آثار و برکات مقاومت هوشمندانه جمهوری اسلامی ایران؛ آثار ملی، منطقهای وجهانی
پایگاه اطلاع رسانی بلاغ| ره توشه ماه رمضان۱۴۴۳(ویژه مناطق مشترک)، آثار و برکات مقاومت هوشمندانه جمهوری اسلامی ایران؛ آثار ملی، منطقهای وجهانی.
کاری از گروه تولید محتوای معاونت فرهنگی وتبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
حجتالاسلام والمسلمین دکتر علیاصغر نصرتی*
مقدمه
همزاد با انقلاب اسلامی، عزم سلطه استکباری آمریکا و غرب بر نابودی نظام جمهوری اسلامی و تمام ارزشهای بنیادی آن استوار شد. آنها هیچگاه راضی به ادامه حیات این نظام با حفظ مبانی ارزشی آن نشدند و همواره ساختار هجوم و مقابله را تغییر دادند و همه اشکال مقابله را آزمودند. اگر چه انقلاب و تواناییهای آن را درگیر کردند، ولی نه تنها به هدفشان که نابودی نظام باشد، دست نیافتند؛ بلکه بنیه نظام و انقلاب بیش از پیش قویتر شد. مقاومت جانانه و هوشمندانه، موجب گسترش امواج انقلاب به منطقه و تأثیرگذاری بر سرنوشت منطقه و بخشی از رویدادهای جهانی شد. در این نوشتار آثار و پیامدهای مقاومت هوشمند در سطح ملی، منطقهای و جهانی مورد اشاره قرار میگیرد.
مفهومشناسی
در ابتدا درباره مفهوم مقاومت و مقاومت هوشمندانه اندکی توضیح داده میشود.
1. مقاومت
مقاومت به معنای ایستادگی کردن و ضدیت با کسی در امری خاص و نیز پایداری نمودن همراه با دوام و استحکام و جنگیدن در برابر هجوم نیروهای دشمن است.[1] حوزه معنایی مقاومت افزون بر دفاع، مرحله تهاجم، نبرد و جهاد را نیز در بر میگیرد و به گونههای متفاوتی ظهور و بروز پیدا میکند. منظور از مقاومت، فراتر از جبهه مقاومتی است که اینک در منطقه شکل گرفته است؛ بلکه آن را در قامت یک گفتمان باید مورد نظر قرار داد.
2. هوشمندی
هوشمندی در فرهنگ فارسی به معنای فراست، زیرکی، فتانت، عاقلی، خردمندی و هشیاری است و مفهومی فراتر از دانایی و اطلاع دارد.[2] هوشمندی، جلوهای از توانایی انسان است که با پیشگیری از شکست و صعود به موفقیت هم مقبولیت خود را افزایش میدهد و هم بر نسبت تأثیر خود بر دیگران میافزاید. هوشمندی در عرصه بینالمللی، با شاخصهای آشکار مدیریت موفق در عرصههای امنیت و اقتصاد، شناخته میشود.[3]
3. مقاومت هوشمند
مقاومت هوشمند، اعمال قدرتی (شامل دفاع، ایستادگی و پایداری، جنگ و هجوم و هر گونه مواجهه و مقابله با دشمن) است که در آن به طور همزمان ترکیبی از راهبردها، تاکتیکها و ابزار قدرت و جنگ سخت و نرم مورد استفاده قرار میگیرند. مقاومت هوشمند، برآمده از عقلانیت راهبردی است.
آثار و برکات مقاومت هوشمند
مقاومتی که اینک، چه در مقیاس داخلی و چه در سطح منطقه و جهان اسلام، علیه استکبار جهانی در قالب جبهه مقاومت اسلامی شکل گرفته، توانسته است ضربات سخت و گاه مهلکی بر جبهه استکباری وارد کند و بیش از پیش بر توان و استمرار حیات خود بیفزاید. در این قسمت به صورت مختصر آثار و برکاتی که مقاومت هوشمندانه در عرصههای ملی، منطقهای (غرب آسیا و جهان اسلام) و جهانی (مستضعفان جهان، متدینین از سایر ادیان آسمانی و نیز قدرتها و حکومتهای ملی مستقل و ...) بر جای گذاشته است و به دنبال دارد، مورد بررسی قرار میگیرد.
