رفتن به محتوای اصلی

فاجعه مواد مخدر و رسالت مبلغان

تاریخ انتشار:
مقدمه شناخت كاستى‏ها، عوامل انحطاط، سقوط جوامع بشرى و پاسخ‏گویى به نیازها و مشكلات آنان، وظیفه قشر متفكّر و اندیشمند...
نویسنده: عباس کمساری
نام نشریه: مبلغان، شماره 5

مقدمه

شناخت كاستى‏ها، عوامل انحطاط، سقوط جوامع بشرى و پاسخ‏گویى به نیازها و مشكلات آنان، وظیفه قشر متفكّر و اندیشمند جامعه بوده و بر عالمان است كه با توجّه به سوابق و تجربیات خود از لا به لاى منابع و متون گوناگون راه حل‏هاى اساسى و قابل اجرا را یافته، براى جامعه خویش تبیین نمایند و با موشكافى حقایق، راه مبارزه با انحطاط و كج‏روى را سهل و آسان گردانند.

مكتب اسلام به عنوان یك دین زنده و پویا در قبال مسائل مستحدثه و مشكلات روز از قبیل مواد مخدّر و اعتیاد بدون رأى و نظر نیست. رسالت حوزه‏هاى علمیه، عالمان و اندیشمندان و مبلّغان دینى به عنوان پرچم داران اصیل و تواناى مكتب اسلام، رساندن پیام اسلام به گوش مردم و بیدار ساختن آن‏هاست.

از دید اندیشمندان پنهان نیست كه از میان انواع مبارزه، ریشه‏اى‏ترین تلاش در راه مقابله با پدیده شوم اعتیاد به شكلى كه بتواند جامعه را در مسیر پیش‏گیرى از این آفت محافظت كند، پرداختن به فعالیت فرهنگى در زمینه‏هاى گوناگون اعتقادى، فكرى، هنرى، تبلیغى و غیره است. تلاش بى‏وقفه فرهنگى است كه تضمین كننده بهره دهىِ فعالیت در سایر بخش‏ها است.

نكته‏ى مهم در كیفیت تقابل فرهنگى با مشكل مواد مخدر، توجّه به ویژگى‏هاى فرهنگى هر جامعه بخصوص در بُعد عقاید مذهبى - با توجّه به نقش مهم و اساسى مذهب در زندگى انسان‏ها - است.

در جامعه‏اى كه اكثر افراد آن معتقد به احكام نورانى اسلام هستند، بر عهده دست‏اندركاران مسائل فرهنگى، عالمان و اندیشمندان اسلامى است كه با تبیین معارف، اخلاقیات، آرمان‏ها و احكام این دین مبین - كه ضامن سعادت دنیا و آخرت بشریت است - جامعه و بخصوص جوانان را از ورطه‏ى مفاسدى چون مواد مخدر و اعتیاد به آن بازدارند. وظیفه و تكلیف شرعى و الهى هر فرد را در این باره مشخص نمایند تا آحاد جامعه و ارگان‏هاى مختلف با توجّه به شرع و قانون الهى به وظیفه‏ى خود مبادرت ورزند.

مواد مخدر و اعتیاد به آن، مشكلى فراگیر و جهانى است و تاكنون خسارات و زیانهاى غیرقابل جبرانى را بر ملل جهان وارد نموده، موجب رشد فساد و تباهى در دهه‏هاى اخیر گردیده است.

تبیین وضعیت موجود اعتیاد به مواد مخدر

ریشه بحران و معضل اعتیاد به مواد مخدر به 11 هزار سال قبل؛ یعنى، زمانى كه سومریان شیره‏ى تریاك را مى‏گرفتند، برمى‏گردد.

بر طبق آنچه در تاریخ ثبت شده است، سومریان ضمن استفاده از تریاك به عنوان یك داروى مسكن، تدریجاً به عنوان «مخدر» نیز آن را مورد استفاده قرار دادند.

دامنه‏ى این بحران و فاجعه گریبان بیش از 6/445 میلیون نفر را گرفته است. متأسفانه این بلاى خانمان سوز كشور اسلامى ایران را نیز در برگرفته است.

