آيينه رضوي
محدثه
حديث به معناي سخن معصوم است يا آنچه گوياي سخن، كار يا سيره او باشد. و روشن است كه نقل سخنان معصومين (علیهم السّلام) بيشترين خدمت را به حفظ روش و سيره و كردار آنان انجام مي‌دهد. برهمين اساس ارزش والايي در كلام معصومان براي آنان كه با نقل سخنان معصومان، گفتارشان را جاودانه نگاه مي‌دارند، مي‌يابيم. تشويق به حفظ و ترويج حديث و سخن معصومان از زمان خود پيامبراكرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) شروع شد و حضرت مي‌فرمود:
من تعلّم حديثين اثنين ينفع بهما نفسه او يعلمهماغيره فينتفع بهما كان خيراً له من عبادة ستّين سنة
آنكه دو سخن فرا گيرد و خود از آن سود برد، يا به ديگران بياموزد تا سود برند، برايش بهتر از شصت سال عبادت است.
از اين روي اهل بيت(علیهم السّلام) مسلمانان را به فراگيري نشر احاديث ترغيب مي‌كردند تا افكار و انديشه‌هاي آنان در گستره وسيع‌تري پخش گردد. ارزش اين كار را آنگاه مي‌توان درك كرد كه بدانيم دشمنان اهل بيت از همان روزهاي وفات پيامبر به بعد به شدت با اشاعه حديث وسخن معصومان به صورت شفاهي يا كتبي به مخالفت برخاستند و در اين ميان به خصوص براي شيعيان مشكلات زيادي ايجاد كردند، از اين روي در زماني كه حضرت فاطمه معصومه (سلام لله علیها) به نقل حديث مي‌پردازد، در ميان زنان تنها بانوان محدودي موفق مي‌شوند در آن فضاي اختلاف آلود لب به سخن گشايند و سخناني از معصومان را براي مردم باز گويند.
احاديث حضرت معصومه (سلام لله علیها)
تنها چند حديث از اين بانوي موسوي به دست ما رسيده است كه عبارتند از:
1ـ حديث غدير
من كنت مولاه فعليّ مولاه
هركه من مولاي او هستم، علي مولاي اوست.
2ـ حديث غدير و حديث منزلت.
أنسيتم قول رسول الله(صلّی الله علیه و آله و سلّم) يوم غديرخم: من كنت مولاه فعلي مولاه
و قوله (صلّی الله علیه و آله و سلّم): انت مني بمنزلة هارون من موسي (علیه السّلام) .
حضرت فاطمه معصومه(سلام لله علیها) به نقل از حضرت فاطمه زهرا(سلام لله علیها) فرمود: آيا فراموش كرديد سخن رسول خدا را كه در روز غديرخم فرمود: من مولاي هركه هستم، علي هم مولاي او است. و فرمود: تو(علي) براي من مانند هارون براي موسي هستي.
3ـ دوست داران علي(علیه السّلام)
حضرت فاطمه معصومه(سلام لله علیها) از فاطمه زهرا(سلام لله علیها) روايت مي‌كند كه: پدرم رسول خدا فرمود: شبي كه مرا به آسمان ـ معراج ـ بردند، داخل بهشت شدم. در آنجا خانه‌اي از دُرّ سفيد ديدم كه وسط آن خالي بود. آن خانه دري داشت كه با دُر و ياقوت مزين شده روي آن پرده‌اي بود. وقتي سرم را بلند كردم ديدم بر بالاي آن نوشته‌اند: «لااله الاالله محمد رسول الله علي ولي القوم» خدايي را جز الله نيست، محمد فرستاده خدا و علي سرپرست قوم (مسلمانان) است. و به روي پرده نوشته بودند:
بخٍ بخٍ من مثلُ شيعة عليٍّ!
به به چه كسي همسنگ شيعه علي (علیه السّلام) است!
وقتي داخل خانه شدم، قصري ديدم كه از عقيق سرخ بود و وسط آن خالي بود. اين خانه نيز دري داشت كه پرده‌اي مزين به زبرجد سبز بر آن آويخته بودند. وقتي سربلند كردم ديدم بر فرازش نوشته‌اند:
محمد رسول الله علي وصي المصطفي، محمد فرستاده خدا و علي جانشين مصطفي (پيامبر) است. و بر روي پرده نوشته بودند: بشّر شيعة‌عليٍ بطيب المولد: شيعيان علي را به پاكزادي بشارت بده.
