شرح خطبه رمضانيه امام علی (ع)| قسمت دهم

پایگاه اطلاع رسانی بلاغ، شرح خطبه رمضانيه امام علی (ع)| قسمت دهم

نگارنده: حجت الاسلام و المسلمین سیدحسین شفیعی دارابی

*******

جلسه دهم: شرح ویژگی ششم ماه رمضان: «... وَ يُرْحَمُ فِيهِ الْبُكَاءُ».

مقدمه
در جلسات گذشته توفيق يافتيم تا در پرتو خطبه رمضانيه امام علي (ع)، به بيان و شرح پنج ويژگي از مجموعه ويژگي هاي چهارده گانه ماه رمضان بپردازيم؛ اكنون به ذكر توضيحات پيرامون ويژگي ششم اين ماه عزيز از نگاه خطبه مذكور مي پردازيم. اميرمؤمنان (ع) در مقام بازگوئي اين ويژگي والاي اين ماه خدا فرموده است: «... وَ يُرْحَمُ فِيهِ الْبُكَاءُ؛ و گریه ها در آن رحم می شود».
در جهت شرح اين ويژگي، به بيان نكات پيش روي بسنده مي شود:

1. انواع گريستن ها از نگاه قرآن كريم

الف) اشک شوق:
گروهی از مسیحیان با شنیدن آیات قرآن اشک می ریختند: «وَإِذَا سَمِعُوا مَا أُنْزِلَ إِلَى الرَّسُولِ تَرَى أَعْيُنَهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ يَقُولُونَ رَبَّنَا آمَنَّا فَاكْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِينَ» (مائده/ آيه 83) : «و چون آنچه را که بر پیامبر اسلام نازل شده بشنوند، دیدگانشان را می بینی به سبب آنچه از حق شناخته اند، لبریز از اشک می شود، می گویند: پروردگارا! ایمان آوردیم، پس ما را در زمره گواهان [به حقّانیّت پیامبر و قرآن] بنویس»؛

ب) اشک حزن و حسرت:
مسلمانان عاشق همین که از رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می شنیدند که امکاناتی برای جبهه رفتن وجود ندارد، گریه می کردند: « وَلَا عَلَى الَّذِينَ إِذَا مَا أَتَوْكَ لِتَحْمِلَهُمْ قُلْتَ لَا أَجِدُ مَا أَحْمِلُكُمْ عَلَيْهِ تَوَلَّوْا وَأَعْيُنُهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ حَزَنًا أَلَّا يَجِدُوا مَا يُنْفِقُونَ» (توبه/ آيه 92) : «و نیز بر کسانی که هنگامی که نزد تو آمدند تا آنان را [برای رفتن به سوی نبرد] سوار مرکبی کنی، گفتی: [به سبب نبود امکانات] بر مرکبی دسترسی ندارم تا شما را به جهاد برم، هیچ مؤاخذه و سرزنشی نیست؛ [از نزد تو] بازگشتند در حالی که به خاطر غصه و اندوه از دیدگانشان اشک می ریخت که چرا چیزی نمی یابند تا [در نبرد با دشمنان] هزینه کنند»؛

ج) اشک خوف: 
خداوند در توصيف از عده اي از مسلمانان، مي فرمايد: «وَيَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ يَبْكُونَ وَيَزِيدُهُمْ خُشُوعًا» (إسراء/ آيه 109): «و گریه کنان به رو در می افتند و [شنیدن قرآن] بر فروتنی و خشوعشان می افزاید»؛

د) اشک قلاّبی و ساختگی (دروغين):
خداوند در وصف برادران یوسف (ع) گويد: وَجَاءُوا أَبَاهُمْ عِشَاءً يَبْكُونَ» (يوسف/ آيه 16) : «و شبان گاه گریه کنان نزد پدر آمدند»؛

2. انواع گريستن ها از نگاه روايات

الف) گریه از خوف خدا: 
رسول خدا (ص) فرمود: «طُوبى لِصُورةٍ نَظَرَ اللّه ُ إلَيها تَبكي على ذَنبٍ مِن خَشيَةِ اللّه ِ عزّ و جلّ ، لَم يَطّلِعْ على ذلكَ الذَّنْبِ غَيْرُهُ» .[مجلسي، بحار الأنوار، ج93، ص 331، ح15) : «خوشا چهره اى كه خداوند به آن مى نگرد در حالى كه از ترس خدا بر گناهى كه كرده و جز او كسى از آن گناه آگاه نيست، مى گريد»؛

الف) گریه بر مظلومیت اهل بیت عليهم‌السلام :
امام صادق (ع) فرمود: « قال الصادق(ع): یا زراره .... مَا عَیْنٌ أَحَبَّ إِلَی اللَّهِ وَ لا عَبْرَهٌ مِنْ عَیْنٍ بَكَتْ وَ دَمَعَتْ عَلَیْهِ وَ مَا مِنْ بَاکٍ یَبْكِیهِ إِلا وَ قَدْ وَصَلَ فَاطِمَهَ وَ أَسْعَدَهَا عَلَیْهِ وَ وَصَلَ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم وَ أَدَّی حَقَّنَا وَ مَا مِنْ عَبْدٍ یُحْشَرُ إِلا وَ عَیْنَاهُ بَاكِیَهٌ إِلا الْبَاكِینَ عَلَی جَدِّیَ الْحُسَیْنِ فَإِنَّهُ یُحْشَرُ وَ عَیْنُهُ قَرِیرَهٌ وَ الْبِشَارَهُ تِلْقَاهُ وَ السُّرُورُ بَیِّنٌ عَلَی وَجْهِهِ» (مجلسي، بحار الأنوار، ج45، ص206) : «اي زراره... هیچ چیز از چشمی که برای حسین گریه کند و اشکی که برای امام حسین بریزد، نزد خدا محبوب تر نخواهد بود. هیچ کس برای امام حسین گریه نمی کند، مگر اینکه به فاطمه و به پیامبر خدا خواهد رسید و حق ما را ادا خواهد کرد .. هر بنده ای فردای قیامت محشور شود چشمانش گریان است، مگر آن چشم که برای جدّم حسین گریان باشد؛ زیرا او در حالی محشور می شود که چشمش (به جمال محمّد و آل اطهرش) روشن است. به او بشارت داده می شود و آثار سرور در صورتش نمایان است»

ج) گريه در حال نماز
شخصی به نام منصور بن یونس بُزُرج ( از اصحاب و راویان امام صادق و امام کاظم (علیهماالسلام) و از راویان شیعه که برخی از رجالیون وی را واقفی مذهب می‌دانند) درباره مردی که در نماز واجب تباکی و گریه می کرد، از امام صادق عليه‌السلام پرسید و ایشان فرمود: «این کار روشنی چشم من است و اگر در کسی چنین دیدی نامم را نزد او ببر (و از او برایم التماس دعا کن)»؛

د) گریه در فراغ:
امام صادق عليه‌السلام فرمود: «هنگامی که طفل یتیم بگرید، عرش الهی به سبب گریه او به لرزه در می آید، پس خداوند تبارک و تعالی میفرماید: این کیست که بنده مرا که در خردسالی پدر و مادرش را از او گرفته ام به گریه آورده است؟ قسم به عزّت و عظمت و شکوه خودم و سوگند به بلندمرتبگی خودم بنده مؤمنی نباشد که او را آرام سازد، مگر اینکه بهشت را بر او واجب سازم»؛

ه) گریه در هر حال:
ابن فهد حلي (جمال الدين احمد بن محمد؛ متوفاي 841ق) : فيما أوحى اللّه ُ إلى موسى عليه السلام ـ : «ابكِ على نَفسِكَ ما دُمتَ في الدُّنيا ، و تَخَوَّفِ العَطَبَ و المَهالِكَ ، و لا تَغُرَّنَّكَ زِينةُ الحياةِ الدُّنيا و زَهْرَتُها» (ابن فهد حلّي، عدّة الداعي، ص 156.] : « تا در دنيا هستى به حال خود گريه كن و از هلاكت و مهلكه ها بترس و مبادا زرق و برق زندگى دنيا تو را فريب دهد»؛

و) گریه ترحم:
از امام صادق عليه‌السلام روایت کرده اند که فرمود: «هیچ مؤمنی نیست که در دیار غربت و (دور از آشنایان) بمیرد و گریه کننده ای نداشته باشد، مگر آنکه تمام قطعه زمین هایی که در آنها به عبادت خدا مشغول بوده است، و تمام جامه های او و درهای آسمان که عمل او به سوی آنها بالا رفته است و دو فرشته مراقب او نیز، بر او می گریند».

