معنای تحقق عدالت از دید امام علی(ع)، قطع ویژه‌خواری از بیت‌المال است/ التزام علوی به عدالت اجتماعی
به گزارش خبرنگار بلاغ به نقل از خبرگزاري رضوي، اجرای عدالت و تحقق آن در حاکمیت اسلامی ناخودآگاه هر مسلمانی را متوجه حاکمیت کوتاه امام علی علیه‌السلام می‌کند. کمتر از پنج سال دست مفسدان اقتصادی از بیت‌المال کوتاه و عدالت در بین آحاد جامعه رواج یافت به نحوی که بسیاری از نورچشمی‌ها و کسانی که سال‌ها از بیت‌المال به نفع خود ارتزاق کرده بودند تداوم حکومت عدل علوی را طاقت نیاورده و مسیرهای متعددی را برای به شهادت رساندن ایشان فراهم کردند.
همزمان با چهارمين روز از دهه فجر انقلاب اسلامي كه تحت عنوان «انقلاب اسلامی؛ ارزش‌های اسلامی، عدالت اجتماعی و مردم‌سالاری دینی» نامگذاري شده است، عدالت در سيره علوي در گفتگو با حجت‌الاسلام علی عباس‌زاده استاد حوزه و کارشناس امور دینی مورد بحث و نظر قرار گرفته است.
التزام علوی به عدالت اجتماعی
حجت‌الاسلام علی عباس‌زاده با اشاره به تاکید اسلام بر اهمیت رفاه اقتصادی، به بیان عملکرد امام علی(ع) در آغازین روزهای حکومت در مبارزه به فساد اقتصادی پرداخت و گفت: دین مبین اسلام اهمیت خاصی به اقتصاد و معیشت مردم داده تا آنجایی که کلام بزرگان دینی مملو از تاکید بر کسب روزی حلال و مبارزه با فساد اقتصادی است. 25 سال پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)، امام علی(ع) خانه‌نشین شد تا زمانی که مردم متوجه اهمیت این موضوع شدند که حضور یک معصوم در راس حاکمیت نجات‌بخش دین و دنیای آنهاست.
وي افزود: با اینکه مردم دیرهنگام متوجه این حقیقت عظمی شدند اما تصمیم خود را بر حاکمیت معصوم و یقین به عادل بودن وی به منصه ظهور رساندند. اقبال عمومی مردم به امیرالمومنین(ع)، 25 سال طول کشید و این مدت طولانی در انزوا سپری شد. امام علی(ع) در زمانی بر مسند حاکمیت نشستند که جامعه آن روز با مفاسد مختلفی چون ویژه‌خواری، اختلاس و انحرافات زیادی مواجه بود و فساد در قسمت‌های مختلف جامعه و سیستم حکومتی رخنه کرده بود. امام علی(ع) از همان آغازین روزهای حکومت، مبارزه با فساد را سرلوحه برنامه‌هایش قرار می‌دهد و اموالی که به طرق مختلف اعم از اختلاس، ویژه‌خواری، رانت و رشوه از بیت‌المال و زیاده‌خواهی کسب شده بود به بیت‌المال بازگردانده شد.
بازگرداندن اموال و برقراری عدالت؛ ارکان عدل علوی
وی در خصوص عملکرد مبارزاتی امام با سوء استفاده‌کنندگان از بیت‌المال، گفت: امام علی(ع) به دو روش بر برقراری عدالت در جامعه که عبارت است از برگرداندن اموالی که توسط حکومت‌های پیشین در اختیار برخی قرار گرفته و تقسیم بیت‌المال به صورت مساوی با رعایت عدالت تاکید داشتند. معنای تحقق عدالت از دید امام علی(ع) عدم برخورداری برخی و قطع تمام ویژه‌خواری و تفاوت‌های فاحشی است که در تقسیم بیت‌المال صورت گرفته است. ایشان اعطای حقوق‌های نجومی را به برخی نورچشمی‌ها قبول نداشتند و با هر گونه تبعیضی به شدت برخورد می‌کردند.
