تحلیل پیام های قرآنی در ماه مبارک رمضان «قسمت بیست و هفتمین»

پایگاه اطلاع رسانی بلاغ| تحلیل پیام های قرآنی درماه مبارک رمضان «قسمت بیست و هفتمین»

نگارنده: «مبلغ نخبه حجت الاسلام و المسلمین سید محمدتقی قادری»

*******

تحلیل بیست و هفتمین پیام قرآنی «رضاء و تسلیم»

بیست و هفتمین پیام و درس قرآنی که بخشی از آیات قران به آن اختصاص یافته است مقام «رضاء و تسلیم» است، تحلیل همه جانبه این پیام قرانی مبتنی بر توضیح دقیق چند نکته کلیدی است؛

1- هدفمند بودن آفرینش انسان

نکته اول؛ این است هرچند خداوند متعال به دلیل غنی بالذات غرض فاعلی ندارد، یعنی نیاز و نقصی ندارد که بخواهد با آفرینش انسان نقص خودش را برطرف کند ولی به دلیل اینکه حکیم علی الاطلاق است از خلقت انسان غرض فعلی دارد وبا آفرینش انسان می خواهد وی را به کمال برساند ازهمین رو در آیه 115 سوره مؤمنون می فرماید :«أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ:آیا پنداشته اید که شما را بیهوده و عبث آفریدیم، و اینکه به سوی ما بازگردانده نمی شوید»

2- غرض از خلقت انسان «وصال الهی»

نکته دوم؛ این است غرض از آفرینش انسان رسیدن به «وصال و لقاء» است که آدمی به نقطه ای از کمال و معرفت برسد که تماشاگر صفات جمال و جلال الهی شود از همین روست که در6 سوره انشقاق می فرماید :«يَا أَيُّهَا الْإِنْسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَى رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ:ای انسان! یقیناً تو با کوشش و تلاشی سخت به سوی پروردگارت در حرکتی، پس او را [در حالی که مقام فرمانروایی مطلق و حکومت بر همه چیز ویژه اوست و هیچ حکومتی در برابرش وجود ندارد،] دیدار می کنی»

3- رضاء و تسلیم راه به وصال الهی

هرچند راههای متعددی در لسان آیات قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام برای رسیدن به وصال و لقاء الهی در پیش روی ما قرار داده شده است ولی به سه دلیل یکی از شاخص ترین راهکار «رضاء و تسلیم» در مقابل «مقدرات الهی» است.

دلیل اول؛ آیه 27 تا 30 سوره فجر است که می گوید اهل رضاء تسلیم صدا حق تعالی را با گوش می شنوند که دعوت به وصال و لقاء و اذن ورود به بهشت برین داده می شوند از همین رو می فرماید: «يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ؛ اى نفس مطمئنه»؛ «ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً؛ خشنود و خداپسند به سوى پروردگارت بازگرد»؛ «فَادْخُلِي فِي عِبَادِي؛ و در ميان بندگان من درآى» ‌؛ «وَادْخُلِي جَنَّتِي: و در بهشت من داخل شو»

وهمچنین در آیه 22 مجادله آمده است: «لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ أُولَئِكَ كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الْإِيمَانَ وَأَيَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ وَيُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ أُولَئِكَ حِزْبُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ: گروهی را که به خدا و روز قیامت ایمان دارند، نمی یابی که با کسانی که با خدا و پیامبرش دشمنی و مخالفت دارند، دوستی برقرار کنند، گرچه پدرانشان یا فرزاندانشان یا برادرانشان یا خویشانشان باشند. اینانند که خدا ایمان را در دل هایشان ثابت و پایدار کرده، و به روحی از جانب خود نیرومندشان ساخته، و آنان را به بهشت هایی که از زیرِ [درختانِ] آن نهرها جاری است درمی آورد، در آنجا جاودانه اند، خدا از آنان خشنود است و آنان هم از خدا خشنودند. اینان حزب خدا هستند، آگاه باش که بی تردید حزب خدا همان رستگارانند»

دلیل دوم‌؛ بر اینکه راه رسیدن به غرض خلقت که همان رسیدن به وصال و لقاء الهی است آیه 8 سور بینه است که می فرماید: «جَزَاؤُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ذَلِكَ لِمَنْ خَشِيَ رَبَّهُ:پاداششان نزد پروردگارشان بهشت های پاینده ای است که از زیرِ [درختانِ] آن نهرها جاری است، در آنها جاودانه اند، خدا از آنان خشنود است و آنان هم از خدا خشنودند؛ این [پاداش] برای کسی است که از پروردگارش بترسد»

دلیل سوم؛ بر اینکه راه رسیدن به لقاء الله راضی تسلیم بودن در مقابل «مقدرات الهی» حدیث قدسی است که رسول‌ الله صلى الله عليه و آله روایت می کند که حق تعالی فرمود: «مَن لم يَرضَ بقَضائي و لم يَشكُرْ لِنَعمائي و لم يَصبِرْ على بَلائي فَلْيَتَّخِذْ رَبّا سِواي :بحار الأنوار : ج68، 153)پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند عزّ و جلّ مى فرمايد: كسى كه به قضاى من خشنود نيست و نعمتهاى مرا سپاس نگزارد و بر بلاى من شكيبا نباشد، پروردگارى جز من طلب كند.»

نکته چهارم؛ مراتب رضاء و تسلیم

عارف و سالک الی الله حضرت امام خمینی رضوان الله مقام رضا تسلیم را سه مرتبه می دانند:

مرتبه اول؛ «رضا به ربوبیت حق تعالی» است؛ به این معنا: «در این مرتبه سالک خود را تحت ربوبیت حق قرار می‌دهد و از سلطنت شیطان خارج شده، به ربوبیت حق‌تعالی راضی و خشنود می‌شود». ایشان این مرتبه را نخستین مرتبه رضا می‌داند و برای این مرتبه علایمی ذکر می‌کند «که علاوه بر اینکه مشقت تکلیف از او برداشته می‌شود، از اوامر الهی خشنود می‌شود و از آن با جان و دل استقبال می‌کند و منهیات شرعیه نزد او مبغوض شده، به بندگی خود و مولایی خداوند متعال خشنود می‌شود» .به اعتقاد ایشان رضایت به نبوت و امامت که در این مرتبه از مراتب رضا محقق است، مجرد خشنودی به پیشوایی آنان نیست؛ بلکه باید فرد به سعادت و کمالی که انبیا(ع) و ائمه(ع) ارائه کرده‌اند، عمل کند.

مرتبه دوم؛ «رضاء به قضا و قدر حق» است. ‌به این معنا از پیشامدهای گوارا و ناگوار و فرحناکی از آنچه حق‌تعالی به بنده عطا فرموده است؛ اعم از بلاها و بیماری‌ها و آنچه مقابل آنهاست؛ مانند راحتی و سلامتی؛ به این معنا که بنده هر دو را عطیه حق‌تعالی به شمار آورد و به آن راضی و خشنود باشد. دستیابی به این درجه در صورتی است که سالک به مقام رأفت و رحمت حق‌تعالی معرفت پیدا کند و ایمان داشته باشد که هرچه خداوند در این عالم به بنده خود عطا می‌کند، برای تربیت بندگان و حصول کمالات نفسانی آنها و فعلیت فطرت مخموره آنان است.

مرتبه سوم؛ «رضا به رضای خداوند» است؛ به این معنا در این مرتبه بنده از خود خشنودی ندارد و رضایت او تابع رضایت حق است؛ چنان‌که اراده او به اراده خداوند است.: حدیث جنود، ۱۶۶، ۱۶۶، ۱۶۷، ۱۶۸».