3) ارمغان ها و بازدهي گريه هاي راستين و مشروع
در متون تفسيري و حديثي، ره آوردهاي متنوعي براي گريستن هاي حقيقي و مشروع ذكر شده است؛ از باب نمونه: 

الف) مستحقّ رحمت الهي شدن
•    امام علي (ع) در خطبه رمضانيه: «... وَ يُرْحَمُ فِيهِ الْبُكَاءُ»؛
•    پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: «اگر يك نفر در ميان يك امّت بگريد ، خداوند به خاطر گريه او ، بر آن امّت ، رحم مى كند»؛
•    پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در دعايى كه به على عليه السلام آموخت: اى فرو فرستنده بركت ها ! اى رحم كننده بر اشك ها ! اى بخشنده لغزش ها ! اى زداينده غم ها و رنج ها ! اى صاحب خوبى ها »؛
•    امام على عليه السلام: گريستن از ترس خدا ، كليد رحمت است »؛
•    امام زين العابدين عليه السلامـ در زيارت قبر امير مؤمنان عليه السلام ـ : خدايا ! ... بر اشك كسى كه از ترس تو مى گريد ، رحمت مى آورى »؛
•     امام عسكرى عليه السلام از دعاى ايشان در صبحگاهان: بار خدايا ! بر محمّد و خاندان او درود فرست ، و در گشايش كارم تعجيل فرما ، و از لغزشم در گذر ، و بر اشكم رحم آور»؛

 ب) بهره مندي از قصر اعلاي بهشتي الهي
از پیامبر اکرم (ص) روایت شده که فرمود: خداوند به من خبر داد و فرمود: «وَ عِزَّتی و جلالی! مَا اَدرَکَ العَامِلُونَ دَرکَ البُکّاءِ عِندِی شَیئَاً، و انّی لاَبنی لَهُم فی الّرفیعِ الاِعلَی قَصرَاً، لایُشارِکُهُم فیه غَیرِهِم»: «به عزّتم و جلالم سوگند یاد می‌کنم مرا آن اندازه که صاحبان گریه‌های زیاد درک کرده‌اند، هیچ یک از دسته‌ای عمل‌کننده، آن اندازه درک نکرده‌اند و به درستی که من برای بیش گريه كنندگان، قصر رفیع اعلا بنا خواهم کرد که غیر آنها، کسی در آن شریکشان نباشد»

 و گريه سم‏هاى بدن او را خارج مى‏كند. گريه فشار غصّه را و افسردگى را كم مى‏كند.

تا نگريد كودك حلوا فروش‏

بحر رحمت در نمی ‏آيد به جوش‏

اين شعر برگرفته از داستانى است: مردى مرد و چند بچه يتيم از او به جا ماند. مادر از سرمايه پدر، جز مقدارى آرد بيشتر نداشت. از آن آرد حلوا درست كرد، به بزرگترين فرزندش كه نوجوان بود داد، گفت: عزيز دلم! اين حلوا را ببر بفروش، پولش را بياور تا خرجى خود را اداره كنيم، با اضافه‏اش دوباره آرد مى‏خريم و حلوا درست مى‏كنيم.

بچه صبح حلوا را آورد اما تا شب كسى نخريد. آن زمان‏ها مغازه‏ها را زود مى‏بستند. داشتند مغازه‏ها را مى‏بستند كه بروند. اين بچه ديد هوا دارد تاريك مى‏شود و مردم مى‏روند. شروع كرد بلند بلند گريه كردن. تاجرى آمد رد شود، دلش سوخت، گفت: چرا گريه مى‏كنى؟ داستان را گفت. تاجر گفت: من همه حلواها را مى‏خرم.

انواع گریه ها
پیام هایى را که اشک ها بیان مى دارد، به طور کلى با بهره گیرى از متون دینى و ادبى در موارد زیر مى توان مطرح نمود:

1ـ گریه ى عجز و زبونى: گریه ى افرادى از روى عجز و زبونى است, که در اثر ناآگاهى, ساده لوحى، بى پروایى و احیانا ستم شخص یا جریان ناصالحى, به ورطه ذلت و مظلومیت افتاده، براى حفظ منافع و هستى خویش، احساس خطر مى کنند و راه چاره را در گریه مى جویند. صائب تبریزى چنین مى سراید: 
اظهار عجز پیش ستمگر روا مدار     اشک کباب باعث طغیان آتش است 

2ـ گریه ى تزویر و دروغ : هنگامى که فرزندان حضرت یعقوب(ع) به بهانه گردش و بازى, حضرت یوسف را به صحرا بردند و به خاطر حسادت او را به چاه انداختند در مقابل پدر گریه کردند و پیراهن خونین او را نشان دادند. »و جاؤا اباهم عشأ یبکون: و دربرگشت نزد پدر به گریه پرداختند«. اما گریه ى آنان از نوع گریه هاى دروغین بود.»

3ـ گریه ى پشیمانى : امام على(ع) فرموده است: «من بکى من ذنب غفر له; هرکس به خاطر گناهى که انجام داده گریه کند مشمول آمرزش قرار مى گیرد». 
امام صادق(ع) با استناد به اجداد خود روایت کرده که حضرت عیسى بن مریم(علیهماالسلام) فرموده است: طوبى لمن... بکى على خطیئته; خوشا به حال کسى که براى گناهى که مرتکب شده گریه کند».

ملاى رومى سروده است: 
زانکه آدم زان عتاب از اشک رست      بهر گریه آدم آمد بر زمین
اشک تر باشد دم توبه پرست      تا بود نالان و گریان وحزین

4ـ گریه ى شوق: گریه ى شوق یکى از جلوه هاى زیباى احساس و دلدادگى درون آدمى است. مادرى که پس از سالها دورى, فرزند دلبند خویش را در آغوش مى گیرد عاشقى که بعد از فراق طولانى به وصال معشوق دست مى یابد. امام على(ع) مى فرماید: «من بکى شوقا الى الجنه إسکنه الله فیها, وکتب له إمانا من الفزع الاکبر; هر کس براى اشتیاق بهشت گریه کند, خداوند متعال او را در آنجا اسکان مى دهد, و سند امان و مصونیت او را از وحشت و اضطراب بزرگ قیامت مى نویسد«. امام على(ع), اشک شوق مومنانى را که, درباره حقانیت آنان, آیه قرآن نازل شده, مورد تمجید و ستایش قرار مى دهد.

