بانو امین که بود؟

به گزارش بلاغ به نقل از حوزه، آنچه این بانو را از بیشتر بانوان دوران خود و پیش از آن جلوه گرتر می کند، فروغ معنوی ایشان، به ویژه از نظر اخلاق، تربیتی و معنوی است. وی در رشته های تفسیر قرآن، حدیث، حکمت، فقه، اصول و اخلاق تألیفاتی گرانقدر از خود به یادگار گذاشت. وی با تأسیس حوزه علمیه خواهران و آموزشگاهی دخترانه، پایه گذار مسیر پیشرفت علمی و معنوی زنان در عصر خود بود.

* ولادت و نسب
بانوی بزرگوار، سیده نصرت امین، معروف به بانوی ایرانی، سال 1309 قمری در خانواده ای متدین، اصیل و نجیب در اصفهان دیده به جهان گشود و از همان کودکی عنایات خاص حق تعالی بر او و گرایش وی به حقیقت توحید، در فطرتش آشکار بود. نسب این بانو به امام سجاد علیه السلام می رسد و از سادات معروف به سادات خاتون آبادی بود. پدر وی حاج سید محمد علی امین التجار، فردی شریف، بزرگوار، مؤمن و از بازرگانان سرشناس و متدین بود. مادر وی بانو سیده زهرا ولدیزی دختر حاج سید مهدی، ملقب به «جناب» نیز بانویی متدین و اهل ذکر و خیر خواه محرومان بود.

* کودکی
آغاز زندگی بانو امین، همزمان با حکومت ستم شاهی قاجار و نفوذ و تهاجم وسیع فرهنگ غرب و غرب زدگی و تجمل گرایی به جامعه اسلامی و دور شدن برخی ایرانیان از هویت اصلی و حقیقت دینی بود. در این شرایط حساس، پدر و مادر وی با جدیت تمام به تربیت این کودک پرداخته، او را از چهار سالگی برای فراگیری قرآن، خواندن و نوشتن به مکتب می فرستند تا او را به مدد الهی از تهاجمات زمانه و انحراف ها و خودباختگی ها حفظ کند.

* اساتید
بانو امین از دوران کودکی علاقه زیادی به آموختن داشت و در این مسیر از محضر اساتیدی چون سید ابولقاسم دهکردی، میرزا علی اصغر شریف، میرزا علی شیرازی، شیخ ابوالقاسم زفره ای، شیخ حسین نظام الدین کچویی، میر سید علی نجف آبادی، شیخ محمد رضا اصفهانی، سید محمد نجف آبادی و شیخ مرتضی مظاهری بهره مند شد و توانست شاگردان زیادی را نیز تربیت نماید.

* صاحب مقام اجتهاد و اجازات روایی
وی همواره بر طریق تحصیل علم، تهذیب و خودسازی و عرفان و مراقبت از خود بود تا این که در چهل سالگی به مقام اجتهاد رسید. انتشار اولین کتاب وی به نام «اربعین الهاشمیه» به زبان عربی که در آن چهل حدیث را در زمینه های مختلف کلامی، فلسفی، فقهی، اصولی و اخلاقی به طور عمیق و زیبا تجزیه و تحلیل و نظریه های بدیعی را مطرح کرده بود که از سوی اساتید و فضلای حوزه علمیه نجف مورد استقبال قرار گرفت. این بانو در سال 1354ه.ق نخستین اجازه اجتهاد و روایت را از آیات عظام آقا شیخ محمد کاظم شیرازی و حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی (مؤسس حوزه علمیه قم دریافت کرد. پس از آن اجازه اجتهاد و روایت دیگری از آیت الله ابراهیم حسینی اصطهباناتی و آیت الله آقا شیخ محمد رضا نجفی به دست این بانو می رسد.

* ارتباط اندیشمندان عصر با بانو امین
با گذشت زمان، آوازه دانش و بینش بانوی ایرانی، نه تنها در شهر اصفهان، بلکه در دیگر شهر ها نیز پیچید و مردم، به ویژه اهل علم و زنان، نزد او می آمدند تا حقیقت این امر که یک زن می تواند به درجات بالای علم و حکمت و عرفان برسد، برای آنان روشن شود. علامه امینی، حاج آقا رحیم ارباب، آیت الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی، علامه سید محمد حسین طباطبایی، علامه محمد تقی جعفری، عارف وارسته، هاشم حداد و شهید مرتضی مطهری از جمله بزرگانی هستند که با این بانوی فقیه و حکیم و اسوه اخلاق و فضیلت دیدار داشتند.
مقام معظم رهبری نیز در تجلیل از بانو امین فرموده اند: «تجلیل از بانوی بزرگوار اصفهانی (خانم امین) و ارائه شخصیت عرفانی و فقهی و فلسفی برجسته یک زن در کشور ما، کاری سودمند و در جهت احیای ارزش های اسلامی در زنان به نظر می رسد.

