تحلیل خصوصیت های حضرت معصومه سلام الله علیها| قسمت دوم

پایگاه اطلاع رسانی بلاغ| تحلیل خصوصیت های حضرت معصومه سلام الله علیها (قسمت دوم)

از آنجایی که اول ماه ذیقعده مقارن با ولادت حضرت معصومه سلام الله علیها و هم این ماه سالروز ولادت حضرت امام علی بن موسی الرضاعلیه السلام می باشد به دهه کرامت نام گرفته است، ازهمین روفرصت مناسبی خواهد بود که به تحلیل برخی از خصوصیت این دو شخصیت آسمانی  بپردازیم و با ابعاد وجودی آن دو حضرت معرفت و شناخت پیدا کنیم، تا به موازات شناخت و معرفت به این خصایص، به نهادینه کردن این خصایص آسمانی و ملکوتی در وجودمان بر اییم، و با چنین رویکردی در مرحله نخست به تحلیل پانزده خصیصه حضرت معصومه سلام الله علیها و سپس هشت خصصیصه ملکوتی امام علی بن موسی الرضا علیه السلام می پردازیم.

***********

۸. «اوج عرفان و سلوک»

هشتمین خصوصیت حضرت معصومه سلام الله علیها «عرفان و عبادت عاشقانه» است که ایشان را سرآمد همه عارفان وعاشقان درعبادت قرار داد.

چرا که عبادت کنندگان سهم و حظشان ازعبادت به اندازه معرفت و سلوک فکری و درک و دریافت از عبادت است.

ازهمین رو عبادت کنندگان به سه دسته تقسیم می شوند؛

دسته اول

کسانی اند هیچ دریافتی از مفاهیم بلند وعارفانه از اذکار و افعال عبادت چون نماز ندارند؛ ولی به هنگام به عبادت، به این حقیقت واقف اند که در برابر موجود مقدس و بزرگی ایستاده اند؛

همانند دانش اموزی که مقاله ای در برابر بزرگی می خواند، هرچند مفاهیم آن مقاله را نمی فهمد، ولی این را می یابد که در مقابل شخص بزرگی ایستاده است.

دسته دوم

کسانی اند نه تنها می دانند در مقابل موجود برتر ایستاده اند بلکه فلسفه هریک از اذکار و افعال را خوب می یابند و غرق و محو در زیبایی معنوی هریک از اذکار و افعال می شوند و سهم شان در این لذتی است که می برند.

دسته سوم

کسانی اند به هنگام عبادت علاوه بر دو سلوک پیشین آن چنان محو تماشای جمال و جلال الهی می شوند که همه وجودشان عبادی می شود، به گونه ای که در حدیث قدسی آمده است:

"سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ أَهَانَ لِی وَلِیّاً فَقَدْ أَرْصَدَ لِمُحَارَبَتِی وَ مَا تَقَرَّبَ إِلَیَّ عَبْدٌ بِشَیْ ءٍ أَحَبَّ إِلَیَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَیْهِ وَ إِنَّهُ لَیَتَقَرَّبُ إِلَیَّ بِالنَّافِلَةِ حَتَّی أُحِبَّهُ فَإِذَا أَحْبَبْتُهُ کُنْتُ سَمْعَهُ الَّذِی یَسْمَعُ بِهِ وَ بَصَرَهُ الَّذِی یُبْصِرُ بِهِ وَ لِسَانَهُ الَّذِی یَنْطِقُ بِهِ وَ یَدَهُ الَّتِی یَبْطِشُ بِهَا إِنْ دَعَانِی أَجَبْتُه."

از امام صادق(ع) از رسول خدا (ص) نقل شده که خدای عز و جل فرموده: هر که ولی مرا اهانت کند در کمین جنگ با من است و کسی بمن تقرب نجوید بچیزی دوست تر نزد من از انجام آنچه باو واجب کردم، و راستش که با انجام نافله بمن تقرب جوید تا دوستش دارم و چون دوستش داشتم گوش او باشم که با آن شنود، و چشمش که با آن بیند، و زبانش که با آن گوید، و دستش که با آن کوبد اگر دعایم کند اجابت کنم، و اگرم خواهش کند باو بدهم. (الکافی، ج۲، ص ۳۵۲)