5ـ رحم و رأفت : آنچه را انسان در سینه دارد, قلب است, نه سنگ, و قلب هنگامى که در برابر حادثه دلخراشى همانند اشک یتیمى, یا بیمار دردمندى یا پیرمرد محروم تهیدستى و از این گونه صحنه هاى دردناک قرار مى گیرد, متإثر مى شود, و اشک را درچشم مى دواند. گریه ى رسول خدا(ص) در سال هشتم هجرت, رسول خدا(ص) ابراهیم, فرزند خود را از دست داد و او را در قبرستان بقیع مدینه به خاک سپرد, براى آن کودک از دست رفته, آن قدر گریه کرد, که اشک بر محاسنش جارى گردید. به آن حضرت گفته شد: اى رسول خدا(ص) تو دیگران را از گریه منع مى کردى, اکنون خود گریه مى کنى؟! آن حضرت فرمود: »لیس هذا بکإ (غضب), انما هذا رحمه, ومن لا یرحم لا یرحم8; این گریه خشم و نارضایتى نیست, بلکه گریه رحمت و رافت است, و هر کس رحم نکند, مورد رحمت واقع نمى شود».

6ـ غم و اندوه : گریه ى از روى غم و اندوه نیز, یکى از گریه هاى طبیعى و غریزى انسان است, قرآن کریم, وقتى داستان مومنان مجاهدى را بازگو مى کند, که رسول خدا(ص) به سبب عدم توانایى مالى از اعزام آنان به جبهه ى جنگ خوددارى کرده بود, مى فرماید: »تولوا و اعینهم تفیض من الدمع حزنا الا یجدوا ما ینفقون; آنان در حالى که از شدت اندوه, اشک از چشمانشان فرو مى ریخت, بر مى گشتند که[ چرا] چیزى نمى یابند تا[ در راه جهاد] خرج کنند»

7ـ گریه ى فراق : نوع دیگر اشک ریختن ها, گریه فراق است, که به خاطر دورى و جدایى از عزیزى, یا نبودن در کنار محبوبى و بهره مندى و یارى مقتدایى, یا دیدار معشوقى به انسان دست مى دهد. حافظ مى گوید: از آن دمى که زچشمم, برفت یار عزیز کنار دامن من, همچو رود جیحون است9 چنین گریه اى, درباره سوگوارى و عزادارى براى حضرت حسین(ع) و شهیدان کربلا مصداق دارد, زیرا خطاب به آن حضرت مى گوییم: »یا لیتنى کنت معک, فإفوز فوزا عظیما; اى کاش, ما هم در کنار تو بودیم (تو را یارى مى دادیم و جهاد مى کردیم و به شهادت مى رسیدیم) و به آن سعادت بزرگ دست مى یافتیم«. سفارش به گریستن گریه کردن براى فراق افراد, یا در مرگ اشخاص, یک نوع رعایت شوون اجتماعى و شخصیتى محسوب مى شود, بدین جهت از پیامبر(ص) روایت شده: »میت لا بواکى علیه, لا اعزاز له; میتى که گریه کنندگان ندارد, از عزت و احترامى هم برخوردار نیست«. گریه بر امام حسین (ع) داستان گریه و عزادارى پس از شهادت حضرت حسین(ع), ازسوى امامان(علیهم السلام) داستان دامنه دارى است, که به خاطر فرصت محدود این مقال, خلاصه چند مورد از آن را به مطالعه مى گذاریم: امام چهارم(ع) که خود در کربلا شاهد مصائب دردناک حسین(ع) و یاران فداکار او بود, و 23 سال داشت, پس از آن واقعه سوزناک, تا زمانى که در قید حیات بود, یعنى مدت 34 سال طبق برخى از روایات, براى پدر و عزیزان خویش, گریه و سوگوارى مى کرد. علقمه بن محمد حضرمى, روایت مى کند: »امام باقر(ع) براى حسین بن على(ع), گریه و ناله سر مى داد, به هر کس هم درخانه او بود (با رعایت تقیه), دستور مى داد گریه کند, در خانه آن حضرت مجلس عزاو سوگوارى تشکیل مى گردید, و آنان مصیبت حضرت حسین(ع) را به هم تسلیت مى گفتند«.10 عزادارى امام صادق(ع) عبدالله بن سنان, مى گوید: »روز عاشورایى به حضور امام صادق(ع) رسیدم, آن حضرت را با رنگ پریده و بسیار غمناک, در حالى که اشک چون مروارید از چشم او جارى بود یافتم, علت آن وضع را سوال کردم, فرمود: مگر نمى دانى در چنین روزى جد ما حسین(ع) شهید شده است...؟ 11 امام صادق(ع), به »ابو هارون مکفوف« دستور مى دهد مرثیه بسراید, و آنگاه که وى مرثیه خود را مى خواند, مشاهده مى نماید, امام(ع) سخت گریه مى کند, متوجه مى شود از صداى گریه امام صادق(ع) زنانى که پشت پرده حضور داشته اند, صداى خود را به گریه و شیون بلند کرده اند, بعد امام(ع) فرمود: »من إنشد فى الحسین(ع) شعرا, فبکى وإبکى عشرا, کتب له الجنه...12 کسى که درباره حسین(ع) شعرى بسراید و سپس گریه کند و ده نفر را بگریاند بهشت بر او واجب مى شود«. امام رضا(ع) فرموده است, محرم ماهى است که, در روزگار جاهلیت احترام داشت و مردم در آن از جنگ و خونریزى پرهیز داشتند, اما دشمنان در آن خون مارا ریختند, حرمت ما را شکستند, زنان و عزیزان ما را به اسارت گرفتند, آتش به خیمه ما زدند, اموال ما را غارت نمودند, و سفارش پیغمبر(ص) را در حق ما پاس نداشتند. ان یوم الحسین(ع) إقرح جفوننا, وإسیل دموعنا... فعلى مثل الحسین(ع) فلیبک الباکون, فان البکإ علیه یحط الذنوب العظام41; روز (عاشوراى) حسین(ع) پلک هاى ما را مجروح و اشک هاى ما را روان ساخته... بر کسى مانند حسین(ع) باید گریه کنندگان گریه کنند; چرا که گریه بر او گناهان بزرگ را از بین مى برد«. نقش گریه و اشک در خود سازی رقت قلب و اشک چشم همانطور که در بالا اشاره کردیم, کسى که از صحنه دلخراشى منقلب نمى شود, تا اشک تإثر بریزد, و نیز از حقیقت و جلوه زیبایى لذت نمى برد, تا اشک شوق جارى گرداند, از روح متعادلى برخوردار نیست.

آن حضرت مى فرماید: »بکإء العیون, و خشیه القلوب من رحمه الله تعالى13; گریه چشم ها و ترس دل ها از نشانه هاى رحمت خداوندى است.« چنان که جمود عین ومحروم بودن از اشک و گریه از خوف خدا, نشانه قساوت قلب و شقاوت معرفى شده است. رسول خدا(ص) فرموده است: »من علامات الشقإ: جمود العین, قسوه القلب...«14 آمرزش گناهان ریان بن شبیب از امام رضا (ع) روایت کرده که فرمود: «اى پسر شبیب ، اگر بر حسین (ع) گریه کنى تا آنکه اشک چشمت بر صورتت جارى شود، خداوند گناهان کوچک و بزرگ، و کم یا زیاد تو را مى آمرزد .15 و نیز فرمود: «گریه کنندگان باید بر کسى همچون حسین (ع) گریه کنند ، زیرا گریستن براى او گناهان بزرگ را فرو مى ریزد» 

و على علیه السلام مى فرماید: بکاء العبد من خشیة الله یمحض ذنوبه، »گریه بنده از ترس خداوند گناهانش را پاک مى کند.
در روایات اسلامی آمده است که گریه سلاح مومن است در مبارزه با شیطان ، هوای نفس و گناه (البکاء سلاح المومن ) نورانى شدن دل پس از اینکه حجاب گناه از دل انسان برطرف شد نورانیت آن ظهور مى کند و چون گناه حجاب بزرگى است وقتى با گریه از بین رفت ، دل نورانیت پیدا مى کند على علیه السلام مى فرماید: البکاء من خشیة الله ینیر القلب و یعصم من معاودة الذنب »گریه از ترس خداوند دل را نورانى کرده و حفظ مى کند از اینکه دوباره به طرف گناه رود کند خلاصه اینکه: گریه و اشک نقش بسیار پر اهمیت وآثار فراوانی در زندگی و ساخت انسان دارد و پرداختن به تمامی آنها مجال واسعی می طلبد ، بنا بر این ما در این پاسخنامه تنها به گوشه ای از آنها اشاره نموده ایم .

