ویراستار رساله های عملیه امروزی کیست ؟

به گزارش بلاغ، به نقل از خبرگزاری حوزه، حدود ٢۵ سال پیش از بیت مرحوم آیت‌الله العظمی بهجت از بنده خواستند قسمتی از رساله‌ی عملیه آن عالم ربانی را ویرایش کنم.

قبلا برای فهم احکام روزمره خود، به رساله رجوع می‌کردم، ولی هیچ‌گاه به نثر و نگارش و جمله‌ بندی‌های آن توجه نداشتم. تقریبا همه رساله‌های مراجع معاصر را جمع‌آوری کردم و پی بردم که نثر آن‌ها یک‌سان است. همین انگیزه‌ای شد که تاریخچه رساله های عملیه را دنبال کنم.
در صدر اسلام و روزگار امامان به رساله عملیه نیاز نبود، چون مردم مستقیما مسائل مورد نیاز خود را ازحضرات معصومان می شنیدند. پس از غیبت کبری فقیهان و محدثانی چون شیخ صدوق و شیخ طوسی کتاب‌هایی بدون استدلال‌های فقهی و فقط به انگیزه رفع نیاز مردم عادی نگاشتند.اما به زبان فارسی دراین مورد کتابی نبود.تا اینکه در زمان صفویه شیخ بهایی  (وفات ۱۰۳۱ق)  اولین رساله عملیه فارسی را با نام «جامع عباسی» تدوین کرد.بعد از آن آیت الله حاجی محمد ابراهیم کرباسی( وفات ۱۲۶۱ق) رساله «نخبه» را نوشت.سپس آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی( وفات ۱۳۶۵ق) رساله ای به زبان فارسی به نام «ذخیره الصالحین» منتشر کرد.

تا اینکه به روزگار معاصر یعنی زمان مرجعیت آیت الله العظمی سید حسین بروجردی (وفات ۱۳۴۰ش) رسیدیم .ایشان به کمک مشاوران خردمند خود از جمله علامه علی اصغر کرباسچیان به این فکر افتادند که برای فارسی زبانان رساله عملیه ای به نثر روان بنویسند، ازاین رو کتاب  «جامع الفروع» خود را که فارسی بود به  منظور  روان سازی و ویرایش در اختیار گذاشتند.

آقای کرباسچیان - که خود اندیشه مدرن داشت و از موسسان  مدرسه های  علوی و نیکان است- این رساله را برداشت وبه سراغ ویراستاری فهیم و اهل پژوهش و قلم یعنی استاد علی اصغر فقیهی رفت. از این جا به بعد را از زبان خود استاد فقیهی بشنویم :
  یک روز در خانه ما را زدند.  باز کردم.  روحانی محترمی دیدم که با خوشروئی سلام کرد و گفت: من کرباسچیان هستم.  خدمت آیت الله العظمی بروجردی بودیم. صحبت از این شد که این رساله های عملیه را مردم عادی نمی فهمند باید نثر آن ساده شود. دوستانم شما را معرفی کرده اند چون درسهای حوزوی را خوانده اید و استاد زبان فارسی هم هستید و به قلم روان می نویسید. «آقا» دستور این کار را داده اند. من پذیرفتم و با علاقه مشغول شدم و آن را به فارسی روان درآوردم شماره بندی هم کردم. آقای کرباسچیان  نام   «توضیح المسائل» را بر آن نهاد(زندگی‌نامه و خدمات علمی فقیهی، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ص۶۶)
 اکنون  پس از هفتاد سال همه رساله های عملیه امروزین، محصول کار سترگی است که استاد علی اصغر فقیهی انجام داده است. وی در قم به دنیا آمد. تحصیلات حوزوی خود را تا سطوح عالی در همین شهر گذراند. سپس به دانشگاه تهران رفت و اساتید درجه اول آن زمان چون : دکتر محمود شهابی،بدیع‌الزمان فروزانفر، استاد محمد معین گذراند. سپس به قم بازگشت و سالیان سال در دبیرستان حکیم نظامی (امام صادق امروز)  به عنوان دبیر و استاد برجسته تدریس کرد. آثار او همچون  «آل بویه»،  «تاریخ مذهبی قم»  «تاریخ و عقاید وهابیان» ،  «ترجمه نهج‌البلاغه» و  «دستور زبان فارسی»، مورد رجوع پژوهش‌گران است.
 این پژوهش‌گر، نویسنده و ویراستار برجسته، به سال ١٣٨٢ ش در شهر خود- قم- در نود سالگی درگذشت.قبر او در حرم حضرت معصومه و در کنار شهید مفتح است.