آمار دقیقى از معتادان قبل از انقلاب در دست نیست و آمار ارائه شده ضد و نقیض است. در گزارشى كه توسط انجمن مبارزه با تریاك و الكل در سال (1322) منتشر شد، تعداد معتادان كشور 5/1 میلیون نفر (تقریباً 11% از جمعیت 14 میلیون نفرى) بوده است. در گزارش دیگرى، تعداد معتادان در سال (1346) بین 300 تا 400 هزار نفر ذكر شده است.

در سال (1358) سازمان‏هاى بین المللى اعلام كردند كه ایران در بین كشورهاى جهان بیشترین تعداد معتاد را نسبت به جمعیتش دارا است.

آخرین آمار رسمى حاكى از وجود دو میلیون نفر معتاد در كشور است، (000/200/1 نفر معتاد رسمى و 000/800 نفر كه به صورت تفننى مصرف مى‏كنند) .

در طول سال‏هاى (1359 تا 1376) از مجموع 000/300/1 نفرى كه در ارتباط با موادّ مخدر توسط نیروهاى انتظامى دستگیر شده‏اند 46% آن‏ها معتاد بوده‏اند.

به موازات افزایش تولید در منطقه - از 200 تن در سال (59) تا 4500 تن در سال (1376) - مشاهده مى‏شود كه میزان دستگیرى‏ها نیز از سال (1359) به بعد سیر صعودى داشته است. میزان كشف مواد مخدر نیز روند رو به رشدى داشته است. چنان كه در سال (1376) به تنهایى 197000 كیلوگرم مواد مخدر كشف و ضبط شده است.

تعداد مراجعه كنندگان به مراكز بازپرورى از 5579 نفر در سال (1362) به 29467 نفر در سال (1376) بالغ گشته كه نشانگر رشد فزاینده‏اى معادل 528% بوده است. (1)

طبق آخرین گزارش توسط مسئولین نیروى انتظامى، در سال (1378) بیش از 202 تُن انواع مواد مخدر در كشور كشف شده است كه نسبت به سال (1377) 61 تن افزایش داشته است. از این مقدار 12 تُن مرفین است كه تمام آن براى حمل به كشورهاى اروپایى در نظر گرفته شده بود، همچنین كشف هروئین در سال (1378) دو برابر كشفیات سال قبل ذكر شده است كه نشانگر افزایش تولید این مواد در كشور افغانستان مى‏باشد. (2)

اعتیاد از دیدگاه فقه و حقوق جزا

اغلب مى‏پرسند: آیا اعتیاد جرم است یا بیمارى؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت:

1 - در این كه اعتیاد به مواد مخدر یكى از مصادیق بارز اسراف و تبذیر است، ابهامى وجود ندارد، براساس یك تحقیق، خسارت‏هاى اقتصادى ناشى از اعتیاد در سال (1376) در ایران، حدود 700 میلیارد تومان بوده است. (3)

در آیین نورانى اسلام، در مورد منكر و حرام بودن اسراف، قرآ ن كریم در آیات متعددى بدان پرداخته است.

توجّه كنید:

الف: «انّ المسرفین هم اصحاب النّار» (4)

ب:«ان اللّه لایهدى من هو مسرف كذاب» (5)

ج:«كلو واشربوا ولاتسرفوا انه لایحب المسرفین» (6)

د:«... لا تبذر تبذیراً انّ المبذرین كانوا اخوان الشیاطین....» (7)

4 - چنان كه مى‏دانید، غالب مواد مخدر در دوره‏هاى اخیر پدید آمده‏اند و در زمان پیامبر گرامى اسلام‏صلى الله علیه وآله و ائمه طاهرین‏علیهم السلام نبوده است، لذا توقع نمى‏رود كه از آن‏ها در روایات به طور خاص سخن به بیان آمده باشد گرچه در میان اخبار و روایات رسیده از طریق شیعه و اهل سنت، روایاتى به چشم مى‏خورد كه از برخى از مواد مخدر یاد شده است.

در میان آیات و روایات مواردى وجود دارد كه حكم در آن‏ها روى عناوین كلى مثل سكر، مضر،... است و قابل تطبیق بر انواع مواد مخدر مى‏باشد.

در احادیث و متون اسلامى اعم از شیعه و سنى، بیانات روشنگرى در باب حرام بودن و نهى مسلمین از مصرف مواد مخدر آمده است.