چهل حدیث پیرامون گریه

گریه ، ناشی از رحمت
پیامبر اکرم (ص) فرمودند:
اَلبُکاءُ مِنَ الرَّحمَهِ وَ الصُّراخُ مِنَ الشَّیطانِ.
گریه از رحمت و فریاد از شیطان است.
(بحارالانوار، ج 79، ص 90، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.)

پاداش گریه از خشیت به میزان کوه احد
پیامبر(ص) فرمود:
وَ مَن ذَرَفَتْ عَيناهُ مِن خَشيةِ اللّه ِ كانَ لَهُ بِكُلِّ قَطرَةٍ مِن دُمُوعِهِ مِثلُ جَبَلِ اُحُدٍ يَكُونُ في ميزانِهِ مِن الأجْرِ.
هر كس چشمانش از ترس خدا اشك ريزد براى هر قطره اشك او به اندازه كوه احد در ترازوى اعمالش پاداش مى نهند. (بحار الأنوار ،ج 93، ص334، ح25)


گریه بر حضرت زینب (س)
رسول خدا (ص) فرمود :
مَن بَکَی عَلَی مُصابِ هَذِهِ البِنْتِ (زَیْنَبَ بِنْتِ عَلِيٍّ ع)کانَ کَمَنْ بَکَی عَلَی أخَوَیْهَا الحَسَنِ وَالحُسَیْنِ (علیهما السَّلام)
هر کس بر مصیبت های این دختر (زینب دختر علی ع) بگرید، همانند کسی است که بر برادرانش حسن و حسین (عليهما السلام) گریسته باشد. (وفيات الأئمه ، ص 431)


هنگام اشگ ، فرصت دعا
امام على (ع) فرمود :
بُكاءُ العُيونِ وَ خَشْيَةُ القُلُوبِ مِن رَحْمَةِ اللّه ِ تَعالى ذِكرُهُ ، فَإذا وَجَدتُمُوها فَاغتَنِمُوا الدُّعاءَ .
گريه چشمها و ترس دلها نشانه رحمت خداى بلند نام است. هرگاه اين دو را در خود يافتيد دعا كردن را غنيمت شمريد. (مكارم الأخلاق، ج 2 ، ص 96 ، ح 10)


اشک از ترس خدا کلید رحمت
امام على عليه السلام فرمود :
البُكاءُ مِن خَشيَةِ اللّه مِفتاحُ الرَّحمةِ.
گريستن از ترس خدا كليد رحمت است. (غرر الحكم ، ح 2051 )



گریه برگذشته خود نشانه بزرگی
امام علی (ع) فرمود :
مِن كَرَمِ المَرءِ بُكاؤهُ عَلى ما مَضى مِن زَمانِهِ.
گريه آدمى بر زمان از دست رفته اش، نشانه بزرگى اوست.( بحار الأنوار ،ج 74،ص264،ح)


گریه از خشیت باعث نجات از آتش
امام حسین (ع) فرمود :
الْبُکَاءُ مِنْ خَشْیَهِ اللَّهِ نَجَاهٌ مِنَ النَّارِ.
گریه از ترس خدا سبب نجات از آتش جهنّم است. (جامع الاحادیث ، ص64)



چشم گریان از خشیت خدا گریان نخواهد شد
امام باقر عليه السلام فرمودند :
كُلُّ عَينٍ باكيةٌ يومَ القيامةِ غيرَ ثلاثٍ : عينٌ سَهِرَتْ في سبيلِ اللّه ِ، و عينٌ فاضَتْ مِن خَشيَةِ اللّه ِ ، و عَينٌ غَضّتْ عن مَحارِمِ اللّه ِ.
روز رستاخيز همه چشمها گريانند مگر سه چشم: چشمى كه در راه خدا شب را نخفته باشد، و چشمى كه از ترس خدا گريان شده باشد، و چشمى كه از محرّمات خدا فروهشته باشد.( بحار الأنوار، ج7 ،ص195، ح62 )


گریه بر حسین
امام صادق (علیه السلام) فرمودند :
کلُّ الْجَزَعِ وَ الْبُکاءِ مَکرُوهٌ سِوَی الْجَزَعُ وَ الْبُکاءُ عَلَی الحُسَینِ (علیه السّلام).
هر نالیدن و گریه ای مکروه است، مگر ناله و گریه بر حسین علیه السلام.(بحار الأنوار ، ج۴۴ ، ص۲۸۰)

گریه موجب نورانیت قلب
امام صادق عليه السلام فرمودند :
طَلَبْتُ نُورَ الْقَلْبِ فَوَجَدْتُهُ فِي التَّفَكُّرِ وَ الْبُكَاءِ وَ طَلَبْتُ الْجَوَازَ عَلَى الصِّرَاطِ فَوَجَدْتُهُ فِي الصَّدَقَةِ وَ طَلَبْتُ نُورَ الْوَجْهِ فَوَجَدْتُهُ فِي صَلَاةِ اللَّيْل‏؛
روشنايى دل را جوييدم و آن را در انديشيدن و گريستن يافتم و گذر از صراط را جوييدم و آن را در صدقه دادن يافتم و نورانيّت چهره را جوييدم و آن را در نماز شب يافتم . (مستدرك الوسائل ، ج 12 ،ص173 ، ح13810)



حسین (ع)کشته اشگ
امام حسین عليه السلام می فرمایند :
اَنا قَتيلُ الْعَبْرَةِ, لا يَذْكُرُنى مؤ مِنٌ اِلاّ بَكى؛
من كُشته اشكم. هيچ مؤ منى مرا ياد نمى كند مگر آنكه (به خاطر مصيبت هايم) گريه مى كند. (بحارالانوار، ج 44، ص 279)

دعا برای اشگ
امام صادق علیه السلام به یکى از گریه ‏کنان امام حسین علیه السلام (مسمع)فرمودند
: … رَحِمَ اللّهُ دَمْعَتَكَ، اَما اِنَّكَ مِنَ الَّذينَ يُعَدُّوَنَ مِنْ اَهْلِ الْجَزَعِ لَنا وَالَّذينَ يَفْرَحُونَ لِفَرَحِنا و يَحْزَنُونَ لِحُزْنِنا، اَما اِنّكَ سَتَرى عِنْدَ مَوْتِكَ حُضُورَ آبائى لَكَ….