* واکنش به واقعه کشف حجاب
بانو امین به دلیل گذراندن بیشتر اوقات خود به فراگیری درس و دانش، کمتر از خانه خارج می شد، ولی در ایامی که لازم می دید باید دفاعی صورت بگیرد و کاری انجام شود، از منزل خارج شده و به راهنمایی بانوان می پرداخت. وی در زمان کشف حجاب، در یکی از کتاب های خویش خطاب به بانوانی که کشف حجاب کرده بودند نوشت: «ای بانویی که با ادعای مسلمانی، کشف حجاب نموده ای و با این وضعیت شرم آور علنی در معابر و خیابان ها خودآرایی می نمایی! آیا فکر نمی کنی که با این عمل که نباید آن را عمل کوچکی بپنداری، چه لطمه بزرگی به شریعت می زنی؟ ... .

* بانو امین و انقلاب اسلامی
بانو امین، از شیفتگان و معتقدان به انقلاب اسلامی ایران و رهبری عظیم الشأن آن بود، یکی از شاگردان وی در این باره می گوید: در سال 59 که حاجبه خانم امین اصلا نمی توانسند از منزل خارج شوند، از طریق تلویزیون در جریان انقلاب قرار داشتند و زمانی که امام، از تلویزیون سوره حمد را تفسیر کردند، شیفته بیان و مطالب امام شده بودند. به همین علت به مطالعه آثار امام پرداختند. روز بعد از مطالعه کتاب های امام، ایشان فرمودند که معرفت امام بالاست و عرفان ایشان به حد اعلای خود رسیده است، اگر کسی خواست، خدای ناکرده تهمتی بزند یا توهینی بکند، از قول من بگویید که بد می بینی... .

* فعالیت های فرهنگی و آثار
کارهای مهم فرهنگی بانو امین در آن دوران بسیار سخت سیاسی، زمینه تحصیل بانوان علاقه مند به آموختن معارف اسلامی را فراهم ساخت و تأسیس چند دبیرستان دخترانه و تربیت شاگردانی نامدار از مهم ترین فعالیت های فرهنگی بود.
آثار به جا مانده از بانو امین اصفهانی عبارتند از:
* اربعین الهاشمیه: این کتاب اولین کتاب بانو امین است که آن را در سال 1325 ه.ش در پنجاه سالگی نوشت و در آن، به شرح و توضیح چهل حدیث از احادیث گرانقدر اهل بیت علیهم السلام پرداخت.
* سیر و سلوک: همان گونه که از نام کتاب مشخص است، وی در این کتاب به راه و روش سیر الی الله می پردازد.
* روش خوشبختی: نگاشته شده در سال 1331 ه.ش؛ مجموعه مباحث این کتاب بر مبنای اخلاق اسلامی و با هدف تبیین شیوه های درست و رسیدن به کمال مطلوب و سعادت واقعی نوشته شده است.
* نفحات رحمانیه: از آنجا که بانو امین در طول زندگی خود، جهاد با نفس مشغول بود و با سلاح علم و عمل با خواهش های نفسانی مبارزه می کرد، خداوند متعال نیز حجاب ها را از برابر قلب او بر طرف و او را با حقایق نهان عالم آشنا کرد. در حقیقت نفحات رحمانیه حکایتی از یافته های عرفانی و واردات قلبی این بانوست.
* تفسیر مخزن العرفان: در پانزده جلد که تفسیر جامعی بر قرآن کریم است.
* اخلاق: اقتباسی از تهذیب الاخلاق و تطهیر العراق ابن مسکویه است. مؤلف پس از ترجمه این کتاب، دیدگاه های خود را به همراه توضحاتی بیان می کند.
* جامع الشتات: محتوای این کتاب، پاسخ های مفصل و متقن بانو امین به پرسش های عمیق فقهی و علمی و اعتقادی شماری از استادان و علمای فرزانه حوزوی است.
* معاد یا آخرین سیر بشر: در این کتاب، مباحث مربوط به معاد و سیر تکامل انسان، در قالب 9 مقاله علمی بررسی شده است.
* مخزن الآلی فی فضائل مولی الموالی: همانگونه که از عنوان این کتاب مشخص است، بانو امین در آن، به معرفی گوشه هایی از فضائل و مناقب مولای متقیان، علی بن ابی طالب علیه السلام پرداخته است.

* رحلت
سرانجام روز موعود و هنگام لقای الهی فرا رسید و روز یکشنبه، اول ماه مبارک رمضان 1403ه.ق برابر با 22 خرداد 1362 بانو امین در بستر احتضار افتاد و به ملکوت اعلی پیوست و در بقعه خانوادگی خاندان امین در تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد.

منبع: گلشن ابرار بانوان
(سمیه سادات سجادی)