ریاضت و ارکان آن

ریاضت:

تقسیم ریاضت به مشروع و غیر مشروع

حضرت امیرالمومنین علی (ع) فرمود: «إِنَّمَا هِیَ نَفْسِی أَرُوضُهَا بِالتَّقْوَى»؛ من نفس خود را با تقوا ریاضت می‌دهم. (نهج‌البلاغه نامه ۴۵)

ریاضت واقعی و حقیقی (مشروع) این است که انسان متقی باشد، گناه نکند، نماز با کیفیت بخواند، نماز شب بخواند، به بندگان خدا نیکی و احسان کند و …

در ریاضت های غیر شرعی اگر کسی گرسنگی و بی‌خوابی بکشد یا ریاضت‌های دیگری متحمل شود، نفسش قوت می‌گیرد و می‌تواند کارهایی انجام دهد.

هنگامی که انسان ریاضت می‌کشد و دنباله‌رو مرتاض‌های هندی می‌شود؛ به زورمندی‌هایی دست پیدا می‌کند لکن باید بداند این کارها، زورمندی است نه رسیدن به کمال و ارتقای مقام معنوی. به عنوان مثال، وقتی کسی وزنه ۳۰۰ کیلویی را به راحتی بر می‌دارد معنایش این نیست که تکامل روحی و معنوی پیدا کرده است بلکه معنایش این است که با تمرین و ممارست و داشتن استعداد بدنی، جسم خود را شکوفا کرده و زورمند شده و لذا قدرت بدنی بیشتری یافته است.

همچنین است کسی که ریاضت می‌کشد. یعنی؛ نفس مرتاض به وسیله ریاضت‌ها قوت پیدا می‌کند و در نتیجه دست به کارهای عجیب و غریب می‌زند، این قوت پیدا کردن نفْس، غیر از کامل شدن انسان است.

به هر حال زحمت و ریاضت بی‌نتیجه نیست، هیچ زحمتی در این عالم بی نتیجه نیست، بی‌خوابی کشیدن و گرسنکی تحمل کردن بی‌نتیجه نیست، بعضی از مرتاض‌ها ۶ ماه یا ۹ ماه مثلا روی یک پا بی‌حرکت می‌ایستند، به طوری که سبزه در دستش سبز می‌شود، این کار زحمت دارد و بالاخره بی‌نتیجه نیست. یا مثلاً برخی از مرتاض‌های هندی یک سال داخل آب می‌ایستند و سر را به سوی آسمان بلند کرده و به نقطه‌ای خیره می‌شوند و حق ندارند سر را پایین بیاورند!(6)

هر قوت نفسی دلالت بر طهارت نفس ندارد در ریاضتهای شرعی نفس علاوه بر اینکه قوی می شود طاهر هم هست ولی در ریاضتهای غیر شرعی نفس فقط قوی می شود ولی طاهر نیست 

رياضت، شش ركن عمده دارد:

1. اولين ركن آن، دل كندن از جاذبه‌ها و دل‌بستگي‌هاي مادي است. كه انسان از تعلقات دنيوي و جاذبه‌هاي مادي مانند مقام، شهرت، پول‌پرستي و دنياداري بگذرد. البته بايستي زندگي انسان به طور آبرومند اداره شود؛ اما نبايد بيش از اندازه و نياز باشد و انسان را سرگرم كند و از خدا غافل شود. دنيا و وابستگي‌هاي آن آيت الله بهجت قدس سره را آلوده نساخت و همواره سعي داشت افراد را از تعلقات دنيا پرهيز دهد.

پی نوشت:

----------------------------------
1-صائب تبریزی
2-فرهنگ فارسی عمیدص671
3--فرهنگ اصطلاحات وتعبیرات عرفانی ص4376
4--شرح منازل السائرین ص43
5- مجموعه مصنفات سهروردی ص401
6- بیانات مرحوم استاد مهندسی