هفده روز به اعتکاف نشستن حضرت معصومه سلام الله علیها در محله (ستیه) قم که امروز به عبادتگاه «بانو» شهرت پیدا کرده است او را آن چنان به عروج ملکوتی و قدسی رساند، نه تنها صاحب کرامت شد بلکه آن چنان پیش رفت، همه کسانی که قصد ورود به حرمش دارند در هر مرتبه ای قرار داشته باشند، از همان راه دور و پیش از رسیدن به مضجع شریفش، تا خود را منطبق با وی نکنند، که حداقل آن وضو داشتن است، اذن دخول داده نمی شود.

شاید راز و سرّ این که سه در از هشت در بهشت از قم باز می شود همین باشد که بسیاری از مردم به برکت وجود آن حضرت راه به بهشت می یابند.

***********

۹- «وجود بابرکت در مقیاس جهانی»

نهمین خصوصیت حضرت معصومه سلام الله علیها «وجودبا برکت در مقیاس جهانی»است، به این معنا هرچند آن حضرت عمر طویل نداشتند؛ ولی عمر عریض با برکت ابدی درمقیاس جهانی دارند، چراکه به دلیل داشتن اخلاص ویژه، از همان آغاز مدفون در شهر قم، قبة و مضجع شریف شان کانون توجه خواص و نخبگان  شیعه قرار گرفت، و حوزه علمیه که مرکز تحصیلات و تحقیقات علوم دینی است درجوار قبة وتربت آن حضرت تاسیس شد.

هرچه از عمر این مرکز علمی و دینی گذشت بر وسعت آن هم از نظر جذب طلاب وعلوم دینی، وهم وسعت تحقیقات و نشر معارف دینی و اعزام نیروی کارآمد و متخصص در سراسر جهان افزوده شد وگسترش یافت، تاجایی که درچهل سال اخیر به برکت وجود آن حضرت، یکی از ذریه های رسول الله صلی الله علیه وآله عارف، حکیم، فقیه وسیاست مدار استثنایی حضرت امام خمینی رضوان الله علیه، با انقلاب اسلامی در ایران نه تنها تلاش و جهاد ۲۵۰ ساله ائمه اطهار علیهم السلام را به نتیجه رساند و موفق به تشکیل نظام و حکومت اسلامی در ایران  شد و قم به برکت این نظام اسلامی که در حقیقت به برکت مضجع شریف حضرت معصومه سلام الله علیها است کانون توجه همه ملت های جهان قرارگرفت.

آن هم به گونه ای که امروز همه جهانیان اسلام را با شناسنامه انقلاب اسلامی ایران و مرامنامه تشیع می شناسند وامروز کسی بخواهد  مسلمان شود نمی شود  مگر با مذهب شیعه مسلمان می شود.

***********

10- « بانویی صاحب کرامت»

 دهمین خصوصیت حضرت معصومه سلام الله علیها «صاحب کرامت» بودن آن حضرت است، توضیح همه جانبه این خصوصیت عرشی و قدسی، مبتنی بر بیان چند نکته است:

نکته اول

هرچند معجزه و کرامت در خارق العاده بودن مشترکند ولی ازچند جهت باهم فرق دارند همین موجب می شود که بگوییم: هر صاحب معجزه ای صاحب کرامت‌ است؛ ولی هر صاحب کرامت صاحب معجزه نیست و آن این که:

اولا: معجزه همراه با ادعای نبوت وامامت همراه است وصاحب معجزه آن عمل خارق العاده را انجام می‌دهد تامردم او را به عنوان پیامبر وامام تصدیق کنند، پیامبر اکرم قرآن را می آوردند تامردم نبوتش را بپذیرند، وامام سجاد از کعبه می خواهند تا امامت شان را تصدیق کنند تا محمد حنفیه، امامت شان را تصدیق نماید.

ثانیا: معجزه همراه باتحدی ومقابله به مثل است پیامبر اکرم برای همیشه تاریخ می فرمایند:

"فاتوا بسورة من مثله"

و حضرت امام سجاد(ع) به عمویش می فرمایند:

"اگر تو امامی از کعبه بخواه تا امامت تو را تصدیق کند"

ثالثا: معجزه در جایی معنا پیدا می کند که جنبه هدایت و ارشاد وجود دارد و به همین دلیل امام و پیامبر به دنبال مردم می روند؛ ولی کرامت اصولا در جایی است مردم شخص را باور دارند؛ ولی با توسل به صاحب کرامت می خواهند گره کور در زندگی شان باز شود.