این استاد حوزه با بیان اینکه مبارزه با فساد اقتصادی نیازمند عزم ملی است، اظهار داشت: بی‌شک مفاسد اجتماعی واقعیتی است که بر نامطلوب شدن روند زندگی مردم تاثیر زيادي دارد از این رو جلوگیری از تاثیرگذاری مفاسد اقتصادی باید با قاطعیت دنبال شود. مبارزه با فساد زمانی کارگشا خواهد بود که به صورت جدی و با عزم و اراده ملی توام باشد؛ در غیر این صورت هر سال پیامدهای زیانبار و جبران‌ناپذیر آن دامن جامعه را می‌گیرد. برخی با فساد، ثروتمند می‌شوند وعده کثیری ضعیف‌ترخواهند شد. در صورتی حقوق مردم پایمال می‌شود که عرصه برای ویژه‌خواری‌ها باز باشد.
وي دریافت حقوق‌های نجومی، دستبرد به بیت‌المال، اختلاس و رانت‌خواری را مايه بی‌اعتمادی مردم به نظام اسلامی دانست و افزود: عدم توجه به وضعیت اقتصادی مردم بر دامنه فساد در حوزه‌های مختلف از اخلاقی، اقتصادی و سیاسی افزوده و این موضوع منجر به گسترش ولنگاری و بی بند و باری و افزایش خشونت و نزاع اجتماعی می‌شود. فقر برابر با عدم آرامش و آسایش است؛ در صورت فقیر شدن مردم است که قبح اعمال و رفتار زشت و ناشایست می‌ریزد و ارتکاب جرایم برای مردم عادی می‌شود.
فقر زداینده ایمان است
استاد حوزه علمیه با تاکید بر ارتباط دوسویه فقر و بی‌دینی، خاطرنشان کرد: از دست دادن شغل، نابرابری اجتماعی، افزایش هجمه‌های اقتصادی و افزایش تورم خود به خود منجر می‌شود که مردم از راه خلاف به دنبال تامین معاش خود باشند. زمانی که فرد نتواند از راه حلال، خانواده را تامین کند به دنبال روزی حرام وشبهه‌ناک است که این موضوع نیز پیامدهای مختلفی بر زندگی افراد باقی می‌گذارد. متاسفانه پیامد استفاده ناموزون عده‌ای که مرتبط با قدرت هستند به کف جامعه برمی‌گردد و به ایمان آنها خدشه وارد می‌کند.
به گفته وي، امام علی(ع) در این باره می‌فرماید: «هرگاه فقر از دری وارد شود ایمان از در دیگری خارج می‌شود». این جمله امام به معنای آن است که نمی‌توان با فقر به حفظ ایمان مردم امیدوار بود. یقینا اولیای الهی و افرادی که از مراتب تقوای بالا برخوردارند قادر به حفظ ایمان خود در شرایط سخت هستند اما نمی‌توان انتظار داشت همه مردم فقر را تحمل و ایمان خود را حفظ كنند.
التزام اغنیا و حکومت به حمایت از فقرا
وی در این باره افزود: امام علی(ع) همچنين در نکوهش فقر می‌فرماید: «خدایا ابرویم را با بی‌نیازی نگه دار و با تنگدستی و فقر شخصیت مرا لکه‌دار نکن تا کار من به جایی نرسد که از روزی‌خواران تو روزی بخواهم و از بدکاران عفو و بخشش بطلبم». امام علی(ع) با آن جایگاه رفیع در نکوهش فقر از خداوند طلب یاری می‌کند و با فقر مبارزه می‌کند؛ از این رو می‌توان دریافت عدم توجه به موضوع فقر، پیامدهای سنگینی برای حکومت به دنبال دارد.
حجت‌الاسلام علی عباس‌زاده با اشاره به اينكه خداوند متعال، اغنیا و حکومت را موظف به حمایت از فقرا کرده است، گفت: امام علی(ع) در این باره می‌فرماید: «خدای متعال در اموال اغنیا روزی فقرا را واجب کرده بنابراین فقیر گرسنه نماند مگر اینکه اغنیا از بخشش اموال‌شان کوتاهی کنند و در روز قیامت خدای متعال از اغنیا نسبت به بی‌تفاوتی در مورد فقرا سوال خواهند کرد». بدیهی است اگر متمولین به بستگان فقیر خود رسیدگی کنند بسیاری از مشکلات معیشتی جامعه حل مي‌شود از سوی دیگر امام درباره عملکرد فرمانروایان و حاکمان منصوب از ناحیه خود در نامه‌ای به عثمان بن حنیف حاکم بصره می‌نویسد: «قناعت می‌کنم که به من نگویند زمامدار مسلمین در حالی که به سختی‌های روزگار با آنان همدرد نبوده یا در تلخ‌کامی جلوی ایشان نبوده است». امام در این جملات به فرمانروایان نهیب می‌زنند که نباید نسبت به مساله فقر جامعه بی‌تفاوت باشید.
