استناد به قرآن در تبلیغ
رسول خدا(صلى الله علیه وآله) درباره ارزش و عظمت حمد و ستایش برخاسته از معرفت سرشار فرمودند: «وقتى بنده «الْحَمْدُ للهِِ» مى‌گوید، خداوند او را از نعمت هاى دنیا و آخرت برخوردار مى‌سازد".
در این قسمت و در ادامه مباحث گذشته آداب دیگری را در تبلیغ گفتاری و کلامی ذکر می کنیم؛
2- ستایش خداوند متعال
سیره ائمه علیهم السلام در سخن این چنین بوده که بعد از بسم الله ، ستایش خدارا بجای می آوردند و حمد او را می گفتند.
امام سجاد در اولین دعا از صحیفه سجادیه می فرماید:
"الْحَمْدُ لِلَّهِ الْأَوَّلِ بِلَا أَوَّلٍ كَانَ قَبْلَهُ، وَ الْآخِرِ بِلَا آخِرٍ یَكُونُ بَعْدَهُ الَّذِی قَصُرَتْ عَنْ رُۆْیَتِهِ أَبْصَارُ النَّاظِرِینَ، وَ عَجَزَتْ عَنْ نَعْتِهِ أَوْهَامُ الْوَاصِفِینَ.
ستایش برای خداست؛ آن نخستینِ بی‌آغاز و آن واپسینِ بی‌انجام. او كه دیده‌ی بینندگان از دیدنش فرو مانَد، و اندیشه‌ی وصف كنندگان ستودنش نتواند."(١)
آیت الله مصباح در باب ستایش پروردگار می فرماید:
"در حمد و ستایش، به نیكى ها و خوبى هاى محمود توجه مى‌شود؛ از این رو هر قدر شناخت انسان از كمالات، نعمت ها، الطاف و خوبى هاى خداوند بیشتر و عمیق‌تر گردد، حمد و ستایش وى به پیشگاه او خالصانه‌تر و عمیق‌تر خواهد بود. رسول خدا(صلى الله علیه وآله) درباره ارزش و عظمت حمد و ستایش برخاسته از معرفت سرشار فرمودند: «وقتى بنده «الْحَمْدُ للهِِ» مى‌گوید، خداوند او را از نعمت هاى دنیا و آخرت برخوردار مى‌سازد".(٢)
حمد و ستایش خدا یاری خدا را نیز در کار به همراه دارد. وقتی مبلغ دین خدا با نام او شروع می کند و سپس در کلامشش او را ستایش می کند آیا می شود در انجام وظیفه خود از طرف خداوند یاری نشود؟
ستایش خداوند، به خودی خود بیان معارف الهی ست. در تبلیغ دین، مبلغ به دنبال بیان معارف و شناساندن خداوند است و ستایش او می تواند این نتیجه را به همراه داشته باشد.
پس مبلغان دینی نیز باید همانگونه که اهل بیت علیهم السلام همیشه حمد و ستایش خدا را مقدمه کلام خود قرار می دادند، باید در تبلیغ کلامی به ویژه منبر خود این کار را انجام دهند تا انشالله به نتایج مطلوبی دست یابند.
3- استناد به قرآن کریم در کلام
بهترین سخن سخنی ست که منبع موثقی داشته باشد. به ویژه در مسائل دینی مردم به هر صحبتی از دین گوش نمی دهند و به دنبال منبع آن هستند.
در تبلیغ دین و بیان معارف الهی باید به منابع اسلام استناد کرد تا هرچه بیشتر قانع کننده و قابل پذیرش باشد.
قرآن به عنوان اولین و مهم ترین منبع اسلام باید همیشه در کلام مبلغ حضوری پررنگ داشته باشد. یک مبلغ در سخنان خود باید به کرات به قرآن استناد کرده و برای مطالب خود شاهد مثال هایی از قرآن بیاورد.
استناد به قرآن نیز همیشه در کلام اهل بیت علیهم السلام بوده است. ایشان برای اثبات سخنان مبارک خویش از آیات قرآن استفاده می کردند و آیه مناسب با مطلب را ارائه می دادند.
