مهارت‌های برقراری ارتباط گفتاری موثر(1)

ارتباط میان فردی، فرآیندی است که در آن اطلاعات، مفاهیم و احساسات را با پیامهای کلامی و غیرکلامی با دیگران در میان می گذاریم. این ارتباطات نماد و نشانه هویت و کمال انسان است. ارتباطات موثر، موجب کیفیت روابط و در مقابل ارتباطات غیرموثر مانع شکوفایی و تخریب روابط می شود.

در این میان مهمترین راه ارتباط میان انسانها گفتگو است.
امام صادق (ع): سخن آرامش روح است و سکوت آسایش عقل.
در روایات گاه بر محبوس نمودن زبان و گاه بر سخن‌گفتن و شکستن سکوت تاکید شده است. رها ساختن زبان مخاطره آمیز و زحمت آفرین و ملامت زا می باشد.
بنابراین سخن گفتن به شرط کم گویی و حق گویی، بر سکوت برتری دارد.
از مهارت‌های برقراری ارتباط گفتاری موثر:

1. ادب و احترام متقابل

حرمت شکنی حتی در نحوه صدا زدن یا در گونه نگاه کردن حالتی روانی را برای مخاطب پدید می آورد که سخنان گوینده را نمی پذیرد و آتش خشم و تنفر وی را در درون شعله ور می سازد،
 حفظ حرمت و ادب حتی در جایی که طرف مقابل، پایبندی به آن ندارد ضرورت می یابد و این گونه است که حضرت ابراهیم (ع) هنگامی که در گفتگویی منطقی احترام آمیز با عمویش آذر با توهین او روبرو می شود باز هم پاس حرمت را می نهد (سوره مبارکه مریم آیه 2) درود بر تو باد به زودی از پروردگارم برای تو آمرزش می خواهم زیرا او همواره نسبت به من مهربان بوده است)
 این نشان می دهد که در مواجهه با افراد منحرف نیز، گام نخست گفتگویی توأم با احترام است.

2. مثبت نگری

طبق فرموده امیرالمومنین علی (ع) (اصول کافی ج2ص362) هرگز نباید نسبت به سخن برادر مومن گمان بد برد.
 منفی نگری گاه به بیماری روانی تبدیل می گردد که حتی عناصر مثبت را نیز منفی تفسیر می کند که از  دیدگاه قرآن کریم از ویژگی منافقین است.

3. اعتماد آفرینی

یکی از عوالم مهم ارتباط موثر و نفوذ در مخاطب کسب اعتماد او به گفتار و انگیزه گوینده است. میان افزایش عناصر اعتمادآفرین با افزایش پذیرش مخاطب رابطه مستقیمی وجود دارد.
در این باره خداوند در قرآن کریم سوره هود ایه 74 به داستان حضرت ابراهیم (ع) اشاره می نماید که جمعی از فرشتگان برای نابودی قوم لوط به صورت ناشناس نزد حضرت ابراهیم (ع) از خوردن غذا خودداری ورزیدند،
 و ایشان احساس بیگانگی و دلهره کرده از گفتگو با آنان خودداری نمود ولی پس از شناسایی و دریافت بشارت از آنان باب گفتگو را درباره مأموریت آنان واگشود از این آیه بر می‌آید که پیش شرط گفتگوهای موثر و سازنده ایجاد فضایی امن، همراه با اعتمادی متقابل است.
عناصر اعتماد آفرین در روابط گفتاری:

الف) راستگویی:پیامبر گرامی اسلام (ص) پیش از رسالت به صدق و راستی شهره بودند و امام باقر (ع) به راستی و صدق پیش از سخن فرمان داده است.
ب) تصور خیرخواهی و دلسوز بودن گوینده در ذهن مخاطب تحکیم اعتماد وی را به دنبال دارد.
ج) غرور و خودبرتربینی در گفتگو و بی توجهی به نگرشهای طرف مقابل سلب اعتماد وی را در بر خواهد داشت.
د) از دوره های اعتمادآفرینی، معرفی خود و هدف خویش با واژگان صمیمانه و نیز بیان توانمندی و تخصص خویش است.

این روش پیامبران الهی بوده است که به عنوان نمونه در قرآن کریم سوره شعراء آیات 26 و 107 الی 109 به جریان حضرت نوح (ع) اشاره دارد،
 که مسلماً من برای شما پیامبری امین هستم، تقوای الهی پیشه کنید و مرا اطاعت کنید. من برای این دعوت هیچ مزدی از شما نمی طلبم و اجر من تنها بر پروردگار عالمیان است.

4. همگامی

اتخاذ این شیوه (همگامی) اثر روانی خاصی بر مخاطب می‌نهد که او را از حالت تدافعی جبهه گیرانه خارج می کند.
 و همچنین وی را به اندیشیدن وا می دارد و ثمره چنین برخوردی دوری از نگرشهای فردی است و باعث ایجاد حق پذیری فرد می گردد.

ادامه دارد...