نکته دوم:

منشاء و بالذات معجزه خدا است، طبیعی است خدایی که بنده ای را مامور به رسالتی کرد بایست چنین قدرت ولایی و تکوینی را در او ایجاد کند تامردم ادعای وی را بپذیرند والا نقض غرض خواهد بود؛

ولی در کرامت این بنده است که با سلوک و تقربش به جایی می رسد که می شود مظهر اسماءالحسنی و آیینه جمال و جلال الهی و صبغه و رنگ الهی پیدا می کند، هرچند اتحاد با ذات وصفات خدا پیدا نمی کند؛ ولی آثار صفات حق تعالی در او متجلی می گردد و او هرگز خداوندگار نیست و خالق نظام هستی نمی باشد؛ ولی خداوندکار است و به اذن حق تعالی همان کار خدا را می کند.

 ازهمین رو مسیح می‌ فرماید:

"أَنِّی أَخْلُقُ لَکُمْ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ فَأَنْفُخُ فِیهِ" (آل‌عمران، آیه ۴۹)

نکته سوم

 قرآن کریم همانگونه که از کریمی چون مسیح صاحب معجزه نام می برد و درایه (۴۶) سوره آل عمران می فرماید:

"وَ یُکَلِّمُ النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَ کَهْلًا وَ مِنَ الصَّالِحِینَ‌"

آن فرزندی که به تو بشارت داده شد) در گهواره، (به اعجاز) و در میانسالی (به وحی) با مردم سخن می‌گوید و از شایستگان است.

درهمان حال ازکریمه ای چون مریم صاحب کرامت نام می برد و در آیه (۳۷)می فرماید:

"کُلَّما دَخَلَ عَلَیْها زَکَرِیَّا الْمِحْرابَ وَجَدَ عِنْدَها رِزْقاً قالَ یا مَرْیَمُ أَنَّی لَکِ هذا قالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ‌"

هرگاه زکریّا در محراب عبادت بر مریم وارد می‌شد، خوراکی (شگفت‌آوری) نزد او می‌یافت. می‌پرسید: ای مریم این (غدا و خوراک تو) از کجاست؟! مریم در پاسخ می‌گفت: آن از نزد خداست. همانا خداوند به هرکس که بخواهد بی‌شمار روزی می‌دهد.

از اینکه قرآن کریم کرامت حضرت مسیح را درکنار کرامت حضرت مریم قرار داده است می یابیم که از نظر قرآن کریم جنسیت زن یا مرد در خارق العاده بودن کرامت و معجزه دخالت ندارد، آنچه زمینه سازاست تعبد و قرب به خداست.

حضرت معصومه سلام الله علیها هرچند پیامبر وامام نیست؛ ولی درکرامت و مقام توسل در تراز معصومین علیهم قرار دارد و کمتر کسی است در مقام "اضطرار و انقطاع" قرار داشته باشد ومتوسل به آن حضرت شود ولی مورد لطف کرامت آن حضرت قرار نگیرد، توسل و حاجتش برآورده نشود و گره کور در زندگیش گشوده نشود.

***********

۱۱- «مقام عصمت»

یازدهمین خصوصیت حضرت معصومه سلام الله علیها «مقام عصمت» است. به این معنا هرچند از نظر کلامی عصمت علمی وعملی مختص انبیاء و ائمه‌ علیهمچ السلام است، ولی ازنظر عقلی هیچ مانعی ندارد اولیاء الهی که در سلوک به عالم قدس به بالاترین این مرتبه رسیده اند آنان نیز دارای "مقام عصمت" باشند،