1. آثار ملی مقاومت هوشمند
برخی از مهمترین آثار مقاومت هوشمند در سطح ملی عبارتند از:
1/1. شکلگیری روح همدلی و همکاری جمعی
یکی از برکات مقاومت هوشمند در سطح جامعه اسلامی، ایجاد همبستگی اجتماعی و اتحاد ملی است که در سایه آن، همه اقوام و مذاهب و حتی صاحبان ادیان مختلف زیر پرچم مقاومت و با انگیزههای مختلف ایمانی، اسلامی و ملی گرد میآیند و یگانگی و وحدت دولت و ملت را به نمایش میگذارند. امام خمینی; با استفاده از آیه «أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ؛[4]براى خدا به پا خيزيد»، استقامت در راه خدا را منشأ وحدت، یکپارچگی و تمرکز بر وحدت کلمه و حرکت به سوی نقطه واحد دانسته است.[5] علامه طباطبایی; نیز در تفسیر آیه 46 سوره انفال،[6] صبر و مقاومت در برابر ناملایمات و مشکلاتی را که دشمن در مقابل شما پدید میآورد، قویترین یاور مؤمنان و محکمترین رکن تحول و تزلزل اراده آنها میداند. صبر، رشته پیوند مستحکمی میان مؤمنان و صابرین ایجاد، و صفوف آنان در برابر ضربات دشمن را نفوذناپذیر میکند.
2/1. گشایش درهای نجات
یکی از سنتهای الهی و قوانین حاکم بر زندگی انسانها، «فرج بعد الشدة» و گشایش امور بعد از گذران یک دوره سختی و فشار است؛ چنانکه قرآن فرموده است: «سَيَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ يُسْراً؛[7] خداوند بهزودی بعد از سختیها آسانی قرار میدهد». این مسئله در سوره انشراح با قاطعیت و صراحت بیشتری تکرار و تأکید شده است: «إِنَّ مَعَ العُسرِ يُسراً؛[8] (آری) مسلّماً با (هر) سختی آسانی است». بیان رابطه راحتی و گشایش با سختی در این آیه شریفه با «مع»، نشاندهنده همراهی و همزمانی آنهاست. گویا راحتی در دل سختیها نهفته استِ چنانکه رسولخدا6 فرموده است: «إنّ النَّصرَ مَعَ الصَّبرِ و الفَرَجَ مع الكَربِ و إنّ مَعَ العُسرِ يُسرا؛[9] همانا پيروزى با صبر همراه است و گشايش با گرفتارى، و بىگمان با هر دشوارى، آسانى است».
این قانون الهی حاکم بر سرنوشت بشر را میتوان در تاریخ ملتها مشاهده کرد و نتایج درخشان راحتی و گشایش را بعد از یک دوره سختی و مقاومت در برابر گرفتاریها دید. شاید نمونه بارز آن را بتوان جنگ هشتسالهای دانست که از سوی دشمنان انقلاب اسلامی بر ملت ایران تحمیل شد. ملت یران در این جنگ، سختترین فشارها و کمبودها را تحمل کرد و در نتیجه تحمل و شکیبایی، سالها از مواهب و گشایشهای نسبی بهرهمند شد.
