گفت وگو با معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی بمناسبت هفته پژوهش

به گزارش بلاغ به نقل از  روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی، حجت الاسلام والمسلمین سعید روستاآزاد در گفت‌وگو با خبرنگار ما به مناسبت هفته پژوهش، ضمن ارزیابی هفتمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی و فناوری دفتر تبلیغات اسلامی به ارائه پیشنهاداتی در خصوص ارتقای سطح پژوهش در عرصه های مختلف پرداخته است.
متن این گفت‌وگو در زیر تقدیم خوانندگان محترم می شود:

* نظر حضرتعالی در خصوص ظرفیت های هفته پژوهش و نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی که چندسالی است برگزار می شود چیست و همچنین بفرمایید در زمینه فعالیت های فرهنگی و تبلیغی چقدر نیاز به پژوهش دیده می شود؟
هفته پژوهش را خدمت تمامی پژوهشگران، نویسندگان، ناشران و همه افرادی که هم در حوزه مقدمات پژوهش و هم اصل پژوهش و هم در حوزه آماده سازی نشر و انتشار و رساندن پژوهش ها به دست مخاطبین تلاش می کنند تبریک عرض می کنم و امیدوارم که ان شاءالله این هفته و این ایام بر همه آنها مبارک باشد.
نسبت به موضوع اول، بحث در خصوص اهمیت پژوهش اینکه موضوع پژوهش امر مهمی است و مخصوصا در حوزه اندیشه و فکر اسلامی از جایگاه بسیار والایی برخوردار است.
قرآن کریم خودش را به عنوان یک کتاب معرفی می کند؛ «ذلک الکتاب لاریب فیه»، یا قسم می خورد به «ن و القلم و ما یسطرون»، اینهمه تاکید قرآن بر تعقل، تدبر بر عبرت گرفتن از پشینیان از امت های پیشین، همه ی این موارد دال بر اهمیت فهم، تحقیق، پژوهش و توجهی است که دین مبین اسلام به عرصه ی تحقیق، مقاله، پژوهش و موضوعاتی از این دست دارد.
در حوزه تفکر اسلامی خصوصاً تفکر شیعی و با توجه به اینکه در طی قرون متمادی و همچنان الان شیعیان در اقلیت به سر می برند و آنچه که توانسته این جمع اقل را قوام بخشیده و منسجم کند و از پشتوانه برخوردار بکند مباحث فکری و مطالعاتی و پژوهشی است.
بزرگانی مثل مرحوم کلینی، مرحوم شیخ طوسی، شیخ مفید، سید رضی و سید مرتضی و در قرون متاخر بزرگانی مثل سید محسن امین با تالیف "اعیان الشیعه" اثبات کرده اند که شیعه یک فرقه کوچک بدون پشتوانه علمی، نظری و فکری نیست بلکه پشتوانه عظیمی از علما را دارا است.
مرحوم آقا بزرگ تهرانی با تالیف "الذریعه" که ناظر به مؤلفات شیعیان است، تحقیق بزرگی که ایشان انجام دادند و خدمت بزرگی با همت و کوشش و تلاششان توانستند و همچنین مرحوم قاضی نورالله شوشتری با تالیف "عبقات الانوار" با زحمت فراوان و فرسایشی، مرحوم علامه امینی با تالیف کار سترگ "الغدیر" توانستند به تفکر شیعه قوام ببخشند و هم زمینه های توسعه را ایجاد کنند و پشتوانه ی بسیار عظیمی برای شیعه ایجاد کنند که در مدت های طولانی در غربت، محرومیت و محدودیت بوده است اما به پشتوانه ی این تحقیقات بزرگ و سترگ و ستودنی الان تفکر شیعه تفکر ناب اسلامی شناخته می شود که دل های بسیار زیادی را به سمت این نظر و تفکر و آیین اسلام راستین متمایل می کند و روز به روز به لطف الهی در حال زیاد تر شدن می باشد. لذا پژوهش بسیار امر مهم و اساسی و مورد توجه می باشد.