خداى، اشك تو را مورد رحمت قرار دهد. آگاه باش، تو از آنانى كه از دلسوختگان ما به شمار مى آيند، و از آنانى كه با شادى ما شاد مى شوند و با اندوه ما غمگين مى گردند هستی.
آگاه باش! تو هنگام مرگ، شاهد حضور پدرانم بر بالين خويش خواهى بود.
(وسائل الشيعه، ج 10، ص 397)

اشگ برای امام حسین (ع) مایه غفران
امام رضا (ع) به ابن شبیب فرمودند:
‏یا ابن شبیب اِنْ بَکَیْتَ عَلَی الحُسَینِ علیه السّلام حَتّی تَصیرَ دُمُوعُکَ عَلی خَدَّیْکَ غَفَرَ اللّهُ لَکَ کُلَّ ذَنْبٍ اَذْنَبْتَهُ صَغیرا کانَ اَوْ کَبیراً قَلیلا کانَ اَوْ کثیراً؛
ای پسر شبیب اگر بر حسین (ع) گریه کنی تا اینکه اشک هایت بر گونه هایت جاری شود، خداوند گناهانی که مرتکب شدی، چه بزرگ و چه کوچک، چه کم و چه زیاد را می بخشد.
(بحارالأنوار، ج 44،ص 285)

هم احسان وهم گریه
امام علی نقی (ع) می فرمایند :
اَلْمُؤْمِنُ یُحْسِنُ وَ یَبْکی کَما أَنَّ الْمُنافِقُ یُسیى‏ءُ وَ یَضْحَکُ؛
مؤمن خوبى مى ‏کند و مى ‏گرید، ولى منافق بدى مى ‏کند و مى ‏خندد. (مكارم الأخلاق، ص389)
گریه سفارش ویژه پیامبر به علی
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
اُوصِيكَ يا عليُّ في نَفسِكَ بخِصالٍ فاحْفَظْها ، اللّهُمَّ أعِنْهُ ··· و الرّابعةُ البُكاءُ للّه ِ ، يُبنى لكَ بكلِّ دَمعَةٍ بَيتٌ في الجنّةِ .
اى على! سفارش تو را به خودت مى كنم كه خصلتهايى داشته باشى و آنها را حفظ كنى! بار خدايا! على را [در حفظ اين خصال ]يارى كن : ··· چهارم: گريستن براى خدا. در برابر هر قطره اشكى كه مى ريزى خانه اى در بهشت براى تو ساخته مى شود.( بحار الأنوار،ج 69،ص391، ح68)
نگاه خدا بر گریه کننده
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
طُوبى لِصُورةٍ نَظَرَ اللّه ُ إلَيها تَبكي على ذَنبٍ مِن خَشيَةِ اللّه ِ عزّ و جلّ ، لَم يَطّلِعْ على ذلكَ الذَّنْبِ غَيْرُهُ
خوشا چهره اى كه خداوند به آن مى نگرد در حالى كه از ترس خدا بر گناهى كه كرده و جز او كسى از آن گناه آگاه نيست، مى گريد . (بحار الأنوار ،ج 93،ص331،ح15)
قصر بهشتی پاداش گریه کننده
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
ألاَ و مَن ذَرَفَتْ عَيناهُ مِن خَشيةِ اللّه ِ، كانَ لَهُ بكلِّ قَطرةٍ قَطَرَتْ مِن دُموعِهِ قَصرٌ في الجنّةِ ، مُكَلَّلٌ بالدُّرِّ و الجَوهرِ ، فيهِ ما لا عَينٌ رأتْ ، و لا اُذُنٌ سَمِعَتْ ، و لا خَطَرَ على قلبِ بَشَرٍ .
بدانيد كه هر كس چشمانش از ترس خدا اشك ريزد ، در برابر هر قطره اشك او، كاخى آذين بسته به مرواريد و گوهر در بهشت به او مى دهند. در آن كاخ چيزهايى است كه هيچ چشمى نديده، هيچ گوشى نشنيده و بر دل هيچ بشرى خطور نكرده است. (امالي صدوق ، ص 517 ،ح 707)
گریه کننده در سایه عرش خدا
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
سَبعةٌ في ظِلِّ عَرشِ اللّه ِ عزّ و جلّ يومَ لا ظِلَّ إلاّ ظلُّهُ ··· و رجُلٌ ذَكرَ اللّه َ عزّ و جلّ خاليا ففاضَتْ عَيناهُ مِن خَشيةِ اللّه ِ .
در آن روز كه سايه اى جز سايه عرش خداوند عزّ و جلّ نيست هفت تن در سايه عرش اويند: ··· و مردى كه در خلوت، ياد خداوند عزّ و جلّ كند و از ترس خدا اشك از ديدگانش سرازير شود.(بحار الأنوار،ج 84،ص2،ح71 )
اشکریز ایمن از هول قیامت
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
مَن خَرَجَ مِن عَينَيهِ مِثلُ الذُّبابِ مِن الدَّمْعِ مِن خَشيَةِ اللّه ِ آمَنَهُ اللّه ُ بهِ يَومَ الفَزَعِ الأكبَرِ .
هر كس از ترس خدا به اندازه مگسى اشك از چشمش خارج شود خداوند او را در آن روزِ ترس بزرگ ايمن مى گرداند. (بحار الأنوار ،ج 93،ص336،ح30)
گریه باعث نورانیت قلب
امام على عليه السلام :
البُكاءُ مِن خَشيةِ اللّه ِ يُنيرُ القلبَ ، و يَعْصِمُ مِن مُعاوَدَةِ الذَّنبِ .
گريستن از ترس خدا دل را نورانى مى كند و از خو گرفتن به گناه مصون مى دارد. (غرر الحكم ،ح 2016)
گریه بر گذشته نوعی کرامت
امام على عليه السلام :
مِن كَرَمِ المَرءِ بُكاؤهُ على ما مَضى مِن زَمانِهِ .
گريستنِ آدمى بر زمان از دست رفته اش ، نشانه بزرگى اوست. (بحار الأنوار ،ج 74،ص264،ح3)
ارزش اشک حد ندارد
امام صادق عليه السلام :
ما مِن شيءٍ إلاّ و لَهُ كَيْلٌ أو وَزنٌ إلاّ الدُّموعَ ، فإنّ القَطرةَ مِنها تُطْفِئُ بِحارا مِن نارٍ ، و إذا اغْرَوْرَقَتِ العَينُ بمائها لَم يَرْهَقْ وَجهَهُ قَتَرٌ و لا ذِلَّةٌ ، فإذا فاضَتْ حَرَّمَهُ اللّه ُ على النّارِ ، و لَو أنّ باكيا بكى في اُمَّةٍ لَرُحِموا
هر چيزى پيمانه اى يا وزنى دارد مگر اشكها؛ زيرا قطره اى اشك، درياهايى از آتش را فرو مى نشاند. هرگاه چشم غرق در اشك خود شود، گَرد هيچ فقر و ذلّتى بر چهره آن نمى نشيند. و هرگاه اشكها سرازير شود خداوند آن چهره را بر آتش حرام مى گرداند. و اگر گرينده اى در ميان امّتى بگريد همه آن امّت مشمول رحمت مى شوند. (بحار الأنوار(ط.بیروت) ج ۹۰ ، ص ۳۳۱، ح ۱۴ وثواب الاعمال ص ۱۶۷، ح۱۳)
تباکی ارزشمند
امام صادق عليه السلام :
إنْ لَم يُجِبْكَ البُكاءُ فَتَباكَ ، فإنْ خَرجَ مِنكَ مِثلُ رأسِ الذُّبابِ فَبَخٍ بَخٍ .
اگر گريه ات نمى آيد خود را به گريه بزن كه اگر از چشمانت به اندازه سر مگسى اشك بيرون آمد زهى به سعادتت.(عدّة الداعي ،ص 161)
گريه به حالِ خود
در وحى هاى خداوند متعال به موسى عليه السلام آمده است ـ :
ابكِ على نَفسِكَ ما دُمتَ في الدُّنيا ، و تَخَوَّفِ العَطَبَ و المَهالِكَ ، و لا تَغُرَّنَّكَ زِينةُ الحياةِ الدُّنيا و زَهْرَتُها.
تا در دنيا هستى به حال خود گريه كن و از هلاكت و مهلكه ها بترس و مبادا زرق و برق زندگى دنيا تو را فريب دهد. (عدّة الداعى ، ص156)

