نوروز در فقه - 1

نوروز در كتب فقهى و استدلالى
1ـ در صفحه 30 مجلّد سوّم كتاب من لا یحضره الفقیه مرحوم صدوق نقل مى كند:
اتى علی علیه السلام بهدیة النیروز فقال علیه السلام ما هذا و قالوا یا امیر المؤمنین الیوم النیروز فقال علیه السلام اصنعوا لنا كل یوم نیروز، و روى انه قال علیه السلام نیروزنا كل یوم.
در روز عید نوروز براى حضرت على علیه السلام هدیه اى آوردند حضرت سؤال كردند: اینها چیست؟ عرض كردند: یا امیر المؤمنین امروز روز نوروز است و این هدیه به مناسبت نوروز است. حضرت فرمودند همیشه از این كارها بكنند هر روزتان نوروز باد. و روایت شده كه حضرت فرمودند هر روز ما نوروز است.
2ـ و در صفحه 300 همان كتاب از امام صادق نقل مى كند كه:
مردى است داراى مقام و رتبه بزرگى و در روزهاى عید نوروز براى او هدایائى مى آورند و مى خواهند به وسیله آن هدایا به آن شخص نزدیك شوند و با او آشنا گردند آیا هدایا را بپذیرد یا نه؟ حضرت فرمودند: آیا اهداء كنندگان نماز مى گذراند. عرض كردم: آرى. حضرت فرمودند: آرى بپذیرد هدایا را و به آنها هم محبت كند و كمك نماید.
3ـ شیخ الطائفه محمد ابن الحسن الطوسى در التهذیب جلد 6 صفحه 678 عیناً همین حدیث را از امام صادق علیه السلام نقل مى فرماید.
4ـ در كتاب وسائل الشیعة نقل مى نماید:
و اتی على علیه السلام بهدیة النیروز فقال علیه السلام ما هذا فقالوا یا امیر المؤمنین الیوم النیروز فقال علیه السلام اصنعوا لنا كل یوم نیروزاً(1).
براى حضرت على علیه السلام هدایائى آوردند حضرت سؤال كردند اینها چیست؟ گفتند هدایا و تحفه هاى عید نوروز است حضرت فرمودند همه روزها این كار انجام گردد هر روزتان نوروز باد.
معلى بن خنیس از امام صادق علیه السلام نقل كرده كه حضرت فرمودند: در روز عید نوروز غسل كن و پاكیزه ترین لباست را بپوش و خود را معطر كن به بهترین عطرها و در این روز روزه بگیر.
5ـ و در كتاب شریف دعائم الاسلام جلد 2 صفحه 326 مى فرماید:
و عنه علیه السلام انه اهدى الیه فالوذج فقال: ما هذا قالوا یوم النیروز قال فنیروزاً ان قدرتم كل یوم یعنى تهادوا و تواصلوا فی الله.
براى حضرت على علیه السلام اهدائى آوردند (فالوذج)، حضرت سؤال كردند اینها براى چیست؟ عرض كردند اهدائى روز نوروز است فرمودند: هر روز را اگر مى توانید نوروز قرار دهید یعنى هر روز اهدا كنید به یكدیگر و صله بنمائید در راه خدا.
بنا بر این از این چند روایت كه در كتب فقهى و استدلالى علماء بزرگ و فقهاء عالیقدر نقل شده استفاده مى شود كه در زمان حضرت على علیه السلام هم معمول بوده روز عید نوروز به دیدار یكدیگر مى رفتند و هدایائى هم براى بزرگان مى برده اند و حضرت على علیه السلام از آنها مى پذیرفته و آنها را نهى و منع نمى نموده و عملاً مردم را به این اعمال عاطفى و محبت آمیز تشویق مى فرموده اند و این تأیید عملى آن بزرگوار از این روز است.
ابوریحان بیرونى روز عید نوروز دست از كار مى كشید.
محدث بزرگوار قمى رحمة الله در كتاب «الكنى و الالقاب» جلد 1 صفحه 78 نقل مى فرماید:
«ابوریحان بیرونى» محمد ابن احمد الخوارزمى الحكیم الریاضى الطبیب المنجم المعروف كان فیلسوفاً عالماً بالفلسفة الیونانیة و فلسفة الهنود و برع فی علم الریاضیات و الفلك بل قیل انه اشهر علماء النجوم و الریاضیات و كان معاصراً لابن سینا و بینهما مراسلات و ابحاث كان اصله من بیرون بلد فى السند.
بعد از آنكه شرح مفصلى از حالات آن مرد بزرگ و دانشمند محقق نقل مى كند و مؤلفات او را نام مى برد و اشاره اى به مسافرتهاى او براى تحصیلات عالیه مى نماید مى نویسد:
انه كان مكبا على تحصیل العلوم منفتاً على التعقیب لا یكاد یفارق یده القلم و عینه النظر و قلبه الفكر و كان مشتغلاً فی تمام الایام السنة الا یوم النیروز.
آن مرد بزرگ بسیار در تحصیل علم جدى بود و دائماً مشغول به تصنیف و تألیف كتاب بود هیچگاه قلم از دست او نمى افتاد و چشمش از مطالعه كتب و دلش از فكر و تحقیق باز نمى ایستاد و تمام روزهاى دوره سال به مطالعه و تألیف و كارهاى علمى و تحقیقى اشتغال داشت و سرگرم بود مگر روز نوروز كه آن روز را تعطیل مى كرد.
با توجه به اینكه ابوریحان مرد دانشمند و محقق دقیقى بوده و از نوابغ تاریخ به شمار مى رود و كسى بوده كه عاشق مطالعه و تدریس و تألیف بوده است قطعاً تعطیل كردن او روز عید نوروز را نمى تواند بدون دلیل و جهت منطقى باشد و مى توان یكى از دلایل اعتبار عید نوروز را اهتمام آن مرد بزرگ به این روز دانست.

منبع: نوروز چه روزیست؟، سید محمد باقر آیت میردامادى
-----------------------------
پی نوشت:
1ـ در جلد 13 كتاب حدائق صفحة 380 مى فرماید:
عن الصادق علیه السلام قال اذا كان یوم النیروز فاغتسل و البس انظف ثیابك و تطیب باطیب طیبك و تكون ذلك الیوم صائماً .. الحدیث.