گنج و گوهر، کی میان خانههاست؟ گنجها پیوسته در ویرانههاست[10]
3/1. زمینهسازی گام دوم انقلاب
انقلاب اسلامی طی چهار دهه عمر خود، مراحل کمال را پشت سر گذاشته و به برکت مقاومت اسلامی به ظرفیت و توانمندی رسیده است که آن را میتوان نقطه عزیمت گام دوم انقلاب قلمداد کرد. مقاومت اسلامی، ظرفیتهای نهفته و گنجهای پنهان انقلاب را نمایان کرد، استعدادهای جوانان را شکوفا نمود و مقدمات لازم برای حرکت به سمت هدفهای والا در گام دوم انقلاب را فراهم کرد. گفتمان مقاومت اسلامی، نقش جهتگیری صحیح و هدایتگری انقلاب اسلامی را بر عهده دارد. همچنین گام دوم انقلاب بر اساس بیانیه صادره، برای مقابله با سبک زندگی غربی و بنای سبک زندگی اسلامی ایرانی و مبتنی بر مبانی انقلاب اسلامی، جهادی همه جانبه و هوشمندانه را طلب میکند.
4/1. ایجاد آمادگی جهت پذیرش ظهور
انتظار واقعی ظهور امام عصر4، تابع وجود شرایط و مقدماتی است که باید در جامعه انسانی، بهویژه در جامعه مؤمنین ایجاد شود؛ مانند تعمیق ایمان دینی، پاکی دل، ذهن و عمل مؤمنین، صبر و پایداری بر امر و نهی الهی. وقتی مقاومت اسلامی در جامعه ایمانی و انقلابی نهادینه شود، آثار آن در افراد و جامعه ایمانی موجب پیدایش مقدمات و شرایط انتظار واقعی میشود. گفتمان مقاومت گامی به جلو برای پذیرش حاکمیت عدالت مطلقه و طهارت جامعه انسانی از پلیدیها و ظلمهاست. این گفتمان در صورتی میتواند انتظار واقعی را به نمایش بگذارد و زمینه پذیرش عدالت حقه را فراهم سازد که ایمان، تقوا، اخلاق و عدالت را در مقیاس دولت اسلامی بر پا کند و با ایجاد دولت اسلامی طراز مقاومت، زمینه قسط و عدل وعده داده شده را ایجاد نماید.
2. آثار منطقهای مقاومت هوشمند
گفتمان مقاومت هوشمند جمهوری اسلامی، در سطح ملی تأثیرات بنیادینی بر تک تک انسانهای مؤمن و انقلابی ایران و نیز بر روابط و نهادهای اجتماعی و ساختارها و نظام و حکومتی جمهوری اسلامی میگذارد. در سطح منطقه نیز منشاء آثار و برکات فراوانی است که به برخی از آنها اشاره میشود.
1/2. شکلگیری الگوی مقاومت
شکلگیری انقلاب اسلامی، سرنگونسازی رژیم دستنشانده استکبار، ایجاد نظام اسلامی مستقل از شرق و غرب و مقاومت در برابر تمامی توطئهها، جنگ، تحریم و دشمنیهای حساب شده جبهه متحد استکباری، ایران اسلامی را به نمونه و الگویی معیار تبدیل کرده است. انقلاب اسلامی به مثابه الگوی مقاومت هوشمند منطقه، دارای ویژگیهایی همچون ایمان الهی، اعتقاد به مرکزیت دینی در هدایت قدرت و سیاست، برخورداری از رهبری واحد عالم و عادل دینی، شکلگیری روابط ولایی میان امت و امام امت، استقامت و پایداری عمومی جامعه در برابر مشکلات، توکل و اعتماد به خداوند و وعدههای او، عاقبتاندیشی، هدفداری، مبارزه جدی و سازشناپذیر با جبهه کفر و دیکتاتوری و استکبار، بیاعتمادی به ظالمان و قدرتهای شیطانی عالم و مقابله با دنیاگرایی است. امید آزادیخواهان جهان اسلام تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، مقاومت فلسطین بود و آن را معیار مبارزه با ستم سازمانیافته جهانی در جبهه استکبار میدیدند. اکنون مقاومت اسلامی با محوریت جمهوری اسلامی ایران، معیار تمام عیار و موفق برای تقابل ایمان و عدالت با کفر و ظلم جهانی شده است؛ چنانکه مقام معظم رهبری مدظلهالعالی فرموده است: «اگر ملتهای مظلوم دنیا بخواهند به کارنامه یک ملت نگاه کنند و نیرو بگیرند، احساس عزت و شرف کنند و درس بگیرند، باید به این ملت نگاه کنند».[11]