وقتي داخل شدم با قصري ديگر رو برو شدم كه از زمرد سبز بود و زيباتر از آن را هرگز نديده بودم. دري از ياقوت قرمز داشت كه با انواع لؤلؤها تزيين شده بود و بر فراز پرده‌اي كه بر او نوشته بودند:
«شيعة عليٍّ هم الفائزون»، شيعيان علي رستگارانند.
گفتم: اي دوست من جبرييل! اين كاخ از آن كيست؟ جواب داد: «يا محمد لابن عمّك و وصيّك علي بن ابي‌طالب (علیه السّلام) يحشرالناس كلهم يوم القيامة حفاة عراةً الا شيعةُ عليٍ و يدعي الناس باسماء امهاتهم ما خلا شيعة علي فانهم يدعون باسما آبائهم»
يا محمد اين خانه از آن پسر عمو و جانشين تو، علي بن ابي طالب است كه هركس در روز قيامت عريان محشور شود، جز شيعيان علي و همه با نام مادر خطاب شوند اما شيعيان علي را با نام پدر صدا مي‌زنند.»
از جبرييل در باره راز آن پرسيدم گفت: «لانهم احبُّوا عليّاً خطاب مولدهم» چون علي را دوست داشتند، ولادتشان از راه حلال صورت گرفت.
4ـ شهادت براي دوستان آل محمد
«الا من مات علي حب آل محمد مات شهيداً»
فاطمه زهرا(سلام لله علیها) به نقل از پيامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود:
بدانيد، آن كه با محبت آل محمد بميرد، شهيد از دنيا رفته است.
5ـ طهارت امام حسين(علیه السّلام)
لما سقط الحسين من بطن امه و كنت ولّيتُها قال النبي (صلّی الله علیه و آله و سلّم): يا عمةَ هلُميّ اليّ اِبني فقلتُ يا رسول الله انّا لم نُنَضلّفهُ بعدُ. فقال: يا عمه انتِ تُنظّفه ان الله تبارك و تعالي قد نظفه و طهّرهُ.
به نقل از صفيه فرمود: آنگاه كه امام حسين از مادر متولد شد من پرستارش بودم. پيامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: اي عمه فرزندم را بياور. گفتم: يا رسول الله ما او را پاك نكرده‌ايم، فرمود: اي عمه تو مي‌خواهي او را پاك كني، خداوند او را پاكيزه و مطهر كرده است.
6ـ حضرت معصومه (سلام لله علیها) وقتي در ساوه مريض شد، به همراهانش فرمود: مرا به قم ببريد زيرا از پدرم [موسي الكاظم(علیه السّلام) [شنيدم كه فرمود: قم مركز شيعيان ما است.
آنچه از اين احاديث به دست مي‌آيد لزوم پرداختن به اهل بيت و مخصوصاً بيان جايگاه علي(علیه السّلام) در آن برهه از تاريخ بوده است. چه محتواي اين احاديث در باره قدر و منزلت اهل بيت(علیهم السّلام) است و نشان مي‌دهد حضرت معصومه(سلام لله علیها) با شناساندن مقام اميرمؤمنان(علیه السّلام) از زبان رسول خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) مي‌خواهد جامعه آن عصر را به جريان اسلام راستين و تشيع سوق دهد.
شفيعه
يكي ديگر از فضايلي كه حضرت معصومه(سلام لله علیها) به آن دست يافت، مقام شفاعت است. روايتي كه امام صادق(علیه السّلام) قبل از تولد حضرت معصومه(سلام لله علیها) بيان فرمود دليل اين بدانيد بهشت هشت در دارد كه سه در به سوي قم است. بانوي از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسي در آنجا رحلت مي‌كند و با شفاعت او همه شيعيان ما وارد بهشت مي‌شوند.
پدر بزرگوار آيت الله العظمي مرعشي نجفي در عالم رؤيا ديد كه به محضر امام معصوم رسيده است. امام به ايشان فرمود :
عليك بكريمة‌اهل‌البيت
مقام است. حضرت فرمود: «الا و انّ قم الكوفةُ الصغيرة الا انّ للجنة ثمانية ابوابٍ ثلاثةٌ منها الي قم تقبض فيها امراةٌ من ولدي اسمها فاطمة بنت موسي تدخل بشفاعتها شيعتي الجنة باجمعهم.»