الف - عن النبى‏صلى الله علیه وآله انه قال: «سیأتى زمان على امتى یأكلون شیئاً اسمه البنج انا برى‏ء منهم و هم بریئون منى» (8)

«زمانى بر امت من خواهد آمد كه چیزى بنام بنگ استفاده مى‏كنند. من از آنان بیزارم و آنان نیز از من بیزارند.

ب - عن النبى‏صلى الله علیه وآله انه قال: «سلّموا على الیهود و النصارى ولا تسلموا على آكل البنج» (9)

به یهود و نصارى‏ سلام كنید ولى به استعمال كننده بنگ سلام نكنید.

ج - قال رسول ا... صلى الله علیه وآله «من احتقر البنج فقد كفر» (10)

هر كس بنگ را كوچك شمارد هر آینه كافر شده است.

5 - با توجه به مضرات استعمال مواد مخدر، مصرف این مواد بدون تردید از موارد قرار دادن خویش در معرض هلاكت است، كه خداوند در آیه شریفه: «ولا تلقوا بایدكم الى التهلكه» (11)

از آن نهى فرموده است.

آیه فوق از جمله ادلّه‏اى است كه گروهى از فقیهان شیعه و سنى براى استنباط حكم اضرار به نفس بدان تمسك جسته و استدلال نموده‏اند.

6 - احتمالاً مرحوم شیخ مفیدرحمه الله (متوفّى 413 - ه ق) نخستین كسى است كه از بنگ و سكرآور بودن آن سخن گفته (12) و بعد از ایشان علماى دیگرى مطالبى درباره‏ى مواد سكرآور و مخدر بیان كرده‏اند.

شیخ بهایى‏رحمه الله (متوفى 1031 ه ق) مى‏نویسد: «خوردن بنگ حرام است» (13)

و از زمان مرحوم آیت ا... العظمى حاج سید ابوالحسن اصفهانى - مرجع عالیقدر عالم تشیع اعلى ا... مقامه الشریف - تا زمان ما مراجع بزرگ تقلید فتاواى صریحى درباره حرمت مصرف مواد مخدر صادر نموده‏اند كه از جمله آن‏ها مى‏توان از حضرت آیت ا... العظمى بروجردى‏رحمه الله و حضرت امام خمینى‏قدس سره نام برد.

توجه كنید:

سؤال: استعمال مواد مخدر از قبیل بنگ، حشیش، تریاك، هروئین، مرفین،... به صورت‏هاى گوناگون (خوردن، آشامیدن، دود كردن، تزریق كردن و...) چه حكمى دارد؟

1 - آیت ا... العظمى سید محمدرضا گلپایگانى‏رحمه الله: «با فرض عدم اعتیاد حرام است». (14)

2 - آیت ا... العظمى محمد على اراكى‏رحمه الله: «استعمال به نحو مذكور اضرار به نفس است و حرام مى‏باشد». (15)

3 - آیت ا... العظمى سید على خامنه‏اى (16) : «هر نوع استعمال هرگونه مواد مخدر و استفاده از آن به ملاحظه مضرات معتنى‏به فردى و اجتماعى كه بر آن مترتب است شرعاً حرام است مگر در موارد استثنایى».

4 - حضرت آیت ا... بهجت: «مصرف هروئین و نظیر آن حرام است و آنچه در ارتباط با آن است حكم خود آن را دارد و خرید و فروش آن هم جایز نیست و اعتیاد به تریاك جایز نیست..»

5 - آیت ا... مكارم شیرازى : «به هر صورت حرام است».

6 - آیت ا... موسوى اردبیلى: «حرام است و جایز نیست.»

7 - آیت ا... یوسف صانعى: «استعمال آن‏ها به هر قسم حرام است».

8 - آیت ا... تبریزى: «اعتیاد به مواد مخدر مزبور، كه نوعاً آفت اجتماعى دارند جایز نیست.»

9 - آیت ا... نورى همدانى: «استعمال تریاك و سایر مواد مخدر و حمل و نقل آن‏ها براى استعمال و خرید و فروش آن‏ها حرام است».

