی روایات و دعای 15 صحیفه سجادیه وقت گذاشتیم و آن را بعلاوه یک شرح مختصر و چند روایت معتبر در مورد همین دعا استخراج کردیم و آن را به چاپ رساندیم و به بیماران هدیه می دهیم. همچنین یک طرح پژوهشی را با دانشگاه علوم پزشکی مشهد شروع کردیم با عنوان «اثر بخشی آموزش تاب آوری آموخته به معنویت بر تاب آوری بهزیستی هیجانی و عزت نفس کودکان مبتلا به سرطان». متأسفانه این طرح به دلیل مشکلات مالی و عدم تأمین بودجه متوقف شد. کار بعدی ما، تهیه 5 جلد کتاب در حوزه تبلیغ بالینی است. موضوعات این کتاب شامل «احکام پزشکی»، «اخلاق پزشکی»، «خاطرات تبلیغی بالینی»، «احادیث پزشکی» است. یکی دیگر از کارهای ما تألیف کتاب «همراه بیمار» است که موضوعات مبتلا به بیماران در آن آمده باشد. کتاب «همراه پرستار» هم از دغدغه های ماست که فعلا به دلیل مسائل مالی عملی نشده است. تهیه کلیپ ها و پاورپوینت هایی برای سالن های انتظار بیمارستان ها برنامه دیگریست که در دست انجام داریم.

چه  پیشنهاداتی برای ادامه بهتر تبلیغ بالینی دارید؟

حجت الاسلام والمسلمین عفتی: در یکی از روزهایی که در بیمارستان حضور داشتم، با یک پدر و فرزند کویتی دیدار کردم. آن ها از دیدن این کار توسط ما، بسیار متعجب شدند و اظهار خوشحالی کردند. جای تبلیغی بالینی در عرصه بین الملل خالی است و این خلأ به شدت احساس می شود. از دفتر تبلیغات اسلامی تقاضا می کنم در راه اندازی بخش بین الملل تبلیغ بالینی به ما کمک کنند.

داعش و امثال داعش تمام فعالیت خود را برای خشن و زشت جلوه دادن چهره اسلام کرده اند، ما به وسیله ی تبلیغ بالینی می توانیم در عرصه بین الملل چهره واقعی و رحمانی اسلام را به نمایش بگذاریم. ما در عرصه تبلیغ و آموزش ورود کرده ایم. اما نیازمند به ورود جدی به عرصه پژوهش هم هستیم. اتفاقاتی مثل تجربه نزدیک به مرگ یا شفا گرفتن هایی که اتفاق می افتد می تواند به تعمیق باورهای دینی کمک کند. ما از این موارد بسیار دیده ایم و تلاش کرده ایم که آن ها را مستند سازی کنیم.

در بیمارستان ها نیز باید برخی نکات به صورت ساختاری تغییر کند. مثلا ما همانگونه که برای احیاء بیمار تلاش میکنیم، احکام احتضار را هم داریم که باید به آن هم توجه کرد. مثلا باید تخت های بیمارستان رو به قبله باشد. باید احکام هر بخش و هر فرد به صورت کامل در اتاق ها درج شود و پرستاران هم آموزش ببینند.

یکی از موارد لازم، حضور 24 ساعته روحانی در بیمارستان است. در هر ساعت از شبانه روز که بیمار احساس نیاز به حضور روحانی داشته باشد، باید بتواند به راحتی دسترسی داشته باشد.

لطفا خاطره ای از تبلیغ تان در بیمارستان برای ما بگویید:

در یکی از بازدیدها از بیمارستان دکتر شیخ مشهد، وقتی به بخش کودکان بیمارستان رفتیم، یکی از مادران با دیدن ما بسیار منقلب شد. وقتی از او جویای جریان این تغییر حال شدیم، گفت که یک دختر دارد که تمام بدنش فلج شده و چند روز است مدام به من می گوید: «مادر برو یک حاج آقا برای من پیدا کن که برای من دعا کند و خوب شوم» این مادر به محض دیدن ما در این مکان، به شدت حالش منقلب شد.

در دهه اول محرم امسال، ما به بخش اورژانس بیمارستان دکتر شیخ رفتیم. ما وقتی در اورژانس هستیم، سعی میکنیم خیلی عیادت کوتاهی باشد و زود برویم که به خاطر شلوغی مزاحمت ایجاد نشود. یک مادر را دیدم که اصلا حال خوب و طبیعی نداشت. برخلاف قاعده من در آنجا بیشتر ایستادم. مادر با دیدن ما منقلب شد. گفت چند ساعت است جواب سرطان بچه اش مثبت شده است. حال مادری را تصور کنید که تنهاست و چند دقیقه است متوجه شده بچه اش سرطان دارد. در این میان یک روحانی بیاید و به او دلداری بدهد. تصور کنید چقدر احساس خوب و آرامشی برای آن شخص ایجاد می شود.

گزارش تصویری