آگاه باشيد كه قم «كوفه كوچك»است. بدانيد بهشت هشت در دارد كه سه در به سوي قم است. بانويي از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسي در آنجا رحلت مي‌كند و با شفاعت او همه شيعيان ما وارد بهشت مي‌شوند.
از اين روايت علاوه بر اثبات مقام شفاعت حضرت معصومه(سلام لله علیها) فراگير بودن آن نيز روشن مي‌شود.
به اعتقاد شيعيان، شفاعت يكي از ضروريات مذهب است و آنان كه به مراتب عالي انساني دست مي‌يابند، مي‌توانند در قيامت مؤمنان گناهكار را با شرايط خاص شفاعت كنند و پشتوانه اين اعتقاد آيات قرآن و روايات ائمه معصومين است.
رسول اكرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم) بالاترين جايگاه شفاعت را در قيامت برعهده دارد و قرآن كريم از آن به عنوان مقام محمود ياد كرده است. اما بعد از رسول اكرم بالاترين جايگاه در شفاعت از آن حضرت زهرا(سلام لله علیها) و حضرت فاطمه معصومه (سلام لله علیها) است. به هنگام ازدواج حضرت فاطمه(سلام لله علیها) جبرييل پارچه‌اي آورد كه بر آن نوشته شده بود:
خداوند مهريه فاطمه را شفاعت گنهكاران امت محمد قرار داد.حضرت فاطمه(سلام لله علیها) نيز به هنگام شهادت وصيت كرد تا آن پارچه را در كفن او قرار دهند و فرمود: وقتي روز قيامت شود، اين سند شفاعت را به دست گرفته، گناهكاران امت پدرم را شفاعت خواهم كرد. بعد از ائمه معصومين هيچ يك از اولياءِ الهي مقام شفاعتي چون فاطمه (سلام لله علیها) را ندارد و در گستردگي مقام شفاعت وي همان بس كه امام صادق(علیه السّلام) فرمود: با شفاعت او همه شيعيان ما وارد بهشت خواهند شد. علاوه بر آن در متن زيارتنامه حضرت معصومه (سلام لله علیها) نيز كه داراي سند و به عبارت ديگر روايت از امام رضا(علیه السّلام) است نيز همين مقام (شفاعت) وي توجه ما را به خود جلب مي‌كند. آنجا كه مي‌خوانيم «يا فاطمه اشفعي لي في الجنة فان لك عندالله شأناً من الشأن اي فاطمه ما را در بهشت شفاعت كن.
مويد سوم روايات فراواني است كه ثواب زيارت اين بانوي شفيعه را بهشت قرار داده‌اند كه بي گمان مي‌توان گفت شفاعت اين بانوي گرانقدر براي زائران عارف خود زمينه بهشتي شدن آنها را فراهم خواهد ساخت از جمله آن روايات را مي‌خوانيم:
1ـ علامه مجلسي در بحار الانوار مي‌نويسد: امام رضا(علیه السّلام) فرمود: «من زارها فله الجنة»، هركس او را زيارت كند بهشت براي او است. و فرمود «من زارالمعصومه بقم كمن زارني» و فرمود: «من زارها عارفاً بحقه فله الجنة»
2ـ امام جواد(علیه السّلام) فرمود: «من زارقبر عمتي بقم فله الجنة» آنكه قبر عمه‌ام در قم را زيارت كند بهشت براي او است.
3ـ امام صادق (علیه السّلام) فرمود: «ان زيارتها تعادل الجنة» زيارت او همسنگ بهشت است. و فرمود: من زارهاوجبت له الجنة، آنكه او را زيارت كند، بهشت براي او واجب مي‌شود.
محدث قمي روياي صادقه‌اي ديده است كه جايگاه بلند شفاعت حضرت معصومه را نشان مي‌دهد. وي كه در تيمچه بزرگ قم به مناسبت ايام فاطميه بر فراز منبر رفته بود فرمود: شبي ميرزاي قمي را در عالم رؤيا ديدم از او پرسيدم: آيا شفاعت اهل قم به دست حضرت معصومه(سلام لله علیها) است؟ او قيافه‌اش را درهم كشيد و فرمود: شفاعت اهل قم با من است. شفاعت عالم با حضرت معصومه(سلام لله علیها) است.