چنین گریه کن
ـ فيما اُوحـيَ إلى عيسى عليه السلام ـ : ابْـكِ على نَفسِكَ بُكاءَ مَن قَد وَدَّعَ الأهلَ ، و قَلا الدُّنيا ، و تَرَكَها لأهلِها، و صارَتْ رَغبتُهُ فيما عِندَ إلهِهِ .
در وحى هاى خداوند متعال به عيسى عليه السلام آمده است ـ : به حال خود گريه كن، همچون گريه كسى كه با خانواده[اش ]بدرود گفته و با نفرت، از دنيا دورى جسته و آن را براى دنيا پرستان رها كرده و به آنچه نزد پروردگارش مى باشد دل بسته است. (عدّة الداعى ، ص156)

چشم جامد نشان بدبختی
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
مِن عَلاماتِ الشَّقاءِ جُمودُ العَينِ .
از نشانه هاى شقاوت، خشكيدگى چشم است . (کافی(ط.الاسلامیه)، ج ۲ ، ص ۲۹۰ ، ح ۶
خشک چشمی بهاطر قساوت
امام على عليه السلام :
ما جَفَّتِ الدُّموعُ إلاّ لقَسوةِ القلوبِ، و ما قَسَتِ القلوبُ إلاّ لِكَثْرةِ الذُّنوبِ .
چشمها نخشكيد مگر بر اثر سخت دلى و دلها سخت نشد مگر به سبب گناه زياد.
(وسایل الشیعه ج ۱۶ ، ص ۴۵ ، ح ۲۰۹۳۸ ؛ بحار الأنوار(ط.بیروت) ج ۷۰، ص ۳۵۴، ح ۶۰ ؛ علل الشرایع ج ۱ ، ص ۸۱)
گریه باعث تقرب به حق
امام باقر (علیه السلام):
فِیمَا نَاجَى بِهِ اللَّهُ مُوسَى(علیه السلام) عَلَى الطُّورِ أَنْ یَا مُوسَى أَبْلِغْ قَوْمَکَ أَنَّهُ مَا یَتَقَرَّبُ إِلَیَّ الْمُتَقَرِّبُونَ بِمِثْلِ الْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَتِی . از نجواهاى خداوند متعال با موسى (علیه السلام) در کوه طور این بود : اى موسى ! به قوم خود برسان که تقرّب جویان ، با چیزى مانند گریستن از ترس من ، به من نزدیک نشدند (ثواب الأعمال ،ص 205، ح)
تقرب با گریه موجب حضور در رفیق اعلی
امام باقر (علیه السلام):
فِیمَا نَاجَى بِهِ اللَّهُ مُوسَى(علیه السلام) عَلَى الطُّورِ أَنْ یَا مُوسَى …أَمَّا الْمُتَقَرِّبُونَ إِلَیَّ بِالْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَتِی فَهُمْ فِی الرَّفِیقِ الْأَعْلَى لَا یُشَارِکُهُمْ فِیهِ أَحَدٌ؛
از نجواهاى خداوند متعال با موسى (علیه السلام) در کوه طور این بود : … اى موسى ! امّا آنان که با گریستن از ترس من جویاى تقرّب به من هستند ، در اعلى علیّین‏اند و هیچ کس در این (مرتبه) با آنان شریک نیست .(ثواب الأعمال ص ۱۷۲،ح۱۰)

دعا در وقت گریه مغتنم است
امام على (علیه السلام): بُکَاءُ الْعُیُونِ وَ خَشْیَهُ الْقُلُوبِ مِنْ رَحْمَهِ اللَّهِ تَعَالَى ذِکْرُهُ فَإِذَا وَجَدْتُمُوهَا فَاغْتَنِمُوا الدُّعَاء؛ گریه چشمها و ترس دلها نشانه رحمت خداى بلندنام است . هرگاه این دو را در خود یافتید دعا کردن را غنیمت شمرید .(بحارالانوار(ط.بیروت)، ج ۹۰ ، ص ۳۳۶،ح۱۱)
قطره اشک محبوبترین قطره
امام سجّاد (علیه السلام):
مَا مِنْ قَطْرَهٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ قَطْرَتَیْنِ قَطْرَهِ دَمٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ قَطْرَهِ دَمْعَهٍ فِی سَوَادِ اللَّیْلِ لَا یُرِیدُ بِهَا عَبْدٌ إِلَّا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ؛ هیچ قطره‏اى نزد خدا محبوبتر از این دو قطره نیست : قطره خونى که در راه خدا ریخته شود و قطره اشکى که براى خدا در دل شب فرو افتد .(بحار الأنوار(ط.بیروت) ج ۶۶ ، ص ۳۷۸، ح۳۱؛ خصال ص ۵۰ ، ح ۶۰)
بکاء جزء عبودیت
امام على (علیه السلام):
الْعُبُودِیَّهُ خَمْسَهُ أَشْیَاءَ خَلَاءُ الْبَطْنِ وَ قِرَاءَهُ الْقُرْآنِ وَ قِیَامُ اللَّیْلِ وَ التَّضَرُّعُ عِنْدَ الصُّبْحِ وَ الْبُکَاءُ مِنْ خَشْیَهِ اللَّهِ؛ بندگى در پنج چیز اســت : اندرون از طعام تهى داشتن ، قرآن خواندن ، شب را به عبادت گذراندن و هنگام صبح زارى کردن (به درگاه خداوند) و گریستن از ترس خدا .(مستدرک الوسائل ج ۱۱، ص ۲۴۴، ح ۱۲۸۷۵ ؛ جامع الاخبار(شعیری) ص ۱۷۸،ح۱۵)

اشکریزمورد توجه خدا
پيامبر صلى ‏الله ‏عليه ‏و ‏آله:
طُوبَى لِصُورَةٍ نَظَرَ اللَّهُ إِلَيْهَا تَبْكِي عَلَى ذَنْبٍ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ يَطَّلِعْ إِلَى ذَلِكَ الذَّنْبِ غَيْرُهُ.
خوشا چهره اى كه خداوند به آن مى‏نگرد در حالى كه از ترس خدا بر گناهى كه كرده مى‏گريد و جز او كسى از آن گناه آگاه نيست .بحار الأنوار(ط-بیروت) ج 90 ، ص 331 ،ح 15- ثواب الاعمال و عقاب الاعمال ص 167)
عاشورا، روز گریه
قال الرضا علیه السلام:
من کان یوم عاشورا یوم مصیبته و حزنه و بکائه جعل الله عز و جل یوم القیامة یوم فرحه و سروره.
امام رضا علیه السلام فرمود: هر کس که عاشورا، روز مصیبت و اندوه و گریه اش باشد، خداوند روز قیامت را برای او روز شادی و سرور قرار می دهد.(بحار الانوار، ج 44، ص 284)

