نشست تخصصی مبلغان نخبه با موضوع «دین ازنگاه روشنفکران معاصر وتاثیر آن بر اندیشه نخبگان جامعه»

به گزارش خبرنگار بلاغ، به همت اداره کل تبلیغ تخصصی معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی، نشست هم اندیشی مبلغان نخبه با موضوع «دین ازنگاه روشنفکران معاصر وتاثیر آن بر اندیشه نخبگان جامعه» با ارائه ابوالفضل روحی کارشناس حوزه دین شناسی برگزار شد.

روحی در ابتدای مطالب خود به ماهیت روشنفکری دینی پرداخت و اظهار داشت: روشنفکری دینی از تلاقی جریان روشنفکری و دین باوری پدیدار شده است و معتقد به ضرورت دین در دنیای مدرن است. این جریان برآن است که می توان سنت را که مهمترین جزءآن دین است، با مبانی و مولفه های اندیشه ای مدرن در کنار هم نشاند بی آنکه به تناقض و یا به کنار نهادن یکی به پای دیگری منجر شود.

وی افزود: بدیهی است که در برابر نگرش مذکور، دو نگاه کاملا متفاوت وجود دارد؛ نگاه اول مربوط به «روشنفکری لائیک» بوده بدان معنی که فقط به ضرورت و کارآمدی مدرنیته می اندیشد و دین را به هیچ می انگارد و نگاه دوم به «عالمان دینی» بر می گردد که دغدغه مند دین و حفظ خلوص آن اند و مدرنیته را دارای نواقص بسیار و ناکارآمد تلقی می کنند.

این کارشناس حوزه دین شناسی در ادامه «مجدد» و «متجدد» را از ساحت های دوگانه روشنفکری برشمرد و گفت: روشنفکری مجدد اندیشه ای است که دارای ویژگی هایی چون «پای بند نبودن به اصول پذیرفته شده دین»، «بهره گیری از هر روش و شیوه ای برای نقد دین» ،«افراط در عقل گرایی» «تک بعدی کردن دین در یک بخش» و «کثرت گرایی دینی و عقیدتی» می باشد.

روحی بیان کرد: روشنفکری متجدد به شیوه ای از اندیشه درباره دین گفته می شود که از مولفه های «انگیزه دفاع از دین و پای بندی به آن»، «پرداختن به مباحث نو و مستحدثه در دین»، «نداشتن ارتباط با اصحاب قدرت و ثروت» ،«نبود تعصب مذهبی و جمود فکری در دین پژوهی» و «اصرار نداشتن بر توجیه آنچه صحیح نمی داند» تشکیل شده باشد.

وی اظهار داشت: «روش مندی و ارائه الگوی مطالعات نوین»، «تعصب نداشتن به افراد خاص» ،«الگوگیری از روش های علمی و تجربی» و «تحمل دیدگاه مخالفان و منتقدان» از ویژگی های روشنفکری دینی مثبت می باشد.

این کارشناس حوزه دین شناسی خاطر نشان کرد: در تعریف روشنفکری در غرب می توان گفت که از نیمه قرن هجدهم در فرانسه عده ای مقاله نویس، روزنامه نگار، رمان نویس، منتقد ادبی، سیاست ورز و متفکران فلسفه و اخلاقی جهت تنظیم دایره المعارفی که بیانگر جهان بینی های عصر مدرن برای توده مردم بود گرد آمدند. این گروه خود را انتلکتوئل یا پیروان عقل یا اصالت العقلی می دانستند. ایده ای که در برابر مدافعان اصالت وحی، اندیشه وحیانی و اشراقی قلمداد می شد.

روحی در بخش دیگر سخنان خود به تاریخچه روشنفکری در اسلام اشاره کرد و افزود: اولین جرقه روشنفکری در جهان اسلام در قرن نوزدهم و پس از تحولات فرهنگی و اجتماعی جهان غرب و استعمار کشور های اسلامی صورت پذیرفت. پس از آنکه انگلستان، هند را به مستعمره خود بدل نمود و ناپلئون مصر را اشغال کرد، به تدریج زمینه های آشنایی مسلمانان با تحولات غرب فراهم شد.

وی ادامه داد: اندکی پس از ظهور استعمار و سلطه غرب بر جهان اسلام، اندیشمندان اسلامی، به فکر چاره و برون رفت از معضلاتی افتادند که استعمار برای جوامع، هویت ملی و دینی آنان ایجاد نموده است. از روشنفکران مسلمان می توان به افرادی همچون؛ «سیدجمال الدین اسدآبادی»، «محمد اقبال لاهوری»، «علی شریعتی»، «مهدی بازرگان»، «سید احمد فردید»، «جلال آل احمد» و «عبدالکریم سروش» نام برد.