2/2. تربیت انسانهای بزرگ و معیار
یکی از مهمترین محصولات مقاومت اسلامی که شاید بتوان آن را آخرین حلقه اهداف انبیا و ادیان الهی و نهضتهای اصلاحی در تاریخ بشر دانست، پیدایش انسانهایی بزرگ و معیار شخصیت مطلوب است. قرآن کریم در صدر اسوههای بشری، رسولخدا6 را اسوه و انسان معیاری برای پیشینیان که پیامبرانشان با توسل به ایشان راه نجات و تقرب به پیشگاه الهی را پیدا کردند و نیز برای آنان که پس از آن حضرت تا قیامت میآیند، دانسته است: «لَقَد كانَ لَكُم في رَسولِ اللَّهِ أُسوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَن كانَ يَرجُو اللَّهَ وَ اليَومَ الآخِرَ وَ ذَكَرَ اللَّهَ كَثيراً؛[12] مسلماً برای شما در زندگی رسولخدا سرمشق نیکویی بود، برای آنها که امید به رحمت خدا و روز رستاخیز دارند و خدا را بسیار یاد میکنند».
جریان الگوهای برجسته بشری در همه تاریخ از ابتدای خلقت تا قیامت ادامه خواهد داشت. در تاریخ نورانی اسلام، ائمه معصومین:، اسوههای برتر انسانی هستند که بر تاریخ جلوهگری میکنند. امام خمینی;، مقام معظم رهبری مدظلهالعالی، سید حسن نصرالله و شهدای گرانقدری همچون شهید بهشتی، شهید رجایی و شهید سردار قاسم سلیمانی که در مکتب امام خمینی; پرورش یافته و در مدرسه مقاومت آموخته و پخته و کارآمد شدهاند، از دیگر اسوهها و الگوهای جامعه بشری هستند.
3/2. صدور انقلاب و بیداری ملتها
انقلاب اسلامی چه در اندیشه امام خمینی; و چه در بیان امام خامنهای مدظلهالعالی، صدور ارزشهای آن است؛ نه توسعهطلبی جغرافیایی؛ چنانکه رسالت اسلام و انبیای الهی نیز بر همین مسئله استوار است. از همین روست که امام خمینی; فرموده است: «ما انقلابمان را به تمام جهان جهان صادر میکنیم».[13] امام خامنهایK نیز در تبیین صدور انقلاب فرموده است: «معنای صدور انقلاب این است که ملتهای دنیا ببینند یک ملت، با قدرت خود و با اتکای به اراده و عزم خویش و با توکل به خدا میتواند ایستادگی کند و تسلیم نشود».[14] امام خمینی; صدور فرهنگ و ارزش انقلاب را مبنای تبیین خود از صدور انقلاب دانسته و فرموده است: «ما که میگوییم میخواهیم انقلابمان را صادر کنیم، میخواهیم همین معنویتی را که در ایران پیدا شده است؛ صادر کنیم. این انقلاب فرهنگیمان را انقلاب اسلامیمان را به همه ممالک اسلامی صادر کنیم».[15] مقام معظم انقلابK نیز نفوذ ارزشهای انقلابی به منطقه را در قالب راهبرد بیداری اسلامی معرفی کرده و فرموده است: «امروز در منطقه ما، روحیه بیداری اسلامی در بسیاری از کشورها و ملتها حاکم است».[16] ایشان اطمینان میدهد که «بیداری اسلامی نابودشدنی نیست. بیداری اسلامی انشاءالله به فضل الهی و به حول و قوه الهی به اهداف خود خواهد رسید».[17]
4/2. شکلگیری مقدمات تمدن نوین اسلامی