روز عاشورا روز گریه امام کاظم(ع)
قال الرضا علیه السلام:
کان ابی اذا دخل شهر المحرم لا یری ضاحکا و کانت الکابة تغلب علیه حتی یمضی منه عشرة ایام، فاذا کان الیوم العاشر کان ذلک الیوم یوم مصیبته و حزنه و بکائه…
امام رضا علیه السلام فرمود: هر گاه ماه محرم فرا می رسید، پدرم (موسی بن جعفر علیه السلام) دیگر خندان دیده نمی شد و غم و افسردگی بر او غلبه می یافت تا آن که ده روز از محرم می گذشت، روز دهم محرم که می شد، آن روز، روز مصیبت و اندوه و گریه پدرم بود .(امالی صدوق، ص 111)
دیده گریان برحسین (ع) خندان در قیامت
پیامبر (ص)فرمود:
یا فاطِمَةُ! کُلُّ عَینٍ باکِیَهٌ یَومَ القِیامَةِ اِلّا عَینٌ بَکَت عَلی مُصابِ الحُسَینِ فَاِنَّها ضاحِکَةٌ مُستَبشِرَةٌ بِنَعیمِ الجَنَّةِ.
فاطمه جان! روز قیامت هر چشمی گریان است، مگر چشمی که در مصیبت و عزای حسین(ع) گریسته باشد، که آن چشم در قیامت خندان است و به نعمتهای بهشتی مژده داده می شود.(بحار الانوار، ج 44، ص 293)
بهشت پاداش شعر گریه آور
امام صادق (ع) خطاب به جعفر بن عفان فرمود:
ما مِن اََحَدٍ قالَ فِی الحُسَینِ شِعراً فَبَکی وَ اَبکی بِه اِلّا اَوجَبَ اللهُ لَهُ الجَنَّةَ وَ غَفَرَ لَهُ.
هیچ کس نیست که درباره حسین علیه السلام شعری بسراید و بگرید و با آن بگریاند مگر آن که خداوند، بهشت را بر او واجب می کند و او را می آمرزد.(رجال شیخ طوسی، ص 289)
من کشته اشک
امام حسین (ع) فرمود:
اَنَا قَتیلُ العَبَرَةِ لا یَذکُرُنی مُؤمُنٌ اِلّا بَکی.
من کشته اشکم.هیچ مؤمنی مرا یاد نمی کند مگر آنکه (بخاطر مصیبتهایم) گریه می کند.(بحار الانوار، ج 44، ص 279)
پاداش قطره اشک
امام حسین (ع) فرمود:
مَن دَمَعَت عَیناهُ فینا قَطرَةً بَوَّأهُ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ الجَنَّةَ.
چشمان هر کس که در مصیبتهای ما قطره ای اشک بریزد، خداوند او را در بهشت جای می دهد. (احقاق الحق، ج 5، ص 523)

اشک امام سجاد به یاد فرزندان فاطمه علیها السلام
امام سجاد (ع) فرمود:
اِنّی لَم اَذکُر مِصرَعَ بَنی فاطِمَةَ اِلّا خَنَقَتنی لِذلِکَ عَبَرَةٌ.
من هرگز شهادت فرزندان فاطمه علیها السلام را به یاد نیاوردم، مگر آنکه بخاطر آن، چشمانم اشکبار گشت. (بحار الانوار، ج 46، ص 109)

گریه در خانه ها برحسین(ع)
امام باقر (ع) نسبت به کسانی که در روز عاشورا نمی توانند به زیارت امامحسین (ع) بروند، اینگونه دستورعزاداری داد و فرمود:
ثُمَّ لِیَندُبِ الحُسَینَ وَ یَبکیهِ وَ یَأمُرُ مَن فی دارِهِ بِالبُکاءِ عَلَیهِ وَ یُقیمُ فی دارِهِ مُصیبَتِهِ بِاِظهارِ الجَزَعِ عَلَیهِ وَ یَتَلاقُونَ بِالبُکاءِ بَعضُهُم بَعضاً فِی البُیُوتِ وَ لِیَعُزَّ بَعضُهُم بَعضاً بِمُصابِ الحُسَینِ عَلَیهِ السَّلامُ.
بر حسین علیه السلام ندبه و عزاداری و گریه کند و به اهل خانه خود دستور دهد که بر او بگریند و در خانه اش با اظهار گریه و ناله بر حسین علیه السلام، مراسم عزاداری بر پا کند و یکدیگر را با گریه و تعزیت و تسلیت گویی در سوگ حسین علیه السلام در خانه هایشان ملاقات کنند.(کامل الزیارات، ص 175)
40- اشک علی علیه السلام در سوگ شهدای کربلا
قال الباقر علیه السلام:

مر علی بکربلا فی اثنین من اصحابه قال: فلما مر بها ترقرقت عیناه للبکاء ثم قال: هذا مناخ رکابهم و هذا ملقی رحالهم و هیهنا تهراق دماؤهم، طوبی لک من تربة علیک تهراق دماء الأحبة.

امام باقر علیه السلام فرمود: امیر المؤمنین علیه السلام با دو تن از یارانش از «کربلا» گذرکردند، حضرت، هنگام عبور از آنجا، چشمهایش اشک آلود شد، سپس فرمود: اینجا مرکبهایشان بر زمین می خوابد، اینجا محل بارافکندنشان است و اینجا خونهایشان ریخته می شود، خوشا به حال تو ای خاکی که خون دوستان بر روی تو ریخته می شود! بحار الانوار، ج 44، ص 258

42- اشک، حجاب دوزخ
قال الباقر علیه السلام:
ما من رجل ذکرنا او ذکرنا عنده یخرج من عینیه ماء و لو مثل جناح البعوضة الا بنی الله له بیتا فی الجنة و جعل ذلک الدمع حجابا بینه و بین النار.
امام باقر علیه السلام پس از شنیدن سروده های «کمیت» درباره اهل بیت، گریست و سپس فرمود : هیچ کس نیست که ما را یاد کند، یا نزد او از ما یاد شود و از چشمانش هر چند به اندازه بال پشه ای اشک آید، مگر آنکه خداوند برایش در بهشت، خانه ای بنا کند و آن اشک را حجاب میان او و آتش دوزخ قرار دهد.الغدیر، ج 2، ص .202

43- بیست سال گریه امام سجاد(ع)
قال الصادق علیه السلام:
بکی علی بن الحسین علیه السلام عشرین سنة و ما وضع بین یدیه طعام الا بکی.
امام صادق علیه السلام فرمود: امام زین العابدین علیه السلام بیست ساله (به یاد عاشورا) گریست و هرگز طعامی پیش روی او نمی گذاشتند مگر اینکه گریه می کرد.بحار الانوار، ج 46، ص .108

44- گریه بله اما.. نه
قال الصادق علیه السلام:
لما مات ابراهیم بن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم حملت عین رسول الله بالدموع ثم قال النبی صلی الله علیه و آله و سلم: تدمع العین و یحزن القلب و لا نقول ما یسخط الرب و انا بک یا ابراهیم لمحزونون.
امام صادق علیه السلام فرمود: چون ابراهیم پسر رسول خدا از دنیا رفت، چشم پیامبر پر از اشک شد.سپس پیامبر فرمود: چشم، اشکبار می شود و دل غمگین می گردد، ولی چیزی نمی گوییم که خدا را به خشم آورد، و ما در سوگ تو ای ابراهیم اندوهناکیم.بحار الانوار، ج 22، ص .157

45- اثرگریه بر اهلبیت
قال الصادق علیه السلام:
من ذکرنا عنده ففاضت عیناه حرم الله وجهه علی النار.
امام صادق علیه السلام فرمود: نزد هر کس که از ما (و مظلومیت ما) یاد شود و چشمانش پر از اشک گردد، خداوند چهره اش را بر آتش دوزخ حرام می کند.بحار الانوار، ج 44، ص .285
46- تاثیراشک هنگام احتضار
قال الصادق علیه السلام:
..رحم الله دمعتک، اما انک من الذین یعدون من اهل الجزع لنا و الذین یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا، اما انک ستری عند موتک حضور آبائی لک…
امام صادق علیه السلام به «مسمع» که از سوگواران و گریه کنندگان بر عزای حسینی بود، فرمود: خدای، اشک تو را مورد رحمت قرار دهد.آگاه باش، تو از آنانی که از دلسوختگان ما به شمار می آیند، و از آنانی که با شادی ما شاد می شوند و با اندوه ما غمگین می گردند .آگاه باش! تو هنگام مرگ، شاهد حضور پدرانم بر بالین خویش خواهی بود.وسائل الشیعه، ج 10، ص .397
دعا برای چشم گریان
قال الصادق علیه السلام:
اللهم…و ارحم تلک الأعین التی جرت دموعها رحمة لنا و ارحم تلک القلوب التی جزعت و احترقت لنا و ارحم الصرخة التی کانت لنا.
امام صادق علیه السلام بر سجاده خود نشسته و بر زائران و سوگواران اهل بیت، چنین دعا می کرد و می فرمود: خدایا…آن دیدگان را که اشکهایش در راه ترحم وعاطفه بر ما جاری شده و دلهایی را که بخاطر ما نالان گشته و سوخته و آن فریادها و ناله هایی را که در راه ما بوده است، مورد رحمت قرار بده.بحار الانوار، ج 98، ص .8