در خصوص نمایشگاه دفتر تبلیغات اسلامی جا دارد از پیگیری های جناب آقای لک زایی رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و معاون پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی که با همت بلند ایشان و همکارانشان چند سالی است هفته پژوهش صرفاً برای ارائه پژوهش های معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی اختصاص ندارد، بلکه همه بخش های دفتر تبلیغات اسلامی که اثری را منتشر کرده اند، می توانند در آن شرکت داشته باشند، تشکر کنیم. 
یک جا دیده شدن همه آثار و خصوصاً با توجه به موضوع "مسئله محوری" و تفکیک محصولات مرتبط با هر میز که قرار است امسال اتفاق بیفتد امر بسیار مبارک و موثری می باشد.
هر فردی که وارد این نمایشگاه بشود در یک نگاه می تواند همه ی آثار پژوهشی یک سال اخیر دفتر تبلیغات اسلامی را چه در قالب معاونت پژوهشی، مجموعه های آموزشی، مجموعه های فرهنگی و تبلیغی و همچینین موسسه ارزشمند بوستان کتاب دفتر تبلیغات اسلامی ببیند که بسیار با ارزش و ستودنی و قابل ستایش می باشد.
در قالب همین نمایشگاه خیلی از بزرگان، افراد، نویسندگان، موثرین در جریان یک امر بسیار عظیم فرهنگی در دفتر تبلیغات اسلامی مواجه خواهند شد.
اینکه در یک مناسبت یک هفته ای حدود ۲۰۰ ، ۳۰۰ ، ۵۰۰ اثر رونمایی و دیده شود امر بسیار ارزشمندی می باشد و بعید می دانم در هیچ موسسه فرهنگی چنین اتفاقی رقم خورده باشد و در هفته ی پژوهش محصولات یک سال اخیر آن به این حجم از اثر برسد.
آثاری که با عنوان چاپ اول در این نمایشگاه رونمایی خواهند شد قریب به ۳۰۰ اثر می باشد حتی بخش زیادی از آثار به خاطر مشکل کاغذ منتشر نشده است در صورتی که اصل اثر آماده است و منتظر هستند که گشایشی در امر کاغذ رقم بخورد.
نمایشگاه دفتر تبلیغات اسلامی با این حجم از اثر امری است منحصر به فرد که ارزیابی های متعددی را پشت سر گذاشته است تا یک اثر بتواند منتشر شود.

* نسبت میان «تبلیغ و پژوهش» را چگونه ارزیابی می فرمایید؟
در حوزه مباحث ارتباط پژوهش با تبلیغ می توان گفت حقیقتا تبلیغ و پژوهش همانند دو بال پرواز افکار و اندیشه ها هستند و می توانند داد و ستد بسیار منطقی و پر باری را با هم داشته باشند.
تبلیغ می تواند مسائل خود را به نظام پژوهش عرضه کند و پژوهش را با مسائل جدید و با زوایای جدید میدانی آشنا کند. تبلیغ می تواند در تدوین نظام موضوعات پژوهشی نقش آفرینی کند.
تبلیغی که با سوال های مردم در ارتباط است با اولویت های مختلفی که در اذهان مخاطبین خودش چه در فضای حقیقی و چه در فضای مجازی می تواند این موارد را به نظام پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی عرضه کند و پژوهش را از این حیث پر بار و معطوف به نیاز کند این خدمتی است که حوزه ی تبلیغ می تواند بر حوزه پژوهش داشته باشد.
از طرفی پژوهش هم با رعایت ضوابط و قواعد علمی و اقتضائات یک امر علمی می تواند مسیرهای جدیدی را هم برای عرصه فرهنگی و تبلیغی و حتی برای عرصه های سیاست گذرای و سیاست پژوهشی تقنینی کشور فراهم کند.
چه بسا برخی از امور نیازمند فعالیت های فرهنگی باشد و برخی از امور نیازمند امور تقنینی، ساختاری و بالادستی و موضوعات از این قبیل باشد که این موارد تحت همان داد و ستد منطقی پژوهش و تبلیغ شکل می گیرد.