یکی از هدفهای متعالی انقلاب اسلامی، رسیدن به تمدن نوین اسلامی است که توسط امام خامنهای مدظلهالعالی به عنوان هدف بیان شده است: «این چیزی که جمهوری اسلامی به عنوان هدف غایی قرار داده، رسیدن به تمدن اسلامی، منتها تمدن متناسب با این زمان، تمدن نوین اسلامی است».[18] ایشان اشاره میکند که انقلاب پرشکوه ملت ایران، تنها انقلابی است که یک چله پر افتخار را پشت سر گذاشته و اینک وارد دوم مرحله خودسازی و جامعهپردازی و تمدنسازی شده است.[19]
3. آثار جهانی مقاومت هوشمند جمهوری اسلامی
هوشمندی مقاومت اسلامی و وجود رهبران با بصیرت آن، موجب شده جلوتر از دشمن حرکت کند. این مسئله موجب تأثیرگذاری خاص انقلاب اسلامی بر رویدادهای جهان به نحو قابل توجهی خواهد شد. نگاهی به برخی از مهم٬ترین آثار مقاومت بر حوادث جهان، میتواند نوید این فرضیه قرار گیرد.
1/3. ایجاد تزلزل در پایگاههای دشمن
دشمنان مقاومت از بدو انقلاب اسلامی تا کنون، سنگر به سنگر عقبنشینی کردهاند؛ چنانکه با چنگ و دندان کوشیدند رژیم وابسته پهلوی را حفظ کنند، اما انقلاب اسلامی آن را از میان برد. زمینه حمله رژیم بعثی صدام به انقلاب اسلامی را فراهم، و با تمام توان از آن حمایت کردند؛ در حالی که سرانجام انقلاب اسلامی مستحکم و پایدار ماند و رژیم صدام و آبروی نظام استکباری شرق و غرب و ایستگاه منطقه آنان رفت. شکلگیری نهضت مقاومت در لبنان، فلسطین، سوریه، عراق و یمن علیرغم جبهه متحد کفر جهانی در تقابل با آنها و نیز قدرتمندتر شدن آنان، موجب ناکامی دشمن و عقبنشینی آنها از موضع استکباریشان شده است. امروز پایگاههای دشمن در منطقه چنان متزلزل و نا امن است که هر چند گاه این زمزمه بلند میشود که ماندن در منطقه، صرفه اقتصادی و نظامی برایشان ندارد. خروج بدون دستاورد از افغانستان و عراق و در آینده در دیگر پایگاههای آنها در منطقه، گواه این ادعاست.
2/3. ایجاد بازدارندگی در مقابل تهدیدات و تهاجمات دشمن
امروز نه تنها جمهوری اسلامی ایران، بلکه کلیت مقاومت به هوشمندی رسیده است که نه تنها به سرعت میتواند نوع جنگ سخت و نرم را انتخاب کند؛ بلکه توانش را در سطح منطقه بهگونه٬ای گسترش داده و تعبیه نموده است که در اصطلاح نظامی، بازدارندگی ایجاد نموده و امکان ضربه اول را از دشمن سلب کرده است. آمادگی همیشگی، ریشه در فرمان الهی به مومنین دارد: «وَ أَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ وَ مِن رِباطِ الخَيلِ تُرهِبونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّكُم؛[20] و براى (آمادگى مقابله با) دشمنان، هرچه مىتوانيد از نيرو و از اسبان سوارى فراهم كنيد تا دشمن خدا و دشمن خودتان و نيز (دشمنانى) غير از اينان را كه شما آنان را نمىشناسيد، ولى خداوند آنها را مىشناسد، به وسيله آن بترسانيد، و در راه خدا (و تقويت بنيۀ دفاعى اسلام) هرچه انفاق كنيد، پاداش كامل آن به شما مىرسد و به شما ستم نخواهد شد». طبق این فرمان، باید توان نظامی را تا اندازهای در مقابل دشمن افزایش داد که به تعبیر مقام معظم رهبریK «دشمن را بیمناک کند، نه بیمناک از تجاوز شما که شما اهل تجاوز نیستید؛ بیمناک از ایستادگی شما، بیمناک از فکر حمله به شما».[21]
امام خمینی; نیز با توجه بر اینکه «غفلت از تقویت بنیه دفاعی کشور، تعاون و تجاوز بیگانگان و نهایتاً تحمیل جنگها و توطئهها را به دنبال میآورد»،[22] بر ضرورت توانمندی بازدارنگی انقلاب و مقاومت اسلامی تأکید کرده است.
