رفتن به محتوای اصلی
زهرا دلپذير

مكتب امام صادق (ع) موجب خيزش علمي جهان اسلام - 1

تاریخ انتشار:
زندگي گرانقدر امام صادق(علیه السلام) از جنبه هاي گوناگون قابل تأمل و بررسي است؛ اما آنچه بيشتر به آن پرداخته شده، وسعت ابعاد علمي و تربيتي آن حضرت است كه به واسطه شرايط حاكم بر آن عصر، فرصت تجلي و تبلور بيشتري يافت.
امام صادق (علیه السلام)

زندگي گرانقدر امام صادق(علیه السلام) از جنبه هاي گوناگون قابل تأمل و بررسي است؛ اما آنچه بيشتر به آن پرداخته شده، وسعت ابعاد علمي و تربيتي آن حضرت است كه به واسطه شرايط حاكم بر آن عصر، فرصت تجلي و تبلور بيشتري يافت. آن امام بزرگوار در سايه بهره مندي از فضاي نسبتاً مناسبي كه به دليل ضعف دستگاه حاكم حاصل شده بود، با تأسيس بزرگترين دانشگاه علوم اسلامي، به تعليم و تربيت شاگردان بسياري پرداخت كه بعضي از آنها از سرآمدان عصر خود شدند.
اهميت مدرسه امام صادق(علیه السلام) تا جايي است كه بسياري از انديشمندان و صاحب نظران بر اين باورند كه شايد نتوان در طول تاريخ تشيع مدرسه اي فكري و فرهنگي يافت كه اين چنين توانسته باشد نسلهاي متولي را تحت تأثير قرار داده و اصول و افكار انسان ساز خود را در ميان آنها گسترش دهد.
دستاوردهاي اين دانشگاه عظيم، تنها به تربيت شاگردان فرهيخته در حوزه هاي مختلف علوم عقلي و نقلي محدود نمي شود، بلكه اصلي ترين و تأثيرگذارترين دستاوردهاي كاربردي اين مكتب علمي، بسط و تعميق انديشه هايي است كه در سطح جامعه ايجاد و سبب ساز ايجاد تمدني غني در عرصه فرهنگ ديني شده است. 
در همين زمينه، با صاحب نظران مختلف گفتگويي انجام داده ايم كه در ادامه مي خوانيد... 
پرچمدار علوم اسلامي
زندگي امام صادق(علیه السلام) از سال 83 هجري شروع و در سال 148 هجري پايان پذيرفت. بنابراين، ايشان خلفاي بسياري را ديده و با شرايط گوناگوني مواجه بوده اند. ايشان تا يازده سالگي همراه جد بزرگوارشان امام سجاد(علیه السلام) و تا 31 سالگي همراه پدرشان امام باقر(علیه السلام) در هجرتها، مناظره هاي علمي و جلسات درس و بحث حضور داشتند و پس از رسيدن به امامت، به طور مستقيم تلاش و تكاپوي خود را در مسير ترويج و تكثير علوم معرفتي و انديشه هاي ديني ادامه دادند. 
حجة الاسلام يوسفي غروي، استاد حوزه علميه قم در اين زمينه مي گويد: امام صادق(علیه السلام) مدت 35 سال را در كنار پدر گرامي شان، امام باقر(علیه السلام) در دانشگاه اهل بيت(علیهم السلام) گذراند و در آغاز جواني شاهد فروپاشي دولت امويان بود و وقتي عباسيان روي كار آمدند، حلقه هاي درسي را كه در مسجد مدينه و بيرون از آن زير نظر امام باقر(علیه السلام) داير بود، درك كردند.
وي افزود: طبق منابع موثق تاريخي، در اين حلقه هاي درس صدها دانشمند و طالب علم از سرزمينهاي مختلف اسلامي حضور مي يافتند و امام صادق(علیه السلام) در كنار پدرشان علوم دين، اسرار هستي و هر آنچه را كه از پدرانش و آنها از پيامبر اكرم(صلی الله علیه وآله وسلّم) به ارث برده بودند، مي آموختند. ايشان تا آخرين لحظه حيات امام باقر(علیه السلام) در كنارشان بودند و در مكتب فقه، حديث و علوم اسلامي به فعاليتهاي خود در موضوعهاي گوناگوني كه همه در جهت خدمت به معرفت اسلامي بود ادامه مي دادند تا اينكه در سال 114 هجري امام باقر(علیه السلام) زندگي را بدرود گفتند و امام صادق(علیه السلام) رهبري ديني جامعه اسلامي را برعهده گرفتند. 
يوسفي غروي با اشاره به اينكه امامت حضرت صادق(علیه السلام) همزمان با درگيري و مقابله داعيان مختلف حكومت اسلامي بود، مي گويد: از يك سو حاكميت پيشين اموي ادعاي حكومت را داشت و از سوي ديگر با روي كار آمدن حاكمان بني عباس كه به ظاهر ادعاي رضاي آل محمد را داشتند، جبهه جديدي از تزوير، نفاق و انحراف گشوده شد. 
وي مي افزايد: در اين ميان، امام صادق(علیه السلام) به جاي اقدام نظامي، حضور در جبهه فكري و فرهنگي را ترجيح دادند تا ضمن تنقيح و تذهيب مباني و مبادي تفكر شرعي و ديني، از نفوذ و گسترش آموزه هاي غير اسلامي جلوگيري كنند.
اين استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: در دوره امام صادق(علیه السلام)، نهضت ترجمه از زبان يوناني، فارسي و هندي به عربي آغاز شده بود و در نتيجه شبهات كلامي كه پيش از آن مطرح بود، در اين دوره با وام گيري از انديشه هاي يوناني به تجديد قوا مي پرداخت و از سوي ديگر شبهه افكناني مانندابن ابي العوجاء و ابوشاكردهياني كه به طور علني باورهاي مردم را مورد تهديد قرار مي دادند، اساس ديانت توحيد و تفكر الهي را نشانه گرفته بودند.
به همين دليل، در حوزه درسي امام صادق(علیه السلام) علاوه بر مباحثي كه مي توان از آن به بحثهاي درون ديني تعبير كرد، مباحثات برون ديني نيز صورت مي گرفت و مسائلي مانند ضرورت و لزوم دين، اثبات خدا، جبر و اختيار، عدالت و حسن و قبح مورد بحث واقع مي شد. وي مي افزايد: بنابراين امام(علیه السلام) پرچم بيان علم حقيقي و واقعي اسلام را بر دوش كشيدند و ايستادگي ايشان در برابر امواج كفر آميز و شبهه هاي گمراه كننده آن و حل مشكلات و معضلات فكري كه به پيدايش گروه هاي منحرفي همچون غلات، زنديقان، جاعلان حديث و اهل راي منجر شده بود را مي توان از جدي ترين اقدامهاي علمي و فرهنگي امام(علیه السلام) برشمرد. 
 

منبع: روزنامه قدس

افزودن دیدگاه جدید

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • آدرس های صفحه وب و آدرس های ایمیل به طور خودکار به پیوند تبدیل می شوند.