هتاکی و آبروریزی در جامعه ذلت روز قیامت را به همراه دارد

به گزارش بلاغ به نقل از خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت‌الله عبدالله جوادی آملی دوشنبه در درس خارج تفسیر خود در ادامه تفسیر سوره مبارکه زمر با اشاره به آیه «ٱللَّهُ یَتَوَفَّى ٱلْأَنفُسَ حِینَ مَوْتِهَا وَٱلَّتِى لَمْ تَمُتْ فِى مَنَامِهَا ۖ فَیُمْسِکُ ٱلَّتِى قَضَىٰ عَلَیْهَا ٱلْمَوْتَ وَیُرْسِلُ ٱلْأُخْرَىٰٓ إِلَىٰٓ أَجَلٍۢ مُّسَمًّى ۚ إِنَّ فِى ذَ‌ٰلِکَ لَءَایَـٰتٍۢ لِّقَوْمٍۢ یَتَفَکَّرُونَ»، گفت: حالت منامیه حالت مرگ نیست، حالت نوم هم نیست، غالب این حالت‌هایی که برای سیدالشهدا ذکر می‌شد، حالت منامیه بود، این که در بین راه سیدالشهدا(ع) استرجاع فرمود و به فرزندشان علی‌بن‌الحسین(ع) فرمود که در حالتی دیدم که گفتند این قافله را مرگ تعقیب می‌کند،‌ حالت منامیه حالت خواب نیست، بلکه انسان بیدار است و چیزهایی را می‌بیند و می‌شنود که دیگران نمی‌بینند و نمی‌شنوند، مانند حالت سیدالشهدا(ع) در واقعه عاشورا که شب عاشورا، عصر تاسوعا و صبح عاشورا این گونه بود.

وی با قرائت آیه «قُلِ ٱللَّهُمَّ فَاطِرَ ٱلسَّمَـٰوَ‌ٰتِ وَٱلْأَرْضِ عَـٰلِمَ ٱلْغَیْبِ وَٱلشَّهَـٰدَةِ أَنتَ تَحْکُمُ بَیْنَ عِبَادِکَ فِى مَا کَانُوا۟ فِیهِ یَخْتَلِفُونَ» خاطرنشان کرد: همه کاره خداوند است و چون همه کار هستی کرسی قضاوت به دست تو است، چرا قاطر و قدرت قبل از علم ذکر شد برای این‌که قبل از این که به عالم بودن خداوند پی ببریم به خالق بودن خداوند و فاطر بودن خداوند پی می‌بریم،‌ »أَنتَ تَحْکُمُ بَیْنَ عِبَادِکَ فِى مَا کَانُوا۟ فِیهِ یَخْتَلِفُونَ» یکی از بهترین ادله معاد این است که اختلاف در فکرها و روش‌ها و منش‌ها در عالم زیاد است، برخی از این اختلافات فکری ممکن است در این عالم حل بشود اما باید گفت اکثر اختلافات حل نمی‌شود، یا باید بگوییم عالم پوچ است و جایی نیست که این اختلافات حل بشود.

مفسر برجسته قرآن کریم ادامه داد: این هفتاد و چند فرقه و هفتاد و چند نحله باید در صحنه‌ای حق و باطل بودنشان روشن شود،  یا باید بگوییم صحنه‌ای باید باشد تا این اختلافات حل شود، حتی در زمان ظهور حضرت مهدی(عج) هم اختلافات حل نمی‌شود برای این‌که عده‌ای در آن روز می‌آیند و حضرت را شهید می‌کنند، «رَبَّنَا إِنَّکَ جَامِعُ النَّاسِ لِیَوْمٍ لَّا رَیْبَ فِیهِ إِنَّ اللَّهَ لَا یُخْلِفُ الْمِیعَادَ» این روز روزی نیست که شک بردار باشد، هر چه در آن اتفاق می‌افتد، حق است و در وقوع آن هیچ شکی نیست.