3/3. گسترش اسلام ناب در جهان
اگر چه جریان اسلامی که قرنها صاحب حکمرانی به نام اسلام بود و پس از جنگ جهانی اول و فروپاشی دولت عثمانی، قدرت سیاسی خود را از دست داد و بقایای آن با عناوین مختلفی همچون وهابیت با مرکزیت عربستان سعودی، اخوانالمسلمین با مرکزیت مصر، همراهی ترکیه و قطر، طالبان در پاکستان و افغانستان، القاعده در افغانستان و نیز داعش، برای ایجاد دولت اسلامی فعالیتهایی انجام دادند؛ اما وجود آسیبهای ناشی از عدم اصالت و بیارتباطی با نبوت و امامت، آمیختگی با کانونهای فسادآمیز قدرت جهانی، از سویی مانع رشد، استقرار و مقبولیت آنان به عنوان الگوی حکومتی اصیل با مقبولیت مردمی و معقولیت نزد فرهیختگان عالم شده است. از سوی دیگر آنان گرفتار افراط و تفریط شده و با انحراف از مسیر حق، به عنوان ابزاری در دست کانونهای قدرت فاسد جهانی و سرویسهای اطلاعاتی نظامهای استکباری برای ایجاد تفرقه و جنگ خانگی در جوامع اسلامی به کار گرفته شدهاند. آنان بر خلاف صریح آموزهها و اهداف اسلامی، اولویت خود را تغییر داده و با نظامهای استکباری صهیونیسم جهانی و مافیای قدرت و ثروت بینالمللی همراه و همکار شدهاند.
در نقطه مقابل این جریان، مقاومت اسلامی هوشمندی است که ریشه در اسلام ناب محمدی6 و آموزههای معارف اهلبیت: دارد. این جریان با وجود مزیتهای ناشی از اصالت، ارتباط کانون رهبری آن با نبوت و امامت از طریق نیابت، یکپارچگی در رهبری، داشتن نظام اولویتها در دشمنی و دوستی و رعایت اصل قرآنی «مُحَمَّدٌ رَسولُاللَّهِ وَالَّذينَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَى الكُفّارِ رُحَماءُ بَينَهُم»؛[23] هیچگاه جای دوست و دشمن را عوض نکرده است و در مجموعه جهان اسلام هر جا که لازم باشد، با انعطاف و کوتاه آمدن مانع تضعیف قدرت داخلی مسلمین شده است. این امر یکی از مصادیق بارز هوشمندی این جبهه است که در عین حفظ دشمنی آشتیناپذیر با جبهه کفر و شرک و استکبار جهانی، وحدت جامعه اسلامی را حفظ کرده است. این مسئله نشاندهنده معقولیت این جبهه و مقبولیت آن نزد عقلای جهان اسلام و حتی آزادیخواهان جهان و در نتیجه گسترش تفکر اسلام ناب با محوریت اهلبیت: خواهد شد.