چراکه منشا خطاء اشتباه علمی در علوم اکتسابی در این است که واسطه در کسبش حواس پنج گانه است که خطاء پذیراست، اما کسانی که علم اکتسابی آنان به دلیل وصل به عالم قدس حضوری است و بین عالم و معلوم واسطه ای درمیان نیست دارای "عصمت علمی" خواهند بود. و همچنین خطاء در رفتار و لغزش عملی ریشه در تمایلات نفسانی دارد، کسانی که این تمایلات را در خود میرانده اند برخوردار از "مقام عصمت عملی" خواهند بود، حضرت معصومه سلام الله علیها از جمله این دسته از اولیاء الهی و نمونه عالی از طهارت و پاکی است. ازهمین رو امام علی بن موسی الرضا علیه السلام زیارت آن حضرت را به منزله زیارت خود که امام معصوم است دانسته و فرمودند:

"مَنْ زارَ المعصومهَ بقم کمن زارنی" هر کس حضرت معصومه علیها السلام را در قم زیارت کند، همانند آن است که مرا زیارت کرده است.

با توجه به اینکه نام آن حضرت فاطمه است، حضرت رضا علیه السلام ایشان را با عنوان معصومه خطاب می‌کنند و از آن جایی که امام علیه السلام هرگز در توصیف شخصی مبالغه نمی کنند، می توان مقام عصمت را برای حضرت فاطمه معصومه علیها السلام ثابت کرد.

علاوه براین داشتن مقام شفاعت  نیز دلیل دیگر بر این است که آن حضرت معصوم است؛ زیرا کسی که در اثر جرم و عصیان و گناه، خود نیازمند به شفیع است، نمی تواند دیگران را شفاعت کند.

***********

۱۲. «محدثه بودن حضرت معصومه سلام الله علیها»

دوازدهمین خصوصیت حضرت معصومه سلام الله علیها «محدثه» است.

به این معنا هرچند در تاریخ اسلام بانوان محدّثه متعددی را در صفحات خویش جای داده است که این محدّثات در عصر رسالت به ۴۵ نفر و در عصر امیرمؤمنان علی(ع) به سیزده نفر و همچنین راویان زن از فاطمه زهرا(س) به هفت نفر از امام حسن(ع) به چهار نفر، راویان زن از امام حسین به سه نفر، از امام سجاد(ع) به سه نفر، امام باقر(ع) چهار نفر، امام صادق(ع) ۳۳ نفر، امام کاظم(ع) به پنج نفر، امام رضا(ع) به هشت نفر، و از امام جواد(ع) به پنج نفر و از امام هادی (ع) به سه نفر، و از امام حسن عسکری(ع) به یک نفر می رسند.

با توجه به اختناق موجود در زمان امام موسی بن جعفر علیه السلام که نقل حدیث از معصوم علیه السلام بسیار سخت و دشوار بود.

با این وجود، از حضرت معصومه علیها السلام احادیثی نقل شده است که همه آنها حول محور امامت و ولایت می چرخند و به نظر می رسد آن حضرت با بیان این احادیث، سعی در سوق دادن افکار جامعه به سمت امامت و ولایتی که در غربت مانده بود داشته است.

برای آشنایی با این خصیصه برجسته حضرت معصومه سلام الله علیها احادیثی را که آن حضرت نقل کرده و با سلسله سند خود، به حضرت فاطمه زهرا علیها السلام می رسند در اینجا می آوریم.   

یکم- (حدیث غدیر و حدیث منزلت)

حَدَثتنا فاطمه بنت علی بن موسی الرضا علیه السلام حدثتنی فاطمه وزینب و ام کلثوم بنات موسی بن جعفر علیهما السلام قلن: حدثتنا فاطمه بنت جعفر بن محمّد الصادق علیه السلام حدثتنی فاطمه بنت محمّد بن علی علیهما السلام حدثتنی فاطمه بنت علی بن الحسین علیهما السلام حدثتنی فاطمه و سکینه ابنتا الحسین بن علی علیهما السلام عن ام کلثوم بنت فاطمه بنت النبی صلی الله علیه وآله، قالت:

" أنسیتم قول رسول الله یوم غدیرخم: من کنت مولاه فعلیٌ مولاه و قوله: أنت منّی بمنزله هارون من موسی علیه السلام" (الغدیر، ج۲، ص۱۷۹)؛

آیا فراموش کرده اید سخن رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم را در روز غدیر خم که فرمود: من مولای هر که هستم، علی هم مولای اوست. و فرمود: تو (علی) برای من همانند هارون برای موسی علیه السلام هستی».