حضرت آیت‌الله جوادی آملی با اشاره به آیه «وَلَوْ أَنَّ لِلَّذِینَ ظَلَمُوا۟ مَا فِى ٱلْأَرْضِ جَمِیعًۭا وَمِثْلَهُۥ مَعَهُۥ لَٱفْتَدَوْا۟ بِهِۦ مِن سُوٓءِ ٱلْعَذَابِ یَوْمَ ٱلْقِیَـٰمَةِ ۚ وَبَدَا لَهُم مِّنَ ٱللَّهِ مَا لَمْ یَکُونُوا۟ یَحْتَسِبُونَ»،‌ ابراز کرد: وَمِثْلَهُۥ مَعَهُ» نه یعنی دو برابر، بلکه هر چند برابر و هر چند برابری است که انسان به ذهنش بیاید، هر چه که به ذهن کسی بیاید حاضر است فدا کند تا از عذاب نجات پیدا کند، از بس این صحنه مهم است، مانند آن است که ما به یک کالا می‌گوییم دست دوم حال آن‌که ممکن است آن کالا دست ششم یا هفتم باشد، مطلب دیگر آن است که هیچ کس نمی‌داند در آن جا چه خبر است، پرهیزکاران نمی‌دانند ما در آن جا چه نعمت‌هایی داریم و چه ساخت و سازی داریم «فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَّا أُخْفِیَ لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزَاءً بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ»، این نکره در سیاق نفی است یعنی هیچ کس نمی‌داند آن جا چه خبر است، معلوم می‌شود ما خیلی از چیزها را نمی‌دانیم.

مجاز و تشبیه در قرآن نیست

وی افزود: حوزه آرزوی ما هم به اندازه حوزه معرفت ما است، «لَهُم مَّا یَشَاءُونَ فِیهَا وَلَدَیْنَا مَزِیدٌ»، یعنی خداوند به اندازه آن چه بهشتیان بخواهند و به اندازه فوق حوزه آرزوی آن‌ها عطا می‌کند، آرزوی هر کسی در قلمرو معرفت او است، هیچ کشاورز و پیشه‌ور و دامداری آرزو نمی‌کند که ای کاش من نسخه خطی تهذیب را داشته باشم، این کار یک محقق و محدث است که آرزو کند ای کاش نسخه خطی تهذیب را داشته باشم، فرمود خیلی از چیزها هست که شما اصلا از آن خبر ندارید، این از آن پرهیزکاران، درباره تبه‌کاران هم فرمود خیلی از چیزهایی را که نشنیدید و فکرش را هم نمی‌کردید این جا هست، «لَّقَدْ کُنتَ فِی غَفْلَةٍ مِّنْ هَٰذَا فَکَشَفْنَا عَنکَ غِطَاءَکَ فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدِیدٌ».

مؤلف کتاب مفاتیح‌الحیاة خاطرنشان کرد: اصلا فکر نمی‌کردند که همچو خبری هست،‌به ذهنشان نمی‌آمد که چه سوخت و سوزی در جهنم است، که خود انسان آتش می‌گیرد «وَأَمَّا الْقَاسِطُونَ فَکَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَبًا»، خود ما درخت نسوز را نشنیدیم،‌ کسی شنید که درخت را با آتش آبیاری کنند، «إِنَّهَا شَجَرَةٌ تَخْرُجُ فِی أَصْلِ الْجَحِیمِ»، هیزم دنیا بالاخره می‌سوزد اما هیزم آخرت سوختنی نیست، درباره بهشتی‌ها آن آیات است که فرمود درجاتی است که و «وَبَدَا لَهُمْ سَیِّئَاتُ مَا کَسَبُوا وَحَاقَ بِهِم مَّا کَانُوا بِهِ یَسْتَهْزِئُونَ» درست است که «جَزَاءً وِفَاقًا» و «بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ» اما اساسش این است که «هَلْ یُجْزَوْنَ إِلَّا مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ» است، یعنی کاری که انسان انجام داد، دامن‌گیرش می‌شود، بخل طوق لعنت بر گردن انسان می‌شود، این بخل طوق گدازنده‌ای است و گردن‌گیر انسان می‌شود و خود شخص نیز این را می‌داند.

