سودمندی های دین
به گزارش بلاغ به نقل از ایکنا، انتظار بشر از دین از جمله مباحث جدیدی است که در حوزه دین شناسی مطرح شده است. آیت الله جوادی آملی در کتاب انتظار بشر از دین به صورت کامل به این مسأله پرداخته است. به راستی دین چه کارکرد هایی باید برای بشر داشته باشد و کدام یک از خلأ های وجود بشر را پر کند؟
ایشان در این کتاب از طریق بررسی ادله ضرورت بعثت انبیاء، سودمندی های دین، انسان شناسی، منابع دین به تبیین انتظارات بشر از دین پرداخته اند. از نظر آیت الله جوادی آملی اسلام در خصوص وحدت، امنیت و اقتدار ملی، صلح‌جهانی، محیط زیست و توسعه به انتظارات بشر پاسخ می دهد. در این نوشتار به برخی از فواید دین که می‌تواند انتظار بشر را برآورد ذیل کارکرد های وجودی و اخلاقی و سیاسی اشاره شده است.
کارکرد های وجودی
با رشد زندگی شهری و افزایش سرعت در حیات انسان بحران معنا در زندگی های امروز خود را به شدت نشان می دهد. این احساس بی معنایی زندگی منجر به خلق معنای جدید از طریق ادیان کاذب شده است. در فرآیند سکولاریزاسیون غرب بسیاری از انسان ها پیوند خود را با معنای دینی از دست دادند و دین نیز در ماراتن معنابخشی عقب ماند. یکی از کارکارد های وجودی دین معنابخشی به زندگی های فردی است و مرجع بزرگوار شیعه نیز معنابخشی به زندگی را یکی از مهم ترین فواید دین می دانند. ایشان معتقدند که اهمیت این مسأله از آن جا ناشی می شود که معناداری زندگی به آگاهی انسان از هدف حیات بستگی دارد. «در واقع، اگر معنای زندگی را در جهت تامین جاودانگی و ابدیت انسان بازگو کنیم، به یکی از عظیم ترین و اصلی ترین فواید دین دست یافته ایم، از این رو گفته اند سر حاجت به دین، جاودانه بودن و زندگی آخرتی اوست و اگر جاودانگی او نباشد، زندگی لغو است.»
دیگر کارکرد های وجودی دین، زدودن ترس انسان است. ایشان در این راستا معتقد است که در فضای فارغ از دین و به شرط اعتقاد به وجود باری، تکلیف انسان در قبال خداوند نامعلوم است و این موجب ترس انسان از عدم اطاعت از ذات باری می شود. «در پرتو بعثت انبیاء و بیان حدود و کارکرد انسان این ترس زدوده خواهد شد و او بدون، بیم وظایف خود را انجام می دهد.»
پاسخ به احساس تنهایی انسان یکی دیگر از کارکرد های وجودی آیین الهی است. دین تنهایی انسان را بر طرف می کند. در این راستا آیت الله جوادی آملی می فرمایند، «خدا انسان را درک می کند، زیرا او میان انسان و تمام حقیقت وی حائل می شود و خدا از پنهان ترین اسرار انسان آگاه است. پروردگار جهانیان دارای علم و قدرت مطلق بوده، ضعف های فرد را دانسته و می تواند آن را برطرف کند.»
کارکرد های اخلاقی و سیاسی
اولین کارکرد اخلاقی راهنمایی دینی در خصوص حسن و قبح افعال است. ایشان معتقدند «افعال انسان یکسان نیستند، زیرا برخی از آن ها زشت و برخی زیبایند. عقل در شناخت زیبایی یا زشتی پاره ای از کار ها، استقلال دارد و در بعضی از آن ها نیازمند راهنماست.» از این رو دین کمک می کند که ما جهان اخلاقی تری داشته باشیم.
دیگر کارکرد دین در این عرصه آموختن اخلاق و سیاست است. حضرت آیت الله جوادی آملی معتقدند که «انسان در نظام زندگی و معیشت دنیایی اش، نیازمند علم اخلاق و سیاست است، تا در پرتو آن، نفس خود را تهذیب و اخلاق را کامل و منزل و شهر را تدبیر و اداره کند و انبیاء بشر را به «اخلاق فاضله» راهنمایی و تدبیر منزل و تنظیم امور اجتماعی آگاه می کنند.» ازاین رو انسان در پرتو دین از زندگی اخلاقی و سیاسی الهی برخوردار خواهد بود و نیازی به معلمان بشری نخواهد داشت.
از سوی دیگر دین جامعه ای بر مدار برادری ساخته و همبستگی انسانی را تقویت می کند، « برادری بر محور دین داری و ایمان دینی، دارای دایره گسترده و ثبات آن افزون است، چون اساس آن بر ایمان به خدایی استوار است که همه انسان ها را از منشأ واحده آفریده و بر اساس برنامه هماهنگ، برای رسیدن به هدفی واحد هدایت کرده است.» با بنیان گذاشتن همبستگی اجتماعی بر پایه برنامه الهی، پیوند های اجتماعی مومنان در جامعه تقویت می شود.
یکی دیگر از کارکرد های اخلاقی و سیاسی بعد تمدن سازی دین است. «انسانی که از مرحله حیوانی گذر کرده و به مرتبه عقلانی می رسد، زمام گفتار و رفتارش را عقل به عهده می گیرد، در نتیجه امنیت و نظم را حاکم می کند و به دنبال حاکمیت امنیت و نظم عناصر و عوامل تمدن در چهار چوب برنامه الهی شکل می گیرند و در واقع، انسان متمدن در این معنا انسان الهی است که در تمام اعمال و رفتار اجتماعی و فردی اش، جز با قانون خدا زیست نمی کند.» سیطره دین بر تمام شئون انسان می تواند تمدن ساز باشد.
افزودن دیدگاه جدید