معصومه
از ديگر مراتبي كه فاطمه معصومه (سلام لله علیها) به آن دست يافت مقام عصمت بود. تا آنجا كه يكي از القاب وي به اين ويژگي‌اش اختصاص يافت. بر اساس روايتي كه محمد تقي خان سپهر (متوفي1297 ه•• ق) در ناسخ التواريخ از امام رضا(علیه السّلام) نقل كرده است. امام رضا(علیه السّلام) به اعتقاد شيعيان، شفاعت يكي از ضروريات مذهب است و آنان كه به مراتب عالي انساني دست مي‌يابند، مي‌توانند در قيامت مؤمنان گناهكار را با شرايط خاص شفاعت كنند و پشتوانه اين اعتقاد آيات قرآن و روايات ائمه معصومين است.
ضمن حديثي لقب معصومه را در باره حضرت فاطمه به كار برد و فرمود:« من زارالمعصومة بقم كمن زارني» آنكه معصومه را در قم زيارت كند گويا مرا زيارت كرده است. ذبيح ا... محلاتي نيز در رياحين الشريعه همين روايت را به نقل از كاملا الزيارات‌نقل كرده است و به اين ترتيب نوعي از مقام عصمت را براي وي ثابت كرده‌اند. اما اصل مقام عصمت بر اساس اجماع شيعه به تمام پيامبران و امامان و فرشتگان تعلق دارد و آنان از هرگناه و خطا عمداً يا سهواً به دور هستند. بالاترين نوع عصمت (دوري از گناه كبيره و صغيره و دوري از ترك اولي) به پيامبر، فاطمه زهرا و امامان تعلق دارد، و در مراتب ديگر، اوليا ديگر الهي مانند حضرت زينب، حضرت ابوالفضل و فاطمه معصومه(سلام لله علیها) و... قرار دارند.
كريمه
اين مقام براي حضرت فاطمه معصومه(سلام لله علیها) آنچنان شهرتي يافته است كه عموم محققان و محدثان از وي به نام فاطمه معصومه ياد مي‌كنند. محدث قمي هنگام بحث از دختران موسي بن جعفر(علیه السّلام) مي‌نويسد:... برحسب آنچه به ما رسيده، افضل آنها سيده جليله معظمه فاطمه بنت امام موسي (علیه السّلام) معروف به حضرت معصومه است. علامه شيخ محمد تقي شوشتري نيز از حضرت به نام معصومه ياد مي‌كند و مي‌نويسد: در ميان فرزندان امام كاظم (علیه السّلام) با آن همه كثرتشان بعد از امام رضا(علیه السّلام) كشي همسنگ حضرت معصومه (سلام لله علیها) نبود.
رؤياي صادقه‌اي كه پدر بزرگوار آيت الله العظمي مرعشي نجفي ديده‌اند نيز در تأييد همين مقام است. وي كه سيد محمد مرعشي نام داشت و از نسابه‌هاي گرانقدر بود، علاقه داشت به هر صورت ممكن قبر شريف حضرت فاطمه زهرا(سلام لله علیها) را بداند. براي اين كار ختم مجربي را انتخاب و چهل شب آن را خواند.شب چهلم در عالم رؤيا ديد كه به محضر امام معصوم (امام باقر يا صادق (علیه السّلام)) رسيده است. امام به ايشان فرمود:
(عليك بكريمة‌اهل البيت)برتو باد كه به كريمه اهل بيت تمسك بجويي.
وي كه تصور كرده بود منظور حضرت، فاطمه زهرا(سلام لله علیها) است، مي‌گويد، بله من نيز مي‌خواهم قبر شريف حضرت زهرا را بدانم تا بتوانم زيارت كنم كه امام مي‌فرمايد: منظور من قبر شريف حضرت معصومه (سلام لله علیها) در قم است. و آنگاه فرمود: به جهت مصالحي خداوند اراده فرمود محل قبر شريف حضرت زهرا(سلام لله علیها) مخفي باشد لذا قبر حضرت معصومه را تجليگاه قبر شريف حضرت زهرا(سلام لله علیها) قرار داد.
افزودن دیدگاه جدید