فهرست منابع
کتب
قرآن کریم
جوینی، عطاملک بن محمد، تاریخ جهانگشای جوینی، تهران: ارغوان، 1370ش.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم: موسسة آلالبیت: لإحیاء التراث، 1409ق.
دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، تهران: دانشگاه تهران، 1365ش.
صالحنژاد، حسن، «مفهوم قدرت هوشمند و نقش آن در سیاست جدید»، تهران: دفتر مطالعات سیاسی (گروه مطالعات بنیادی حکومتی)، 1398ش.
طبرسی، علی بن حسن، مشکاة الانوار فی غرر الاخبار، قم: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۴۳ش.
عمید، حسن، فرهنگ عميد، تهران: امیرکبیر، 1360ش.
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1403ق.
مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمنی;، وحدت از دیدگاه امام خمینی;، تبیان، دفتر ۱۵، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1386ش.
موسوی خمینی، سید روحالله، صحیفه نور، تهران: مركز مدارك فرهنگی انقلاب اسلامی، 1361ش.
بلخی، جلالالدین محمد، مثنوی معنوی، چاپ 25، تهران: انتشارات اطلاعات، 1397ش.
سایتها
پایگاه اطلاعسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله العظمی سید علی حسینی خامنهای.
* استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
[1]. عطاملک بن محمد جوینی، تاریخ جهانگشای جوینی، ج ۱، ص 100.
[2]. حسن عمید، فرهنگ عمید، ذیل واژه هوش؛ علیاکبر دهخدا، لغتنامه دهخدا، ذیل واژه هوش.
[3]. حسن صالحنژاد، «مفهوم قدرت هوشمند و نقش آن در سیاست جدید»، دفتر مطالعات سیاسی (گروه مطالعات بنیادی حکومتی)، ص ۱۵.
[4]. سبأ: ۴۶.
[5]. مؤسسه تنظیم و نشر اثار امام خمینی;، وحدت از دیدگاه امام خمینی;، ص 200.
[6]. «أَطيعُوا اللَّهَ وَ رَسولَهُ وَ لا تَنازَعوا فَتَفشَلوا وَ تَذهَبَ ريحُكُم وَ اصبِروا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصّابِرينَ؛ و (فرمان) خدا و پیامبرش را اطاعت نمایید و نزاع (و کشمکش) نکنید تا سست نشوید و قدرت شما از میان نرود و صبر و استقامت کنید که خداوند با استقامتکنندگان است».
[7]. طلاق: ۷.
[8]. انشراح: ۵.
[9]. علی بن حسن طبرسی، مشکاة الانوار فی غرر الاخبار، ج ۱، ص ۲۰.
[10]. جلال الدین محمد بلخی، مثنوی معنوی، دفتر پنجم، بیت 3451.
[11]. بیانات در دیدار نمایندگان مجلس، 08/03/1374.
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2753
[12]. احزاب: ۲۱.
[13]. سید روحالله موسوی خمینی، صحیفه نور، ج ۱۲، ص ۱۴۸.
[14]. بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم در سالروز میلاد حضرت ولیعصر4، 22/12/1368.
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2276
[15]. سید روحالله موسوی خمینی، صحیفه نور، ج ۱۲، ص ۲۸۳.
[16]. بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی، 04/09/1397.
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=41007
[17]. بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی، 08/10/1394.
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=31770
[18]. بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی، 24//08/1398.
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=44016
[19]. بیانیه گام دوم رهبر انقلاب به مناسبت 40 سالگی انقلاب اسلامی، 22/11/1397.
https://farsi.khamenei.ir/gaam/2
[20]. انفال: ۶۰.
[21]. بیانات در دانشگاه افسری امام علی7، 19/08/1390.
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=17868
[22]. سید روحالله موسوی خمینی، صحیفه نور، ج ۱۸، ص ۲۱.
[23]. فتح: ۲۹.
افزودن دیدگاه جدید