وی با تأکید بر این نکته که اسرار قیامت چیزهایی است که به ذهن ما نمی‌آید، گفت: این جهنم را می‌آورند، این جهنم منقول است، حال جهنم غیرمنقول چیست؟ امیدواریم کسی نرود و کسی آن را نبیند، فرشته‌هایی هستند که با غل و زنجیر جهنم را می‌آورند، این جهنم به گونه‌ای است که وقتی تبه‌کار را از دور دید نعره می‌زند «إِذَا رَأَتْهُم مِّن مَّکَانٍ بَعِیدٍ سَمِعُوا لَهَا تَغَیُّظًا وَزَفِیرًا» که رویت را به جهنم اسناد می‌دهد، تا کی ما این‌ها را حمل بر مجاز کنیم و بگوییم تشبیه است، اگر وضع قیامت برای ما روشن شده باشد شاید بتوان گفت این‌ها مجاز و تشبیه است اما وقتی وضع قیامت برای ما روشن نشده است، نمی‌توان گفت که این‌ها مجاز و تشبیه است، ما اگر با این آیات برخورد اخلاقی داشته باشیم، نجات دنیا و آخرت است حالا آن برخوردهای معرفتی و دقیق اگر نبود هم نبود.

حفظ آبرو در دنیا سبب حفظ آن در آخرت می‌شود

حضرت آیت‌الله جوادی آملی ابراز کرد: در سوره جن فرمود خود این ظالم گر می‌گیرد و خود هیزم جهنم است، در سوره فجر هم فرمود جهنم را می‌آورند، در صحنه معاد دارد که آن روز مؤمنان بسیار خوشحال هستند، «إِنَّ الَّذِینَ أَجْرَمُوا کَانُوا مِنَ الَّذِینَ آمَنُوا یَضْحَکُونَ» این مظلومان غزه و امثال غزه وقتی صهیونیست‌ها را می‌بینند تشفی قلب می‌شود، همان طور که آن‌ها در دنیا از رنج محرومان لذت می‌بردند، خوشحال می‌شوند از عذاب ظالمان، همان طور که وقتی در دنیا وقتی مسلمانان پیروز شدند «قَاتِلُوهُمْ یُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَیْدِیکُمْ وَیُخْزِهِمْ وَیَنصُرْکُمْ عَلَیْهِمْ وَیَشْفِ صُدُورَ قَوْمٍ مُّؤْمِنِینَ»، کسی که آبروی دیگران را برد در برابر شاهدان آبرویش از بین می‌رود، اگر کسی سعی کرد آبروی دیگران را حفظ کند و خودش مشکلی داشت اما آبروی دیگران را نگاه می‌داشت، خداوند به تنهایی با او به گونه‌ای برخورد می‌کند که احدی از او خبر نداشته باشد.

وی با اشاره به حدیثی درباره اهمیت حفظ آبروی مؤمن اظهار کرد: در کلمات نورانی پیامبر(ص) در نهج‌الفصاحه هست که ذات مقدس پیامبر(ص) در معاد به خداوند عرض می‌کند که اعمال امت مرا در حضور دیگران بررسی نکن و فقط با حضور خودم باشد که دیگران خوشحال و ما شرمنده نشویم، پاسخ خداوند این است که من درباره برخی از امت تو به گونه‌ای رفتار می‌کنم که حتی تو نیز باخبر نشوی، در برخی مواقع حتی پیامبر(ص) نیز باخبر نشوند.

حضرت آیت‌الله جوادی آملی بیان کرد: خداوند می‌فرماید نمی‌گذارم حتی آن مؤمن پیش پیامبر(ص) و فرشته‌ها خجل شود، «و کنت أنت الرقیب علیهم و الشاهد لما خفی عنهم و برحمتک اخفیته» اما همین‌ها که مأموریتشان این است که کارها را بنویسند، خداوند بعضی از کارهایشان را نمی‌نویسند، در روایت است که کسی که آبروی دیگران را حفظ کند، هتاکی نکند، مشکل دیگران را حل کند در قیامت خداوند با او طرزی برخورد می‌کند که حتی پیامبر(ص) و فرشتگان از اعمال او بی‌خبر می‌شوند، نه این‌که آنان اهل سهو و نسیان هستند بلکه به رحمت خداوند این کار صورت می‌گیرد.