آیا ورود دین به فضای مجازی کار درستی است
به گزارش بلاغ به نقل از فارس، حجت الاسلام سعیدرضا عاملی، معاون برنامه ریزی و فناوری اطلاعات دانشگاه تهران در گفت‌وگویی با موضوع ورود دین در فضای مجازی مباحثی را به شرح ذیل مطرح کرد.
*آیا ورود دین به فضای مجازی را کار درستی می دانید؟ در واقع جایگاه دین در این فضا کجا است؟
اگر رویکرد ما به فضای مجازی رویکردی ابزاری باشد می توان گفت که این فضا نیز مانند تلویزیون و سینما آمده تا بخشی از بازنمایی امر واقعی در مقابل امر مجازی را انجام دهد. ولی فضای مجازی آن قدر بزرگ شده که الان فضای دوم زندگی محسوب می شود یعنی ما با دو فضایی شدن زندگی، شغل و حرفه مواجه شده ایم که به موازات امر فیزیک، همه عرصه ها تبدیل به امر مجازی شده است.
به عنوان مثال ما پزشکی مجازی داریم، جراحی مجازی داریم، آموزش مجازی داریم، سرگرمی های مجازی داریم تمام مقوله های مربوط به حرف و دانش در این محیط بازتولید شده است بنابراین این یک نوع فضای زندگی است حال پرسش این است که آیا دین می تواند در این فضا قرار بگیرد؟ باید گفت که دین آمده برای زندگی کردن، چه در فضای واقعی و چه در فضای مجازی، منتهای مراتب پیش شرط ها، محدودیت ها و قواعد خاص خود را دارد. همه چیز قابل مجازی سازی نیست ، شما نماز جماعت را نمی توانید مجازی سازی کنید. چرا که نماز یک تعینی دارد که حتما باید در عالم واقع انجام شود، اتوماسیون در آن راه ندارد.
خداوند یک شرایط خاصی را برای نماز جماعت معین کرده و باید طبق آن خوانده شود. بنابراین همه امور دینی قابل مجازی شدن نیست.
*دین به طور کلی دو سویه دارد، سویه نظری (باورها و آموزه ها) و سویه عملی (احکام و اخلاق) حال پرسش این است که فضای مجازی چه تأثیری برجهان بینی مؤمنان می گذارد؟
این یک واقعیت است که اکثر مردم از سر اراده، آگاهی و عقل الهی به مسائل نمی نگرند و تحت تأثیر فضا قرار می گیرند، این در قرآن کریم نیز آمده است. این معنایش این است که نه حرف مارکسیست ها درست است که آن قدر فن آوری را بزرگ می کنند و انسان را کوچک و نه اینکه این فن آوری تأثیری نداشته باشد. فن آوری تأثیر دارد اما تأثیرش نسبی است و به این مسأله بستگی دارد که نوع مواجهه جهان اسلام با این پدیده چه باشد.
در حال حاضر شبکه های اجتماعی عمدتاً بر مبنای فرهنگ غربی طراحی شده است، یعنی همان فرهنگ دبیرستان های آمریکا تبدیل به یک فضای اجتماعی شده است. حال سخن این است که ذات فضای مجازی اشکالی ندارد و بلکه این فضا ذاتاً برای این دوران یعنی دوران تراکم جمعیت طراحی شده است. ذاتش طوری طراحی شده تا مشکلات فراگیر اخلاقی بشر را حل کند. اما این امر خوب، فن آوری صلاح و فساد توأمان است.
بستگی به این دارد که ما از آن چگونه بهره ببریم، بنابراین رویکرد آسیبی به این فضا کاملا غلط است اینکه شما همه چیز را آسیبی ببینید، تمام قابلیت هایش تبدیل به آسیب و گناه می شود اما اگر رویکردی راهبردی به این مسأله داشته باشیم یعنی هم ضعف ها و هم قوت ها را توأمان بررسی کردیم، آن وقت بروندادی که از این فضا می گیریم معطوف به ارزش هایی است که ما برای این فضا تعریف کرده ایم.
متأسفانه ما تصور می کنیم فضای مجازی مجموعه ای از اپلیکیشن هایی دارد که می تواند رفتار نظام مند جامعه را تأمین و تضمین کند، می تواند اهداف توحید را تأمین کند، بحث بنیادی در توحید «هو المتعالی» است خداوند بر همه علو دارد و انسانی بر انسان دیگر علوی ندارد مگر به تقوا. شما می توانید اپلیکیشنی طراحی کنید که دیگر دروغ نمی گوید تکبر ندارد و تبعیض اجتماعی ایجاد نمی کند.
*آیا شما به مفهوم یا مقوله ای به نام دین آنلاین اعتقاد دارید؟
دین آنلاین به طور کلی مفهوم مبهمی است به این معنا که چه وجهی از دین را می‌خواهد آنلاین کند؟ بخشی از دین قابلیت آنلاین شدن دارد متن قرآن، تفسیر، قرائت های قرآن را در فضای مجازی می گذارید. انواع دسترسی های متون و منابع دینی را فراهم می کنید. یا یک مؤسسه خیریه دینی برای دست گیری از مستمندان در این فضا ایجاد می کنید. یا اهداف دینی را در فضای مجازی دنبال می کنید به این معنا دین آنلاین اشکالی ندارد.
*به نظر شما فضای مجازی تا چه میزان به وحدت ادیان کمک می کند؟
در حال حاضر فضای مجازی به دلیل پراکندگی که دارد بیش از آنکه انسجام و استحکام به وجود بیاورد، پراکندگی ایجاد می کند. به دلیل اینکه هر کس هر مطلبی می خواهد می گذارد و در این فضا از آن حجیت و کاردینالی که در فضای واقعی وجود دارد، خبری نیست. در نهایت این پراکندگی که ممکن است نوعی تشویش در وجود افراد ایجاد کند و یا حتی باور هایشان را تضعیف کند در این حد باقی نخواهد ماند و به مرور زمان به سمت انسجام اجتماعی، فرهنگی و دینی پیش خواهیم رفت.
افزودن دیدگاه جدید