غربت امام زمان ما را موظف به تبلیغ می کرد

زندگی نامه

حجت الاسلام والمسلمین سید رحیم توکل، زادۀ سال 1331 در بابل است که در سال 1350 دیپلم گرفت و سالی بعد به حوزۀ علمیه راه یافت. تقدیر و تحولات ونه گون زمانه، شوق و شور کودکانۀ او را برای رسیدن به رشتۀ پزشکی و جراحی، به گونه ای دیگر رقم زد و دل و جانش را به طبّ روحی و روحانیت پیوند داد. دورۀ سطح را، هم زمان با پیروزی انقلاب اسلامی سپری کرد و در سال 1359 دورۀ خارج را در محضر آیات عظام: میرزا هاشم آملی و مظاهری، پی گرفت.[1]

تدریس در دانشگاه، بسیج، سپاه و درس خارج حوزه از دیگر فعالیت های استاد توکل است. از تألیفات ایشان نیز می توان به: راه های خروج از صفات رذیله، شاهدان اعمال، روزنی به سوی اسرار الهی، سیری در وادی نور، مالکیت در اسلام، مالکین فردی و تهدید مالکیت در اسلام اشاره کرد.[2]

***

سرای امید

در زمانی به حوزۀ علمیّۀ قم آمدیم که از در و دیوار، کفر و فسق و فساد می بارید. هیچ کس امید به روحانیت و انقلاب نداشت. بسیاری از مردم، فرجام حوزه را زندان، تبعید و مرگ می دانستند. اما هنگامی که به غربت امام عصر علیه السلام فکر می کردیم، خود را مکلّف و موظّف می دانستیم تا از شهر و دیارمان کوچ کنیم؛ دانش دین بیاموزیم و مردم را هدایت کنیم.

آری، یاری ابا عبدالله علیه السلام در کربلا، به جنگ و شهادت بود و امروز به یاری امامت، با چنین عزم و انگیزه ای آمدیم و بحمدلله امدادهای غیبی و برکات الهی شامل حالمان بود؛ زیرا در وجود خود، آرامشی ژرف و خاطر جمعی را احساس می کردیم، که نشان از رضای پروردگار متعال داشت.

استادان بزرگوارمان نیز که حق عظیمی بر گردن ما دارند، همواره پذیرای مان بودند؛ به گونه ای که سال ها، علاوه بر حضور در جلسات درسی، شب ها را نیز معمولاً به خانه هاشان می رفتیم، تا بیشتر علم و ادب بیاموزیم. و آنان پیوسته ما را چون فرزندان خود می انگاشتند و گرامی می داشتند.

ره توشه

طلاب جوان و مبلغان باید استعدادهای خود را کشف کنند و اشتیاق و شورشان را در همان راه به کار گیرند، تا به نتیجۀ مطلوب دست یابند. بر عهدۀ مسئولان نیز هست که قبل از اعزام اهل تبلیغ و منبر ـ در قالب هر طرحی ـ توان علمی، بیان، میزان تسلط آنان بر مسائل اجتماعی و مباحث روز و... را سنجیده، بر اساس همین سنجش و وارسی، این عزیزان را به محل های مناسب گسیل دارند.

اینک زمانۀ هجمه و شبیخون فرهنگی است و باید مسائل را کارشناسی کرد. نباید از شناسایی توان نیروها غفلت ورزید! برای مثال: کسی که توان گرداندن صد نفر را دارد، اگر به محلی برود که مخاطبانش فقط بیست نفرند، بی تردید، توانش هدر می رود!

باید به ذوق و منبر مبلغان نیز توجه کرد؛ گروهی مباحث اخلاقی را خوب ارائه می دهند؛ گروهی دیگر در تفسیر، تخصص دارند؛ برخی نیز اهل تاریخ اسلام هستند و... صرف اعزام مبلّغ، سخنران و منبری، هر چند فی نفسه، شایسته و نیکوست، اما اعزام بر اساس توان علمی، میزان آشنایی با شبهه ها و ذوق و هنر، و نیاز مخاطبان و... اساسی تر به نظر می رسد.

[1]. حجت الاسلام توکل، از دو تن از استادانش اجازۀ اجتهاد گرفت. ایشان بیش از سه سال نیز در درس خارج آیت الله مکارم شیرازی ـ دامت برکاته ـ حضور یافت.

[2]. دو کتاب اخیر، حاصل سال ها تدریس استاد توکل در اتاق بازرگانی تهران، در دهۀ 1360 است.