چرا به امام پنجم(ع) باقر العلوم مى گویند؟

پایگاه اطلاع رسانی بلاغ| چرا به امام پنجم(ع) باقر العلوم مى گویند؟

واژه باقر به معنای شکافنده است. به امام پنجم محمد بن علی (ع) لقب «باقر العلوم» داده اند، چراکه او شکافنده علم بود. در ادامه راجع به این موضوع بیشتر بخوانید.

و در قاموس گفته شده است : محمد بن علی بن حسین را باقر می‏خواندند چون در علم تبحر داشت.در لسان العرب نیز ذکر شده است: آن حضرت را باقر می‏خواندند چرا که علم را می‏شکافت و به اصل آن پی می‏برد و فروع علم را از آن استنباط می‏کرد و دامنه علوم را می‏شکافت و وسعت می‏داد.ابن حجر در صواعق می‏نویسد:

«او را باقر می‏خواندند و این کلمه از «بقر الارض» اخذ شده است، یعنی آنکه زمین را می‏شکافد و مکنونات آن را آشکار می‏کند.زیرا او نیز گنجینه‏های نهانی معارف و حقایق احکام و حکمتها و لطایف را که جز از دید کوته نظران و ناپاکان پنهان نبود، آشکار می‏کرد.»

از این رو درباره وی گفته می‏شد که آن حضرت شکافنده علم و جامع آن و نیز آشکار کننده و بالا برنده علم و دانش است.در تذکرهٔ الخواص نیز آمده است:

او را باقر لقب داده بودند زیرا در اثر سجده‏های فراوان، پیشانی‏اش شکاف برداشته بود.برخی هم گویند چون آن حضرت از دانش بسیار برخوردار بود او را باقر می‏خواندند.
آنگاه به نقل سخن جوهری در صحاح می‏پردازد.

شیخ صدوق در علل الشرایع به نقل از عمرو بن شمر آورده است: از حابر جعفی پرسیدم چرا به امام پنجم، باقر می‏گفتند؟ گفت: «چون علم را می‏شکافت و اسرار آن را آشکار می‏کرد» .در مناقب ابن شهر آشوب نوشته شده است: گفته ‏اند برای هیچ یک از فرزندان حسن و حسین (ع) این اندازه از علوم، از قبیل تفسیر و کلام و فتوا و احکام و حلال و حرام فراهم نشد که برای امام باقر (ع) .محمد بن مسلم نقل کرده است که از آن حضرت سی هزار حدیث پرسش کردم.

در تاریخ آمده است که پنجمین امام هدایت، حضرت ابو جعفر محمد بن علی علیهماالسلام ، سه لقب داشت: باقرالعلوم (شکافنده دانش ها)، شاکر (سپاس گزار) و هادی (راهنما). در این میان، لقب مشهور ایشان باقر است. از جابر جعفی، یکی از یاران ایشان پرسیدند که چرا امام را باقر می نامند؟ پاسخ داد: «زیرا آن حضرت، دانش را موشکافی و حلاجی می کند و آنچه را شایسته است، آشکار می سازد».

«باقر» به معنای شکافنده است؛ باقر العلوم لقب کسی است که در تبیین و توضیح علوم متفاوت، متبحر و ممتاز باشد.می‏دانیم که در زمان امام باقر«» فرصتی پیش آمد تا حضرت بتواند به تربیت شاگردانی چون «زراره» و «محمد بن مسلم» بپردازد و بخش گسترده‏ای از تعلیمات اسلامی را به آنان تعلیم دهند. همان تعلیمات، از طریق شاگردان امام در منابع شیعه وارد گشت.
شاید علت این که این لقب اختصاص به امام پنجم یافته، آن است که آن بزگوار آغاز گر حرکت و نهضت علمی بود که پس از او با امام صادق ادامه یافت و به اکمال خود رسید. در واقع او شکافنده و باز کننده در دانش به سوی مسلمانان بود و امام صادق ادامه دهنده راه و مسیر امام باقر است.

طبق نقل برخی روایات این لقب، در آغاز از سوی پیامبر گرامی قبل از میلاد امام پنجم، به ایشان داده شده ، به عنوان یک نشانه و ویژگی امام به صحابی جلیل القدر جابربن عبدالله انصاری گفته شده است. در برخی روایات آمده که امام پنجم در تورات هم با همین لقب شناخته شده اند.

منبع: سایت معاونت تبلیغ حوزه های علمیه