دوم- (بشارت به شیعیان علی علیه السلام)

به همان سندی که گذشت، حضرت فاطمه معصومه علیها السلام از فاطمه زهرا علیها السلام روایت کرده:

"سمعت رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم یقول:لمّا أُسری بی الی السماء دخلت الجنه فاذا انا بقصر من درّه بیضاء مجوّفه و علیها بابٌ مکلّل، بالدُّر والیاقوت، و علی الباب ستر: فرفعت رأسی فاذا مکتوبٌ علی الباب: لا إله إلاّ الله، محمّد رسول الله، علیٌ ولیّ القوم. واذا مکتوبٌ علی الستر: بخٍ بخٍ من مثل شیعه علی علیه السلام. فدخلته فإذا أنا بقصرٍ من عقیق احمر مجوف وعلیه بابٌ من فضه مکلّل بالزبرجد الأخضر، و اذاً علی الباب الستر، فرفعت رأسی، فاذاً مکتوبٌ علی الستر، شیعهُ علیٍ هم الفائزون. فقلتُ: حبیبی جبرئیل لمن هذا؟ فقال: یا محمّد لابن عمّک ووصیّک علیّ بن ابی طالب علیه السلام. یحشر الناس کلهم یوم القیامه حفاه عراه إلاّ شیعه علی علیه السلام یدعی الناس بأسماء أُمّهاتهم إلاّ شیعه علی علیه السلام فانهم یدعون باسماء آبائهم. فقلت حبیبی جبرئیل: وکیف ذاک؟ قال: لأنهم أحبّوا علیّاً فَطاب مولدُهم"(بحار، ج۶۸ص۷۷ح۱۵)؛ کاخ از آن کیست؟ پاسخ داد: ای محمّدصلی الله علیه وآله وسلم! این قصر برای پسر عمّ و وصیِّ تو، علی بن ابی طالب علیه السلام است. ‌حضرت فاطمه زهرا علیها السلام فرمود: پدرم رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم فرمود: شبی که مرا به آسمان – معراج – بردند داخل بهشت شدم. در آنجا قصری از درّ سفید دیدم که وسط آن خالی بود. آن قصر دری داشت که با درّ و یاقوت مزیّن شده وروی آن پرده ای بود. وقتی سرم را بلند کردم، دیدم بربالای آن نوشته شده بود: «لااله الا الله»، «محمّد رسول الله، علیّ ولی القوم؛ خدایی جز الله نیست، محمّد فرستاده خدا و علی سرپرست قوم مسلمانان است». به روی پرده نوشته بودند: به به، چه کسی همسنگ شیعه علی است. وقتی داخل قصر شدم، قصری دیدم از عقیقی سرخ که وسط آن نیز خالی بود، این قصر نیز دری داشت از نقره که با پرده ای از زبرجد سبز زینت شده بود. سرم رابلند کردم، مردم در روز قیامت، همگی عریان وبرهنه محشور می شوند، مگر شیعیان علی علیه السلام و همه را به  اسم مادرانشان صدا می زنند، مگر شیعیان علی علیه السلام که به اسم پدرانشان صدا زده می شوند. پرسیدم: حبیبم جبرئیل! چرا این گونه می شود؟ فرمود: چون علی علیه السلام را دوست داشتند، لذا حلال زاده اند».

سوم - (ثواب دوستی آل محمدصلی الله علیه وآله)

"عن فاطمه موسی بن جعفر علیه السلام… عن فاطمه بنت رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم قالت: قال رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم: ألا من مات علی حُبّ آل محمّد ماتَ شهیداً" (عوالم العلوم، ج۲۲، ص۳۵۴، ح۳). زمخشری این حدیث را درکتاب خود با تفصیل بیشتری بیان نموده و دنباله حدیث را چنین نوشته است:

"ألا و من مات علی حبّ آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم بَشَّرهُ مَلک الموت بالجنَّه ثم منکر ونکیر. ألا و من مات علی حبّ آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم یَزف الی الجنّه کما تزف العروس الیبیت زوجها. ألا ومن مات علی حبّ آل محمدصلی الله علیه وآله وسلم فتح له فی قبره بابان الی الجنّه.ألا ومن مات علی حبّ آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم جعل الله قبره مزار ملائکه الرحمه. ألا ومن مات علی حبّ آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم مات علی السنّه والجماعه. ألا ومن مات علی بغض آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم جاء الیوم القیامه(مکتوباً) بین عینیه آیس من رحمه االله. ألا ومن مات علی بغض آل محمّدصلی الله علیه وآله مات کافراً؛ ألا و من مات علی بغض آل محمّد لم یشم رائحه الجنّه"(تفسیر کشاف، ج۴ص۲۲۰).