7 - با توضیحات مختصرى كه داده شد در حرام بودن مصرف مواد مخدر از دیدگاه فقه اسلامى تردیدى نیست. چون قانون مجازات عمومى و اسلامى و حقوق جزاى ما نشأت گرفته از دین مقدس اسلام است، بدون شك این فعل حرام، جرم است. بر همین اساس و رعایت مقررات بین‏المللى، مجازات‏هایى در قانون مجازات عمومى و اسلامى براى مرتكبین معین شده است.

نقش روحانیت در مبارزه با اعتیاد به مواد مخدر:

مراجع عظیم الشأن تقلید، علماى اعلام، ائمه‏ى جمعه و جماعات، خطبا، وعاظ و مدرسین محترم حوزه‏هاى علمیه نقش بسیار مؤثرى در ارشاد و آگاهى دادن به مردم دارند.

همان طور كه رهبر كبیر انقلاب اسلامى حضرت امام خمینى‏قدس سره مشكل مواد مخدر را به عنوان یك معضل اجتماعى تشخیص داده و قانونگذارى در جهت حلّ این معضل را به مجمع تشخیص مصلحت نظام اسلامى ارجاع نمودند، (17) مى‏طلبد تمام روحانیون به این مشكل جامعه توجّه خاص مبذول دارند و هر اقدامى كه مى‏توانند، براى حلّ آن انجام دهند.

امروزه تولید، توزیع و مصرف مواد مخدر به منظور اعتیاد عمل منكر است و بر همه خصوصاً طبقه روحانى كه داراى نفوذ كلام بوده و محافل و مجالس مذهبى را جهت سخنرانى در اختیار دارند، واجب است كه مردم را نهى از منكر نموده و از مواد مخدر با ذكر دلایل و نقل فتوا بر حذر دارند.

اگر همه‏ى عزیزان توجّه خاص به این مشكل مبذول ندارند، به نظر مى‏رسد به زودى روزى خواهد رسید كه جز ندامت و اظهار تأسف عذر موجّهى نداشته باشیم تا نسبت به عملكرد مان در این بُرهه از تاریخِ حكومت جمهورى اسلامى درباره آثار سوء و فراگیر مواد مخدر، ابراز داریم.

اقدامات قانونىِ دولت و قوه قضائیه به تنهایى نتیجه بخش نبوده و از كسانى كه ارشاد فرهنگى و مذهبى جامعه را به عهده دارند، اسقاط تكلیف نمى‏كند. اگر اقدامات قانونى و دولتى كافى و كارساز بود، هر روز مواجه با افزایش قاچاق و اعتیاد نبودیم.

لازم بذكر است، فعالیتهاى فرهنگى مبلّغان دینى نیز، از مقامات مسؤول رفع تكلیف نمى‏كند و مأموران مبارزه با مواد مخدر باید فعالیت‏هاى بازدارنده خود را تشدید نمایند.

· پاورقــــــــــــــــــــی

1 - وضعیت موجود اعتیاد به مواد مخدّر، بروشور توزیع شده در مراسم روز جهانى مبارزه با مواد مخدر سال 1377.

2 - گزارش تیمسار انصارى جانشین نیروى انتظامى، روزنامه انتخاب، چهارشنبه، 31/1/1379.

3 - جنگ بدون مرز، ستاد مبارزه با مواد مخدّر، ص 10.

4 - مؤمن/43.

5 - مؤمن/28.

6 - اعراف/31.

7 - بنى اسرائیل/26 و 27.

8 - مستدرك الوسائل، ج 3، ص 145.

9 - همان.

10 - همان.

11 - بقره/195.

12 - المقنعة، ص 805.

13 - جامع عباسى، ص 431.

14 - مجمع المسائل، ج 3، ص 65.

15 - رساله توضیح المسائل، ص 568.

16 - استفتاءات ذیل توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر به صورت جزوه منتشر شده است.

17 - ابعاد بین المللى مواد مخدر در زمینه مسایل قضایى، ستاد مبارزه با مواد مخدر، ص289. لازم بذكر است قانون فوق در تاریخ 3/8/1376 در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسید.

افزودن دیدگاه جدید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • آدرس های صفحه وب و آدرس های ایمیل به طور خودکار به پیوند تبدیل می شوند.