شیوه های بیان احکام (3)

9- شیوه آموزش عملی

بسیاری از مسائل فقهی، آموزش عملی دارد، مثل: وضو، وضوی جیبره، تیمم، نماز جماعت، نماز آیات، حج و بسیاری از مسائل دیگر. پیامبر اعظم (ص) از این شیوه برای آموزش احکام استفاده می‌کرد و می‌فرمود: «صلوا کما رأیتمونی اصلی» همانگونه که من نماز می‌خوانم، نماز بخوانید.
زراره می‌گوید: «امام باقر (ع) برای بیان چگونگی وضوی پیامبر خدا به مردم دستور داد یک تشت آب را بیاورند تا عملاً وضوی پیامبر را به آنان نشان دهد.»

10- شیوه اخلاقی

برای تنوع در بیان احکام گاه لازم است قالب بیان احکام را عوض کرد تا به عنوان‌های دیگری بیان شود. یکی از این قالب‌ها، بیان احکام در پوشش واژه‌های اخلاقی است، مانند: احکام غیبت، دروغ، گناه، صله رحم و ...

11- شیوه عددی

در این شیوه، از عدد یک آغاز می‌کنیم و مخاطبان باید مواردی از آنرا بگویند می‌توان به آنان وقت داد تا از رساله پیدا کنند.
مثال:
 عدد 1. حج در طول عمر یک بار واجب است. خمس مال یک بار واجب است. نیت برای هر عبادتی یک بار واجب است. تکبیره‌الاحرام نماز یک بار است.
عدد 2. آب دو گونه است: مضاف و مطلق.(توضیح‌المسائل،مسئله15)
غسل‌ها را دو گونه می‌توان انجام داد: ترتیبی و ارتماسی. سجده در هر رکعت، دو تاست. نماز آیات، دو رکعت است.

12- شیوه موضوعی

استاد به تناسب ترکیب شاگردان و نیاز آنان، موضوع‌ها را به صورت دسته‌بندی بیان می‌کند. در این زمینه کتاب‌های بسیاری نوشته شده است.

13- شیوه استدلالی و تحلیلی

یکی از شیوه‌های بیان احکام برای مخاطبان تحصیل کرده و باسواد است که استاد احکام با الهام از کتاب‌های فقه استدلالی یا مجله‌های فقهی، مبحث موردنیاز مخاطبان را با استدلال و تحلیل بیان یا احکام را همراه با حکمت‌های آن مطرح می‌کند.

14- شیوه آموزشی

یکی از شیوه‌های بیان احکام، شیوه دسته‌بندی و آموزشی است که منبع‌های آن به گونه‌های مختلف از سوی استادان احکام دسته‌بندی و چاپ شده است.

15- شیوه الفبایی

شیوه الفبایی از شیوه‌هایی است که در بیان احکام می‌توان بکار گرفت و هم برای مجری و هم برای مخاطبان جذاب است. که از حرف الف تا حرف می‌توان موضوع‌های مناسبی را برای مخاطبان برگزید. مثلاً در حرف الف می‌توان احکام واژه‌های زیر را بیان کرد: احکام انگشتر، امانت، امر به معروف، اسراف، اضطرار، اسمای متبرکه، اول وقت،...

16- شیوه ترکیبی

این روش بهترین روش تدریس احکام است که در آن همه روش‌های متناسب با موضوع و مجلس به کار گرفته می‌شود. در این روش، درس احکام با طرح پرسش، آغاز و سپس موضوع درس با دسته‌بندی مناسب تدریس و بخشی از درس به صورت عملی برای مخاطبان توضیح داده می‌شود. مربی می‌تواند از ابزارهای کمک آموزشی مانند فیلم و اسلاید و... بهره بگیرد. همچنین در پایان، بخش مهم درس به صورت خلاصه تکرار می‌شود.
.............................

منبع