شیوۀ سلوكی مر حوم ملاحسینقلی همدانی(ره)
![ملاحسینقلی همدانی](/sites/default/files/media/image/%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%82%D9%84%DB%8C%20%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C.jpg)
بیشك، اهل معنا شیوههای گوناگونی در طیّ راه دارند كه دانستن شیوۀ سلوكی جناب آخوند(ره) برای رهپویان این راه، خود الگویی تضمین شده است.
1. شیوه توحیدی: ایشان در سیر و سلوك شیوهای توحیدی داشتهاند [كه در مرتبۀ اول آن معرفت نفس مطرح بود.] مرحوم ملاحسینقلی(رحمتاللهعلیه) میفرمودند: و راه دستیابی به عرفان و محبّت حق، شناخت ابعاد نفس است، روح الهی در همین تن خاكی و نفس بشری دمیده و باید آن را كاوید. «مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ.»1 علامۀ بزرگوار جناب سیّدمحمدحسین طباطبایی(رض) میفرمایند: «گروهی دسته جمعی توطئه كردند، روش عرفانی، الهی و توحیدی مرحوم آخوند را به باد انتقاد گرفته و عریضهای به مرحوم شربیانی- زمانی كه او ریاست مسلمین را داشت- نوشتند كه ملاحسینقلی همدانی، روشی صوفیانه در پیش گرفته است. مرحوم شربیانی نامه را مطالعه فرمود و زیر نامه نوشت: «كاش خداوند مرا مثل آخوند صوفی قرار بدهد. با این جملهی آن عالم بزرگ، كار تمام شد.»2
2. روش معرفتی: روش استاد بزرگ، آخوند همدانی(ره)، همان طریق معرفت نفس بوده است. و میفرمودند: «برای رسیدن به معرفت نفس، سالك باید در هر شبانه روز مقدار نیم ساعت و یا بیشتر را معیّن نموده و به نفس خود توجّه كند تا آرام آرام تقویت یابد و معرفت نفس برای او حاصل شود و به وطن مقصود برسد.»3
ناگفته نماند كه شیوۀ توحیدی با شیوۀ معرفتی دو شیوۀ جدا از هم و ناآشنا با یكدیگر نیستند. چرا كه هر كدام نقش بر جانب یك سكّه است. كسی كه معرفت نفس را دنبال كرد، از طریق خویشتن به او راه مییابد. و آن سالك كه توانست او را بشناسد، خود را شناخته است. این است كه بر بیان پیامبر اعظم اسلام(صلواتاللهعلیه وآله) این حقیقت جاری گشته است كه فرمودند: «مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ.»4 هر كه خود را شناخت خدایش را شناخته است. و از جانبی دیگر خداوند متعال از این كه او را فراموش كنند، همه را نهی فرموده: «وَ لاتَكوُنوُا كَالَّذیِنَ نَسوُا اللهَ.»5 و نتیجه این خدا فراموشی را خود فراموشی دانست. بیان او این است كه «فَاَنسَاهُم اَنفُسَهُم، اوُلَئِكَ هُمُ الفَاسِقوُنَ.»6 ، پس خود را فراموش كردند. اینها همان اهل فسق و گناهاند. درهرحال، رابطهای طرفینی بین خدا فراموشی و خود فراموشی وجود دارد كه فسق و گناه در اینجا نقش جدّی ایفا میكند.
پی نوشت ها:
-------------------------
. محمد ریشهری، میزان الحكمة، مكتب الاعلام اسلامی، 1370، چ 3، ج 6، ص 142.
2. سیّدمحمّدحسین حسینیتهرانی، مهر تابان؛ مصاحبات تلمیذ و علامه، باقر العلوم، بی تا، بخش دوّم، ص 140.
3. بر گرفته از: چلچراغ سالكان، ص 98.
4. محمد، محمدریشهری، میزان الحكمة، ج 6، ص 142.
5. سورۀ مباركۀ حشر، آیۀ شریفۀ 19.
1. سورۀ مباركۀ حشر، آیۀ شریفة 19.
بازنشر از تبیان زنجان
افزودن دیدگاه جدید