"شاهویه فرزند عبدالمطلّب جلاّب روایت کرده است: امام هادی علیه السلام نامه ای بدین مضمون خطاب به من نوشت: خواستار آن بودی که جانشین پس از ابوجعفر را بشناسی و نگران این مطالب بودی، اندوهگین مباش که خداوند متعال می فرماید: «وَ مَا کَانَ اللهُ لِیُضِلَّ قَوْمَاً بَعْدَ إِذْ هَدیهُمْ حَتَّی یُبَیِّنَ لَهُم مَّا یَتَّقُونَ»(٣)؛
خداوند قومی را پس از هدایت رها نمی کند مگر آنکه آنچه را باید از آن اجتناب کنند، برایشان بیان کند. امام در این نامه افزوده است: و امام تو پس از من، فرزندم ابومحمد - حسن عسکری - است. آنچه بدان نیاز دارید، نزد اوست و خداوند هرکه را بخواهد، پیش می اندازد و هرکه را بخواهد، باز پس نگه می دارد: «مَا نَنْسَخْ مِنْ ءَایَةٍ أَوْ نُنسِهَا نَأْتِ بِخَیْرٍ مِّنْهَآ أَوْ مِثْلِهَا»(٤)؛
هیچ آیه ای را منسوخ نمی کنیم مگر آن که بهتر از آن یا همانند آن را می آوریم.
امام در پایان این نامه می نویسد: آنچه را که مورد احتیاج خرد بیدار و ضمیر روشن بود و عقل را قانع می ساخت، بیان کردم."
امیر المومنین علیه السلام در نهج البلاغه این چنین به قرآن استناد می کنند؛
"الا و ان الظلم ثلاثه : فظلم لا یغفر ، و ظلم لا یترک ، و ظلم مغفور لا یطلب فاما الظلم الذی لا یغفر فالشرک بالله ، قال الله تعالی : «ان الله لا یغفر ان یشرک به»(٥) و اما الظلم الذی یغفر فظلم العبد نفسه عند بعض الهنات و اما الظلم الذی لا یترک فظلم العباد بعضهم بعضا القصاص هناک شدید"(٦)
"بدانید ظلم و ستم بر سه گونه است : ستمی که هرگز بخشوده نمی شود و ستمی که بدون مجازات نخواهد بود و ظلمی است که از آن صرفنظر می شود و بازخواست ندارد . اما ظلمی که بخشوده نخواهد شد شرک به خداست خداوند می فرماید : خداوند هیچگاه از شرک به خود در نمی گذرد اما ظلمی که بخشوده می شود ستمی است که بنده با گناهان صغیره به خویشتن کرده است . و اما ستمی که بدون مجازات نمی ماند ستمگری بعضی از بندگان به برخی دیگر است . قصاص در آنجا بسیار سخت است"
گاهی ممکن است مبلغ حرف های بسیار صحیحی بزند که حتی ناخواسته ترجمه یک آیه از قرآن باشد، اما اگر همان کلام را از قرآن بیان کند در مخاطب اثر و مقبولیت بیشتری را دارد.
در نتیجه مبلغ دین و روحانیونی که در امر تبلیغات دینی مشارکت می کنند، باید مطالعات قرآنی خود را بیشتر کنند و از آیات عظیم قرآنی استفاده بیشتری نمایند.
------------------------------------------
پی نوشت ها:
(١)صحیفه سجادیه، دعای اول.
(٢)محمدباقر مجلسى، بحار الانوار، ج 9، باب 2، حدیث 5، ص 295.
(٣) بقره / 106.
(٤)اصول کافی، ج 1، ص 328.
(٥)نساء، آیه 48.
(٦)نهج البلاغه، خطبه 176.
منابع:
صحیفه سجادیه-بحار الانوار-نهج البلاغه-اصول کافی
منبع: پایگاه اطلاع رسانی تبیان
افزودن دیدگاه جدید