گریه بر مظلومیت شیعه
قال الصادق علیه السلام:
من دمعت عینه فینا دمعة لدم سفک لنا او حق لنا نقصناه او عرض انتهک لنا او لأحد من شیعتنا بوأه الله تعالی بها فی الجنة حقبا.
امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس که چشمش در راه ما گریان شود، بخاطر خونی که از ما ریخته شده است، یا حقی که از ما گرفته اند، یا آبرویی که از ما یا یکی از شیعیان ما برده وهتک حرمت کرده اند، خدای متعال به همین سبب، او را در بهشت جاودان، برای ابد جای می دهد.امالی شیخ مفید، ص .175

ثواب بی حساب اشک
قال الصادق علیه السلام:
لکل شیی ء ثواب الا الدمعة فینا.
امام صادق علیه السلام فرمود: هر چیزی پاداش و مزدی دارد، مگر اشکی که برای ما ریخته شود (که چیزی با آن برابری نمی کند و مزد بی اندازه دارد). جامع احادیث الشیعه، ج 12، ص .548
اثر گریه بر اهلبیت(ع)
قال الصادق علیه السلام:
ما من عین بکت لنا الا نعمت بالنظر الی الکوثر و سقیت منه.
امام صادق علیه السلام فرمود: هیچ چشمی نیست که برای ما بگرید، مگر اینکه برخوردار از نعمت نگاه به «کوثر» می شود و از آن سیرابش می کنند.جامع احادیث الشیعه، ج 12، ص .554
بهشت، پاداش اشک
قال علی بن الحسین السجاد علیه السلام:
ایما مؤمن دمعت عیناه لقتل الحسین و من معه حتی یسیل علی خدیه بوأه الله فی الجنة غرفا .
امام سجاد علیه السلام فرمود: هر مؤمنی که چشمانش برای کشته شدن حسین بن علی علیه السلام و همراهانش اشکبار شود و اشک بر صورتش جاری گردد، خداوند او را در غرفه های بهشتی جای می دهد.ینابیع الموده، ص .429

گریه آسمان برحسین(ع)
عن الصادق علیه السلام:

یا زرارة! ان السماء بکت علی الحسین اربعین صباحا.

امام صادق علیه السلام فرمود: ای زراره! آسمان چهل روز، در سوگ حسین بن علی علیه السلام گریه کرد.جامع احادیث الشیعه، ج 12، ص .552

گریه پیامبر(ص) برجعفر طیار وزید
قال الصادق علیه السلام:
ان النبی لما جائته وفاة جعفر بن ابی طالب و زید بن حارثة کان اذا دخل بیته کثر بکائه علیهما جدا و یقول: کانا یحدثانی و یؤانسانی فذهبا جمیعا.
امام صادق علیه السلام فرمود: وقتی خبر شهادت جعفر بن ابی طالب و زید بن حارثه به پیامبر خدا رسید، از آن پس هر گاه وارد خانه می شد، بر آن دو شهید بشدت می گریست و می فرمود : آن دو شهید، با من هم سخن و همدم و انیس بودند، و هر دو رفتند! …من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 177
گریه فرشتگان برحسین(ع)
قال الصادق علیه السلام:
اربعة الاف ملک عند قبر الحسین علیه السلام شعث غبر یبکونه الی یوم القیامة.
امام صادق علیه السلام فرمود: چهار هزار فرشته نزد قبر سید الشهدا علیه السلام ژولیده و غبار آلود، تا روز قیامت بر آن حضرت می گریند.کامل الزیارات، ص .119

بر حسین (ع)گریه کن
قال الرضا علیه السلام:
یا ابن شبیب! ان کنت باکیا لشی ء فابک للحسین بن علی بن ابی طالب علیه السلام فانه ذبح کما یذبح الکبش.
امام رضا علیه السلام به «ریان بن شبیب» فرمود: ای پسر شبیب! اگر بر چیزی گریه می کنی، بر حسین بن علی بن ابی طالب علیه السلام گریه کن، چرا که او را مانند گوسفند سر بریدند .بحار الانوار، ج 44، ص 286

برمثل حسین(ع) باید گریست
قال الرضا علیه السلام:
فعلی مثل الحسین فلیبک الباکون فان البکاء علیه یحط الذنوب العظام.
امام رضا علیه السلام فرمود: گریه کنندگان باید بر کسی همچون حسین علیه السلام گریه کنند، چرا که گریستن برای او، گناهان بزرگ را فرو می ریزد.بحار الانوار، ج 44، ص .284

اشک مایه غفران گناه
قال الرضا علیه السلام:
یابن شبیب! ان بکیت علی الحسین علیه السلام حتی تصیر دموعک علی خدیک غفر الله لک کل ذنب اذنبته صغیرا کان او کبیرا قلیلا کان او کثیرا.
امام رضا علیه السلام فرمود: ای پسر شبیب! اگر بر، حسین علیه السلام آن قدر گریه کنی که اشکهایت بر چهره ات جاری شود، خداوند همه گناهانت را که مرتکب شده ای می آمرزد، کوچک باشد یا بزرگ، کم باشد یا زیاد.امالی صدوق، ص .112

امام رضا علیه السلام به ریان بن شبیب فرمود: اگر تو را خوشحال می کند که در درجات والای بهشت با ما باشی، پس در اندوه ما غمگین باش و در شادی ما خوشحال باش.جامع احادیث الشیعه، ج 12، ص 549
خداوند در کتاب خود کسانی را که از ترس او گریه می کنند ستایش کرده و می فرماید:
وَیَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ یَبْکُونَ وَیَزِیدُهُمْ خُشُوعًا .
و با صورت گریان فرو می افتند و این [قرآن] بر خضوعشان می افزاید. (سوره اسراء ،۱۰۹)
امام حسین (علیه السلام): الْبُکَاءُ مِنْ خَشْیَهِ اللَّهِ نَجَاهٌ مِنَ النَّارِ؛ گریه از ترس خدا سبب نجات از آتش جهنّم است.(جامع الاخبار(شعیری) ص ۹۷)۲. امام صادق (علیه السلام): طَلَبْتُ نُورَ الْقَلْبِ فَوَجَدْتُهُ فِی التَّفَکُّرِ وَ الْبُکَاءِ وَ طَلَبْتُ الْجَوَازَ عَلَى الصِّرَاطِ فَوَجَدْتُهُ فِی الصَّدَقَهِ وَ طَلَبْتُ نُورَ الْوَجْهِ فَوَجَدْتُهُ فِی صَلَاهِ اللَّیْل‏؛ روشنایى دل را جوییدم و آن را در اندیشیدن و گریستن یافتم و گذر از صراط را جوییدم و آن را در صدقه دادن یافتم و نورانیّت چهره را جوییدم و آن را در نماز شب یافتم .(مستدرک الوسائل ج ۱۲، ص ۱۷۳، ص ۱۳۸۱۰).