اکنون که دفتر تبلیغات اسلامی مسئله محورشده است بنابراین است که پژوهش ها حول مسائل اولویت دار فرهنگی رقم بخورد و پژوهش ها در پی حل یک مسئله و معضل فکری و فرهنگی باشند و یا کمک بکند به حل مساله ی فرهنگی، تنها راه تحقق امر مسئله محوری، ارتباط تنگاتنگ پژوهش و تبلیغ، فضای مجازی و حوزه های پاسخگویی به نیازهای مخاطبان می باشد.
اما این که آیا این داد و ستد منطقی پژوهش با تبلیغ رقم می خورد یا خیر می توان گفت در بخش هایی این کار صورت گرفته است اما تا نقطه مطلوب فاصله هایی دیده می شود که پژوهش کاملا مسئله محور و برخواسته از نیازهای موجود و مرتبط با حوزه ی نیاز مبلغان، فعالان فضای مجازی، و پاسخگویان مرکز ملی پاسخگویی باشد.
شاید علت این امر نو به نو بودن نیازها جدید از سوئی و از طرفی پژوهش ها زمان بر است و قطعا فردی که به عنوان پژوهش گر مشغول به کار شود دارای یک توانمندی ها است که از گذشته کسب کرده است و اینکه متناسب با نیازهای موجود بتواند خودش را تطبیق دهد امر سخت و صعبی می باشد لذا این فاصله و این خلا طبیعی است که پدید بیاید.
 به عنوان مثال الان موضوع مراقبت های معنوی از افراد آسیب دیده در حوزه ی پزشکی، اعتیاد، افراد بی خانمان، خانواده و ... یک نیاز است که به دفتر به عنوان یک مجموعه علمی مراجعه می شود. اینکه ما چه دستاوردی داریم در این خصوص آیا مدلی برای ارائه به این نوع از تبلیغ که هم امتحان شده باشد وهم ضوابط و قواعد علمی آن رعایت شده باشد و از طرفی متکی به منابع اصیل اسلامی باشد طبعا این موضوعات که مرتب در حال پدید است همچنین در حوزه ی عفاف و حجاب، موضوعات حقوقی و موضوعاتی از این قبیل که ذهن مبلغ و ذهن فعال فضای مجازی را درگیر خود می کند آنگونه که باید هنوز اتفاق نیفتاده است و این خلاء لازم است که پر شود.
حسب دستور رئیس دفتر تبلیغات اسلامی و هماهنگی رئیس پژوهشگاه از مدت ها پیش شروع کردیم به تلخیص برخی از پژوهش هایی که در پروهشگاه می باشد که هم ادبیات عمومی پیدا کند و هم در درسترس عموم قرار گیرد. نسبت به تعدادی از آثار این اتفاق رخ داده است و در خصوص ما بقی نیز امیدواریم که این امر صورت گیرد بیشتر هم ناظر به پژوهشکده سیره و تاریخ اسلام و پژوهشکده قرآن و معارف قرآن کریم می باشد.

*چه پیشنهاداتی برای بالندگی پژوهش در عرصه های مختلف دارید؟
زمانی که محقق کتاب را تدوین می کند فارغ از سویه های علمی و تحقیقی لازم برای تحقیق و پژوهش ضابطه مند، باید بتواند یک محصول و خلاصه ای از آن کتاب را در کنار آن تدوین کند که در واقع دو رده کتاب داشته باشیم؛ کتاب علمی و پژوهشی و ذیل آن یک اثر عمومی باشد که نیاز مخاطب را جواب دهد که بعضی از مؤسسات این کاررا انجام داده اند این پیشنهاد امید است ما را به موضوع مسئله محوری نزدیک تر نماید.
ارائه پژوهش ها به مراکز تصمیم گیری و تصمیم سازی در نظام می تواند پژوهش ها را کاربردی نماید به عنوان مثال قطب نظام سیاسی که ذیل ولایت فقیه و کارآمدی نظام آثار بسیار ارزشمندی را تدوین و تالیف کرده اند و بخش عمده ای از مخاطب آن ها مراکز تصمیم گیری و تصمیم سازی و سیاست گذاری می باشد نه عموم مردم، نیازمند ارتباط با مجموعه های تقنینی ، بالادستی و سیاست گذاری مانند مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام می باشد که اگر به آن جا ارائه شود و چه بسا راهی در جهت تحقق اهداف مسئله محوری دفتر باشد.