آگاه باشید هر کس بر محبّت آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم بمیرد، ملک الموت ونکیر ومنکر او را به بهشت بشارت می دهند و همانند عروسی که او را برای خانه شوهرزینت داده اند او را برای بهشت زینت می دهند وزمانی که او را در قبر می گذارند، دو در از درهای بهشت گشوده می شود و قبر او محل رفت وآمد ملائکه رحمت می گردد. هر کس بر حبّ محمّد و آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم بمیرد، بر سنّت و جماعت مرده است. آگاه باشید هر کس که بر بغض آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم بمیرد، روز قیامت می آید، در حالی که بین دو چشم او نوشته شده است: «مأیوس از رحمت خدا» و به حال کفر می میرد وهرگز بوی بهشت را استشمام نمی کند.

***********  

۱۳. «گستردگی مقام شفاعت»

سیزدهمین خصوصیت حضرت معصومه سلام الله علیها «شفاعت» است. البته در شفاعت حضرت چند ویژگی استثنایی وجود دارد که فهم درست آن نیاز به تامل و دقت در چند نکته دارد:

اولا: همانگونه که از محکمات قرآنی و روایی است که پیامبران و ائمه علیهم السلام از مقام و مرتبه شفاعت برخوردارند، وجود مقدس حضرت معصومه سلام الله علیها ازبین بانوان بعد از حضرت زهراء سلام الله علیها، به چنین مقام و مرتبه ای برخوردار است. 

ثانیا: شفاعت آن حضرت آنچنان گسترده است تمام کسانی که مقتضی شفاعت را دارند و مانعی چون حق الناس برای شفاعت آنان وجود ندارد مورد شفاعت قرارمی گیرند. از همین رو حضرت امام صادق فرمودند: "أَلَا وَ إِنَّ قمَّ الْکوفةُ الصغِیرَةُ أَلَا إِن لِلْجنَّةِ ثَمَانِیةَ أَبْوَابٍ ثلَاثَةٌ منْهَا إِلَی قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَی وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ" (بحار، ج ۵۷، ص۲۲۸) «قم کوفۀ کوچک ماست. برای بهشت هشت در است که سه در آن به سوی قم است. زنی در قم وفات می کند که از اولاد من و نامش فاطمه است. در روز قیامت با شفاعت او تمام شیعیان من وارد بهشت می شوند.» 

ثالثا: نه تنها شفاعت حضرت موجب مغفرت گناهکاران می شود؛ بلکه موجب ارتقاء رتبه شفاعت شوندگان نیز می شود، یعنی آن کسانی که به دلیل معصیت خارج ازبهشتند شفاعت حضرت موجب مغفرت آنان می شود، تا آنان بهشتی شوند، و آنهایی که بهشتی و داخل بهشت اند هرچند از این جهت نیاز به شفاعت ندارند؛ ولی از جهت اینکه پیرو هادی وامام شان بودند به برکت وجود حضرت معصومه سلام الله علیها مورد شفاعت قرار می گیرند تا در مرتبه بهشت ارتقاء پیدا کنند. ازهمین روست حضرت رضا (علیه السلام) نیز در زیارتِنامه خواهر بزرگوارشان تعبیر به "اشفعی فی الجنة" نموده و به ما یاد داده تا این چنین بخوانیم:

"یا فاطِمَهُ اِشْفَعی لِی فِی الْجَنَةِ، فَاِنَ لَکِ عِنْدَاللهِ شأناً مِنَ الشَأنِ"

