تعهد در زندگی از نگاه امام رضا علیه السلام
پایگاه اطلاع رسانی بلاغ| تعهد در زندگی از نگاه امام رضا علیه السلام
در فرهنگ غربی که پایه آن انسان محوری است تأکید فروانی بر روی مقوله آزادی شده است. انسانِ رها از هر قید و بند پیشرفتش را در آزادی جستجو می‌کند. دنیای غرب با فروکاستن از میزان تعهدات زوجین و پر رنگ کردن روابط خارج از تعهد و البته دارای لذّت‌های زودگذر، مدیریت افراد را در دست گرفته است. این آزادی را باید بردگی دنیای مدرن نامید.
انسان خواه ناخواه محدودیت‌هایی را در این دنیا باید قبول نماید اما با حق انتخابی که خدا به او داده است می‌تواند تعهدهای رشد دهنده و آرامش بخش را انتخاب نماید و یا اینکه بردگی هوای نفس را قبول کند که او را با چالش‌های تحقیر کننده و فرساینده موجه می‌سازد.
وقتی آسیب‌های تفکر انسان‌محور را شمارش می‌کنیم به موضوع جدایی همسران و روابط سرد بین اعضای خانواده می‌توانیم پی ببریم که ارمغان همان آزادی‌های افسارگسیخته است. مقام معظم رهبری در راستای تبین فرهنگ غربی در مساله ارتباط زوجین با هم، می‌فرمایند: «یک مرد و زن توی یک فضایی زندگی می‌کنند اما از هم جدایند. آن نشست و برخواست‌های خانوادگی، آن محبت‌های خانوادگی، آن انس‌های فراوان به هم، اینکه مرد خودش را محتاج به زنش ببیند اینها دیگر نیست. دو نفرند به صورت قراردادی که فقط در یک خانه‌ای زندگی می‌کنند.»[1]
فرهنگ دینی ما اما تعهد را رمز موفقیت می‌داند و بنای زندگی را نیز بر همین تعهد می‌گذارد. از همان ابتداء زوجین در شروع زندگی باید بنا را بر تعهد دو طرفه بگذارند و این دقیقا همان چیزی است که در حدیث شریفی از امام رضا (علیه السلام) به ما رسیده است که ما در اینجا به صورت مختصر محورهای اصلی آن را توضیح خواهیم داد.
امام رضا (علیه السلام) می‌فرمایند: «مَا أَفَادَ عَبْدٌ فَائِدَةً خَیراً مِنْ زَوْجَةٍ صَالِحَةٍ إِذَا رَآهَا سَرَّتْهُ وَ إِذَا غَابَ عَنْهَا حَفِظَتْهُ فِی نَفْسِهَا وَ مَالِه؛[2] هیچ فایده ای به کسی نمی‌رسد بهتر از اینکه برایش بانویی باشد که نگاه کردن به او و مصاحبت با او موجب شادمانی همسر باشد و در غیاب شوهر امانت دار و حافظ حریم خویش و خانواده و اموال شوهر باشد.»
در این حدیث شریف نیز تعهد موج می‌زند و نشانه‌های همسر صالحه برشمرده می‌شود که به سبب داشتن این نشانه‌هاست که برای هیچ مردی فایده‌ای بالاتر از آن متصور نیست.
اگر متعهد بودن، آرامش را برای فرد به ارمغان بیاورد و این آرامش زمینه ساز ترقیات مادی و معنوی فرد باشد، پس چه فایده‌ای بالاتر از داشتن همسری که این تعهد را در زندگی ساری و جاری می‌کند.
در این حدیث شریف یکی از بالاترین مراتب تعهد برای زن، تعهد در غیاب شوهر معرفی شده است و آن را روی دیگر سکه شادی و نشاط در خانواده معرفی کرده است. وقتی زن در غیاب شوهر خود حافظ خود، خانواده و مال شوهرش باشد، زمینه آرامش در زندگی فراهم خواهد شد و در فضای آرامش‌بخش است که نشاط و شادمانی ظهور و بروز پیدا می‌کند. این نسخه بی‌بدیل از جانب امام هشتم (علیه السلام) درمان بسیاری از مشکلات امروزه زن و شوهرهاست. امروزه آمار خیانت‌ها به سبب گستردگی فضای مجازی بالا رفته و از آن طرف طلاق‌ها و فروپاشی کانون خانواده‌ها نیز رو به گسترش نهاده است. روابط فرازناشویی در این سال‌های اخیر به معضلی فراگیر تبدیل شده است که حل آن بازگشت بر سر سفره اهل‌بیت (علیهم السلام) است؛ چه بسیار هزینه‌های هنگفت که در این فضا از بین می‌رود، و چه میزان عصبیت‌ها و فشارهای روحی و روانی که بر خانواده‌ها تحمیل می‌گردد و در نهایت چه بسیار فرزندانی که با این مشکلات به سمت بزهکاری و از دست دادن عزت نفس خود کشیده می‌شوند.
اگر بخواهیم وجه کامل‌تری از تعهد را بیان کرده باشیم باید بگوییم که تعهد زمانی می‌تواند آثار مثبت خود را نشان دهد که دو طرفه باشد همان امامی که بالاترین مراتب تعهد را برای زن برمی‌شمرد در جایی دیگر بر تعهد مرد نیز تأکید فراوان دارد و پایبندی به آن را بر مرد ملزم می‌نماید. امام رضا (علیه السلام) در زمینه تعهد مرد نسبت به همسر خود می‌فرمایند: «صاحِبُ النِّعمَةِ يَجِبُ عَلَيهِ التَّوسِعَهُ عَلى عِيالِهِ؛[3] كسى كه داراى نعمت است، بر او واجب است كه در هزينۀ زندگى بر خانواده‌اش توسعه بدهد.»
اگر تعهد زن به زندگی یک نعمت باشد که اینگونه است و به استناد به همان حدیث شریف از اعلی مراتب نعمت به شمار می‌رود، در برابر این نعمت مرد هم تعهدات و وظایفی دارد. امام رضا (علیه السلام) توسعه دادن به خانواده را از تعهدات اصلی مرد بر می‌شمارند که نباید این توسعه را صرفا یک توسعه مادی دانست و آن را در فراهم کردن نیازهای مادی خانواده خلاصه کرد. اگر بخواهیم معنای توسعه را گسترده‌تر نماییم باید بگوییم اوقاتی را که یک مرد در کنار خانواده‌ی خود می‌گذاراند و با خوشرویی و مهربانی زمانش را با آنها سپری می‌کند، نیز برای خانواده ایجاد توسعه به حساب می‌آید ولو به این که این توسعه توسعه مادی به حساب نیاید.
وقتی پای سخن امام رضا (علیه السلام) می‌نشینیم راه حل‌هایی ارزنده برای استحکام بخشیدن به کانون خانواده را می‌یابیم که عمل به آنها می‌تواند ما را از گرفتاری‌های مربوط به زندگی در دنیای مدرن برهاند و این حقیقتی است که باید مرد در سبک زندگی خود بدان بازگشت کنند.
پی نوشت:
1. بیانات مقام معظم رهبری در تاریخ 22/1/1378.
2. الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج5، ص327، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1407.
3. الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج4، ص11، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1407.
افزودن دیدگاه جدید