تازیانه بزن و طوق رسوایی بر گردن مفسد بیانداز
حجت‌الاسلام عباس‌زاده با اشاره به عملکرد امام علی(ع) در برخورد قاطعانه با مفسدان اقتصادی، تصریح کرد: قاطعیت حاکمیت در برابر سوء استفاده‌کنندگان از بیت‌المال و اختلاس‌کنندگان امر مهمی است که امام علی(ع) در نامه به مالک اشتر اینگونه تاکید می‌کند: «از همکاران و نزدیکان سخت مراقبت کن و اگر یکی از آنان دست به خیانت زد و گزارش ماموران نیز خیانت را تایید کرد به همین مقدار گواهی قناعت کن، او را با تازیانه کیفر کن و آنچه از اموال در اختیار دارد از او باز پس گیر پس او را خوار بردار و خیانتکار بشمار و طوق بدنامی به گردنش بیانداز...». مسلما تا زمانی که به دلیل قرابت خانوادگی مسولین بر رشوه‌خواری‌ها و اختلاس‌های آنها سرپوش گذاشته شود و با قاطعیت با آنها برخورد نشود، نمی‌توان به اقدامات عملی و برنامه اصلاحاتی دولت امیدوار بود چراکه برخورد با نزدیکان اختلاس‌گر از مسائل مهمی است که حضرت علی(ع)، بارها و بارها بر آن تاکید کرده‌اند.
احقاق عدالت تنها هدف امام بود
اين استاد حوزه افزود: امام علی(ع) تمام کسانی که در پست‌های مختلف از بیت‌المال سوءاستفاده کرده بودند را عزل و بر استرداد اموال غارت شده از آنها، قاطعیت در اجرای حدود الهی، عدالت و بهره‌برداری مساوی از بیت‌المال تاکید ویژه‌ای داشتند. ایجاد عدالت تنها هدف بزرگ الهی و انسانی امام علی(ع) بود به نحوی که ایشان در راه تحقق آن از هیچ کوششی دریغ نکرد تا سرانجام در مسیر تحقق عدالت به مقام شامخ شهادت رسید. امام علی(ع) در این باره می‌فرمایند: «سوگند به خدا داد مظلوم را از ظالم می‌ستانم و افسار ستمکار را می‌گیرم او را تا چشمه‌سار حق می‌کشانم اگرچه نخواهد».
نشانه‌های انحطاط حاکمیت در کلام امام
وی در این باره ادامه داد: حضرت می‌فرماید: «چهار چیز نشان انحطاط دولت‌هاست؛ ضایع کردن اصول، چسبیدن به فروع، مقدم داشتن افراد پست و فرومایه و کنار زدن افراد با فضیلت». اگر این چهار اصل در جامعه‌ای پیاده شد انحطاط در آن جامعه آغاز می‌شود و فساد در آن حاکمیت ریشه می‌دواند. امام در آغاز حکومت می‌دانست که امتحان سختی در پیش رو است و جامعه در آستانه تحول عظیمی قرار دارد؛ باید اموال مردم از کسانی که بی‌دلیل پیشرفت کرده‌اند گرفته شود. آنهایی که نباید حاکم می‌شدند کنار رفته و افراد شایسته در صحنه خدمتگزاری آماده شوند.
اقتصاد فلج با زد و بندهای نزدیکان به قدرت
این کارشناس ديني و استاد حوزه در خصوص ثروت‌های بادآورده رانت‌خواران نيز گفت: زندگی‌های تجملاتی و اشرافی‌گری‌هایی که از خوردن حق ملت نشات گرفته است تنها با عزم ملی و اراده همگانی در مبارزه با فساد اقتصادی زمین‌گیر خواهد شد.
19/56
افزودن دیدگاه جدید