«ای فاطمه معصومه! در مورد رفتن به بهشت، مرا شفاعت کن، چرا که در پیشگاه خداوند، دارای مقام و منزلتی بس ارجمند هستی» (بحار، ج ۹۹، ص ۲۶۸)

***********   

۱۴. «زیارت و زیارتنامه»

چهاردهمین خصوصیت حضرت معصومه سلام الله علیها داشتن «زیارتنامه ماثوره) و «ترغیب به زیارت» آن حضرت از ناحیه امام معصوم علیه السلام است. چراکه:

اولا: در بین امامزادگان بعد از حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام، حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها، تنها امامزاده ای است که امام معصوم علیه السلام برای زیارتش زیارتنامه انشاء کرده است. چرا که حضرت امام رضا علیه السلام خطاب سعدقمی می فرمایند:
"یا سَعْدُ عِنْدَکمْ لَنَا قَبْرٌ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاک قَبْرُ فاطِمَةَ بنْتِ موسَی(ع) قَالَ نَعَمْ مَنْ زَارَهَا عَارِفاً بِحَقِّهَا فَلَهُ الْجَنَّةُ" (تاریخ، قم، ص۲۱۵) «ای سعد! ما را قبری نزد شما هست؟ عرض کردم: فدایت گردم، منظورتان حضرت فاطمه دختر موسی بن جعفر علیه السلام است؟ فرمود: بله، هر کسی او را در حالی که به حقش آشناست، زیارت کند، بهشت بر او واجب می شود.»

ثانیا: بعد از یارت معصومین علیهم السلام، زیارت هیچ یک ازاولیاء الهی به اندازه ومرتبه زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها ترغیب وتاکید نشده است وهمین نشانگر عظمت وبزرگی آن حضرت است. چراکه در روایت آمده است: شیخ صدوق با سند صحیح از امام رضا ـ علیه السّلام ـ در فضیلت زیارت حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ روایت می‎کند که فرمودند:

"من زارها فَلَهُ الجنَّة" (عیون اخبارالرضا،ج۲، ص۲۷۱) هر کس ایشان را زیارت کند بهشت از آن اوست.

ابن قولویه در کتاب بسیار ارزشمند «کامل الزیارات» که یکی از معتبرترین کتاب‎های قرن چهارم است، با سند معتبر از امام جواد ـ علیه السّلام ـ روایت کرده است که فرمودند: "من زارَ عَمّتی بِقُم فَلَهُ الجنَّة" (کامل الزیارات، ۲۲۴) هر کس عمه‎ام را در قم زیارت کند، بهشت از آن اوست.

شیخ حسن قمی در کتاب ارزشمند «تاریخ قم» از امام صادق ـ علیه السّلام ـ نقل کرده که فرمودند: "اِنَّ زیارتَها تَعادِل الجنَّة" (تاریخ قم، ۲۱۵) زیارت حضرت معصومه همسنگ بهشت است.

ثالثا: زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها معادل زیارت همه معصومین و حرم آن حضرت حرم ائمه معصومین دانسته شده است و در روایت آمده است: در روایتی ارزشمند از امام صادق (علیه السلام) اینچنین نقل شده است: "إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّةُ وَ إِنَّ لِلرَّسُولِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِینَةُ وَ إِنَّ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَةُ وَ إِنَّ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ بَلْدَةُ قُم‏" «همانا خداوند متعال حرمی دارد که شهر مکه است، و رسول خدا حرمی دارد که شهر مدینه است و أمیر المؤمنین حرمی دارد که شهر کوفه است و ما (أهل بیت) نیز حرمی داریم که شهر قم است» (بحار، ج۵۷، ص۲۲۶)

در این حدیث از این مکان‌ها به «حرم» تعبیر شده است که در آن معانی و مفاهیم مخصوصی نهفته است. حرم جای مقدسی است که در آن گران‌بهاترین سرمایه‌ها را قرار می‌دهند و مرکز اسرار محسوب می‌شود. بنابراین همان احترامی که خانه خدا دارد، در مراحل پایین‌تر برای سرزمین قم وجود دارد. یعنی مرکز اسرار اهل بیت عصمت و طهارت و مرکز علوم آل محمد (علیهم السلام) است.

زیارتنامه حضرت معصومه (سلام الله علیها) که از ناحیه‌ی امام معصوم وارد شده، با زیارتنامه دیگر ائمه دراین جهت باهم متفاوت اند که در زیارتنامه تمام ائمه، به همان معصوم سلام داده می‌شود، اما در زیارتنامه حضرت معصومه (سلام الله علیها)، به صورت مستقیم به تمام چهارده معصوم و حتی انبیاء اولوالعزم سلام داده شده و سپس خدمت حضرت معصومه (سلام الله علیها) سلام و تحیت می‌دهیم.

این تفاوت بیانگر این معنا است که حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) حرم تمام پیامبران و امامان (علیه السلام) است. (بحار، ج۱۰۲، ق۲۶۶)

امام رضا (علیه السلام) زیارت خواهرش را مساوی با زیارت خو دانسته  وفرموده است:  "مَنْ زَارَ الْمَعصُومَةَ بِقُمْ کَمَنْ زَارَنی" (ریاحین الشریعه، ج. ۵، ص. ۳۵)

***********

۱۵. «شرافت دادن به شهر قم»

پانزدهمین خصوصیت حضرت معصومه سلام الله علیها «شرافت دادن به شهر قم» است.

زمین قم هر چند از نظر جغرافیایی و طبیعی، مزیتی نسبت به مکان‌های دیگر ندارد، ولی وجود تربت مطهر، پاک و نورانی حضرت معصومه سلام الله علیها موجب شده است این قطعه از سرزمین خشک و گرمسیر درایران شرافت و قداست خاصی پیداکند؛ تاجایی که نه تنها به عنوان  قبة الاسلام وحرم ائمه علیهم السلام معرفی شده وشناخته شود، بلکه در روایات آمده است که سه در ازهشت در بهشت از قم  به روی بهشتیان باز می شود. ازهمین رو در قداست وحرمت این شهر در روایت آمده است:

روایتی ارزشمند از امام صادق (علیه السلام) اینچنین نقل شده است:

"إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّةُ وَ إِنَّ لِلرَّسُولِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِینَةُ وَ إِنَّ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَةُ وَ إِنَّ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ بَلْدَةُ قُم" همانا خداوند متعال حرمی دارد که شهر مکه است، و رسول خدا حرمی دارد که شهر مدینه است و أمیر المؤمنین حرمی دارد که شهر کوفه است و ما (أهل بیت) نیز حرمی داریم که شهر قم است. (بحار ، ج۵۷، ص۲۱۶)

حضرت امام صادق(ع) در اینکه درهای بهشتی از قم باز می شوند، می فرمایند: "أَلَا وَ إِنَّ قمَّ الْکوفةُ الصغِیرَةُ أَلَا إِن لِلْجنَّةِ ثَمَانِیةَ أَبْوَابٍ ثلَاثَةٌ منْهَا إِلَی قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ  من ولدی اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَی وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ"(بحار، ج۶، ص ۲۲۸) «قم کوفۀ کوچک ماست. برای بهشت هشت در است که سه در آن به سوی قم است. زنی در قم وفات می کند که از اولاد من و نامش فاطمه است. در روز قیامت با شفاعت او تمام شیعیان من وارد بهشت می شوند.»

در زیارتنامه حضرتمعصومه(ع)وقتی  به پیامبران سلام داده می شود، همه به صورت غایب است:

 "اَلسَّلَامُ عَلَی آدَمَ صفوَةِ اللَّه..." ولی وقتی به رسول خدا(ص) و ائمه(ع) می رسد، همه به صورت خطاب ذکر می شود: "اَلسَّلامُ عَلَیکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ... اَلسَّلامُ عَلَیکَ یَا اَمِیرَالمُؤمِنِینَ عَلی بن اَبِی طَالبٍ... اَلسَّلَامُ عَلَیکَ یَا حَسَنَ بن علِیّ" این به معنا است زیارت تربت حضرت معصومه سلام الله علیها زیارت همه معصومین علیهم السلام است و با اینکه محل دفن رسول خدا(ص) و ائمه(ع)، شهر قم نیست؛ ولی حرم شان حرم قم است.

نگارنده: حجت الاسلام و المسلمین سید محمدتقی قادری/ استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم و نخبه تبلیغی